Kanunda yazılan GSMH’nin yüzde 1’i kadar destek verilsin
Mehmet Hanifi GÜLEL
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan ‘2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’da tarımsal destekleme bütçesi 2025 yılında yüzde 47,5 artırılarak 135 milyar liraya çıkarıldı. Lakin dayanaklar üreticiler tarafından kâfi bulunmuyor.
Milli gelirin yüzde 19,3’üne denk geliyor
Üreticiler, 2025 yılı ulusal gelir amacının 61,5 trilyon lira olduğunu hatırlatarak, tarıma verilecek takviyelerin Tarım Kanunu’nda yapılan GSMH’nin yüzde 1’i oranında olması gerektiğini söylüyor. Lakin 135 milyar liralık destek 2025 ulusal gelir amacının yüzde 19,3’üne denk geliyor.
Açıklanan programda 2025 yılı ziraî destekleme bütçesinde Alan Bazlı Ziraî Takviye Ödemeleri 32,5 milyar lira olarak yer aldı. Kelam konusu dayanaklarda en çok artış yüzde 80,8 alan bazlı ek ödeme, yüzde 76,3 sertifikalı tohum ve fidan kullanımı ve yüzde 66,8 ile gübre yer aldı. Telafi edici ödemeler 2,1 milyar TL yer aldı.
Far Ödemesi başlığında ise yüzde 70 artış ile 42,3 milyar TL oldu. Bu başlıkta yüzde 474,7 artışla çay eserinde artış yaşandı. Hububat ve bakliyat için yapılan fark ödemesi artışı ise yüzde 76,3 oldu. Hayvancılık Takviye Ödemeleri ise 27,1 milyar TL olarak açıklandı ve 2024 yılına nazaran yüzde 37,5 artış gösterdi. Tarım Sigortası dayanağı de yüzde 56,9 artışla 20 milyar liraya çıkarıldı.
‘’Destek ölçüsü enflasyona nazaran fazla artmadı’’
Yeni Tarım Kanunu ile birlikte üretim planlaması ve dayanakların değiştiğini söz eden Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, bu desteklerin daha çok çiftçiye ve üretene yönelik olduğunu kaydetti. Kenar, ‘’Bunlar memnuniyetle karşılıyoruz ancak takviyeler kimi eserlerde yetersiz kalıyor. Şu anda artışlara baktığımızda güya çok artmış gibi gözükse de enflasyona nazaran fazla artmadığını görüyoruz’’ açıklaması yaptı.
Hükümetin 20026 yılında çıkardığı Tarım Kanunu’na nazaran bütçeden ayrılan kaynak Gayrisafi Ulusal Hasıla’nın yüzde 1’inden az olmaması gerektiğine vurgu yapan Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ise ancak verilen dayanakların ulusal gelire oranının 0,20-0,50 aralığında olduğuna dikkat çekti.
Doğan, “Bizim eserlerin tam fiyatını versinler, biz destek de istemiyoruz. Destekler az ve kâfi bulmuyoruz. Takviye veriliyorsa tam destek verilsin. 2006 yılında hükümetimizin çıkardığı Tarım Kanunu’nda oradaki verilen vaatler yerine getirilsin, biz öbür bir şey istemiyoruz’’ diye konuştu.
“Gübre ve mazot dayanağı mahsule verilsin”
Yeni dayanakların kedilerini tatmin etmediğini söz eden Manisa Ziraat Odaları Vilayet Koordinatörü ve Turgutlu Ziraat Odası Başkanı Abdullah Şenol, gübre ve mazot dayanağının mahsule verilmesini talep etti. 1980’li 1990’lı yıllarda olduğu üzere gübre ve mazotu sübvansiyonlu formda verilmesinin daha hakikat olacağını aktaran Şenol, “Gübre ve mazotta verilen dekar ölçüsü boş ekilmeyen yerler de alıyor, ekilenler de alıyor. Bizim istediğimiz çıkarmış olduğumuz ürünlere fatura karşılığı pirim sistemi ile verilsin. Burada bütün çiftçilerimiz de birebir görüşte’’ tabirlerini kullandı.
“İhtiyacımızın yüzde 20 daha eksiği ödenecek’’
Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Lideri ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, destek ölçüsünde yüzde 47,5 artış yapıldığını ve girdi maliyetlerini karşılayacak oranda yükseltilmediğini kaydetti. İpar, tarımda girdilerin yüzde 69 ile 75 ortasında arttığına dikkat çekti.
Söz konusu yüzde 47,5 artışın bir evvelki yıldan daha düşük dayanak alınacağı manasına geldiğini belirten İpar, ‘’Fakat, dayanak ölçüsü atmış olacak lakin çiftçinin muhtaçlığını karşılama tarafından bakarsak yüzde 20 daha eksik olacak. Takviye ölçüsü artmış lakin gereksinime yanıt verme açısından geçen yılın altında kalıyor. Anayasa’da olağanda olması gereken GSYH’nin yüzde 1’i fakat bir türlü onu alamadık. Bugüne kadar en fazla 0,46’sını aldık’’ açıklamasında bulundu.