İTO, 44 milyar dolarlık gıda israfına ‘DUR’ diyecek

Mehmet H. GÜLEL

İstanbul Ticaret Odası (İTO), Türkiye’de her yıl yaklaşık 20 milyon ton besin israfının önüne geçmek, farkındalığı artırmak ve gele­cek kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya bırakmak maksadıyla “Gıdada İsrafa Dur De” kam­panyası başlattı. Kampanya­nın ayrıntıları İstanbul Tica­ret Odası (İTO) Başkanı Şe­kib Avdagiç ve paydaş kurum yöneticilerinin iştirakiyle İTO’da düzenlenen toplan­tı ile açıklandı.Proje çerçeve­sinde israfa karşı bilinçlen­dirme eğitimleri verilecek.

Eğitimler, “üreticiler, satıcı­lar, hizmet kesimi ve okullar” olmak üzere 4 kümesi kapsa­yacak. Öğrencilere, satıcıla­ra, üreticilere besin israfını ön­lemenin formülleri anlatıla­cak. Bildikleri hatırlatılacak, bilmedikleri öğretilecek. Pro­jenin amacı bu 4 kümede veri­lecek eğitimlerle İstanbul’da 100 bin ve dolaylı olarak da 500 bin şahsa ulaşılması he­defleniyor. Kampanya kapsa­mında 45’er dakikalık 2 baş­lıkta toplam 90 dakikalık eği­timle 5 temel bahiste kalıcı bilgi verilecek.

İstanbul Ticaret Odası ön­cülüğündeki projeye İstanbul Vilayet Tarım ve Orman Müdürlü­ğü, İstanbul Vilayet Ticaret Müdür­lüğü, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İstanbul Büyük­şehir Belediyesi, İstanbul Ti­caret Borsası, İstanbul Tica­ret Üniversitesi, Besin Pera­kendecileri Derneği, İstanbul PERDER, Birleşmiş Markalar Derneği, Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği, Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Der­neği ve Türkiye Oteller Birliği paydaş olarak takviye veriyor.

Gıda tüketilmeden atığa dönüşüyor

Türkiye’de yılda 19 milyon ton besin israf edildiğini kay­deden İTO Başkanı Şekib Av­dagiç, bir öbür deyişle her yıl yaklaşık 43,3 milyar doları çö­pe atıldığını söyledi. Besin is­rafının iki sebebinin bilinçsiz tüketim ve muhtaçlıktan fazlası­nı tedarik etmekten kaynak­landığını belirten Avdagiç, “İhtiyaç güdüsüyle yapılan te­dariklerde israf yok, hakikat tü­ketim var. Tüketme tutkusu, tükenecek korkusu, reklam­ların tahriki ya da öteki tür­lü nedenlerle alınan eserler ise ihtiyacımızdan fazla ol­duğu için tüketilemiyor. Bu fazlalık, lokantada tabağımı­za aldığımız yemek ya da kah­valtılık ise biraz sonra çöpe gi­diyor. Mesken eksiği gördüğümüz marketten aldığımız fazla gı­da unsuru ise ‘Son Kullanım Tarihi’ geçtiği için o da çöpe atılıyor. Münasebetiyle besin daha tüketilmeden atığa dönüşü­yor” dedi.

“Gıdada eğitim şart”

İTO’nun 830 bini aşkın fir­mayla israfı tedbire şuurunun yaygınlaşmasını önemsedik­lerine işaret eden Avdagiç, za­man idaresinden bütün sek­törlerdeki üretim ve eserlere kadar her alanda israf karşı­tı bir şuuru yerleştirmemiz gerektiğini belirtti. Avdagiç, şöyle devam etti: “İnsanlara bir şeyi hatırlatmamız gere­kiyor: Parasını ödeyerek sa­hip olduğunuz hiçbir şey, ta­mamıyla size ilişkin değildir. Siz onun mülkiyetine sahip olabi­lirsiniz lakin onu, hakkaniyet ve adalet hissini rencide edecek halde kullanamaz­sınız.

Sizin ‘nasıl olsa benim malım, istediğim üzere kulla­nırım’ deme lüksünüz, bir in­sana yiyecek ulaşmamasına yol açıyorsa, bir ülkenin mil­yar dolarlarının heba olması­na sebep oluyorsa, o vakit or­taya çıkan her ‘acı’dan size de bize de hisse düşer. Şayet biz gı­da israf ettik diye, bu ülkede bir insan, bir bayan, bir çocuk besine ulaşamadan akşamla­dıysa, bu vebalden bize de hisse düşer. Biz bu şuurla hareket ettik ve paydaşlarımızla bir­likte İstanbul’da besin israfını önlemeyi hedefleyen projemi­ze start verdik. Bu proje ile yüz yüze eğitimler vereceğiz. Bir vakitlerin o meşhur reklam sloganında olduğu üzere biz de ‘Gıdada eğitim şart’ dedik.”

Avdagiç, “Sonuç olarak ifa­de edeyim ki, projemiz gerçek manada bir İstanbul Proje­si oldu. Projemiz, ortak akıl ve ortak efor ile inanıyorum ki, maksadına ulaşacak. Fakat israfı tedbire kampanyaları­nın lafta kalmayıp icraata da geçmesi, hepimizin daima bir­likte ve yürekten tek bir cüm­leyi söylemesiyle ‘Gıdada İs­rafa Dur De’ diyelim” diye ko­nuştu.

Bitkisel üretimin yüzde 15’i israf ediliyor

Bitkisel üretim ve su ürün­lerde planlı üretime geçtiğini aktaran İstanbul Vilayet Tarım ve Orman Müdürü Suat Parıldar, “Hangi eseri, nerede, kimin­le, ne kadar ve ne vakit üre­tileceği konusunda 2024 yılı başı itibariyle devreye aldık. Geçen yıl itibariyle ülkemizde yaklaşık 140 milyon ton bitki­sel eser üretildi. Bunun 19-20 milyon tonunu kaybımız var. Üretimde bu kadar uğraş bu kadar kaynak aktarırken bu­nun yüzde 15’ini aktif kulla­namıyoruz. Bunun içinde ka­yıp ve israf var. Yüzde 15’lik israfın yarısını bile denetim al­tına aldığımız takdirde hem yerine koyamadığımız su, toprak kaynakları, vakit ve güç olsun bunlarla ilgili kı­sımlarda tasarruf etmiş olaca­ğız” dedi.

Gıda israfında farkındalık yaratmanın kıymetli olduğu­nu vurgulayan İstanbul Tica­ret Borsası Meclis Üyesi Şe­rafettin Taştan, israftan dola­yı yılda 44 milyar dolarlık bir maddi kaybın büyüklüğünü ise şöyle tabir etti:”

Büyük projelerin maliyetinin 2 katı

“Son 10 yılda ülkemizin en büyük yatırımlarını göz önü­ne alırsanız Avrasya Tüne­li’nin maliyeti 1.2 milyar dolar, Çanakkale Köprüsü’nün ma­liyeti 2.8 milyar dolar, 3. köp­rünün maliyeti 6 milyar dolar, Körfez geçişi köprüsü ve İzmir Yolu’nun maliyeti 11 milyar do­lar ve Togg otomobil fabrikası ise 800 milyon dolar maliyeti var. Bunları topladığınız vakit bu devasa övündüğümüz projele­rin maliyeti 22 milyar dolar. Biz sadece besinde her yıl 44 mil­yar doları çöpe atıyoruz. Dün­yanın nüfusu 2050’de 10 milya­rı bulacak ve besin gereksinimi yüz­de 60 artacak. Buradan yüzde 60’lık artıştan yüzde 30’unu tasarruftan sağlanabilir” di­ye konuştu. Öncelikle üreti­min gerçek yapılması gerektiği­ni belirten Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, “Baştan arzı ve talebi yeterli değer­lendirmek gerekiyor. Hakikat fi­yatın oluşmasıyla birlikte üre­tici de ziyan görmez, eser de çöpe gitmez” sözünü kullandı.

İsrafın yüzde 60’ı hanelerde

Gıda israfının yüzde 60 oran­larda hanede gerçekleştiğini, yüzde 15’nin üretim aşamasın­da, yüzde 15’inin de marketler­de çıkan firelerden kaynaklan­dığını tabir eden İstanbul PER­DER Başkanı Faruk Güzeldere, diğer yandan bilhassa İstan­bul’da tüketicilerin meyve, seb­zeyi seçerek alma alışkanlığı maalesef fire oranlarını artır­dığını iletti. Güzeldere, özellik­le yaz aylarında israfın daha da tavan yaptığını aktardı.

30 milyon ton meyve sebze kayıt altında değil

İBB Avrupa Yakası Hal Şube Müdürü İsrafil Aydın ise Tür­kiye’de yıllık zerzevat ve meyve üretiminin 60 milyon ton ol­duğunu aktararak, “Sebze ve meyve üretiminde dünyada 4 ve 5 sıradayız. Kendi kendimi­ze yeten bir ülkeyiz. Bu 60 mil­yon tonluk zerzevat ve meyve üre­timinin 30 milyon tonu ticari kaydın içine giriyor. Bunun 30 milyon tonunda ne kadarlık bir israf, kayıp var biz genel bir sayılarla tabir ediyoruz. Bu sayılar halde yaptığımız öl­çümlerle ulaşabiliyoruz” dedi.

Ortadoğu insanı daha çok israf ediyor

Şehir otelciliği olarak akşam yemekleri değil lakin daha çok kahvaltının açık büfe verdiklerini kaydeden Türkiye Otelciler Birliği İdare Şurası Üyesi Mustafa Topaloğlu, “Kahvaltıda en çok kaybımızı besin tarafı yer alıyor. Yurt dışından Asya’dan gelen konuklarımız daha çok yerler lakin sıfır israf yaparlar. Avrupa’dan gelen konuğumuz de az yer ve tekrar israfı çok azdır. Fakat Ortadoğu ve bizim insanımız maalesef geldiği vakit işte Cemil Yılmaz’ın dediği üzere kısırın üstüne kaşar peynir koyuyor. Bu formda bir tabağı dolduruyor. En çok israf bunlarda oluyor ve yemezler” diye konuştu.

“Gelişmiş ülkelere nazaran 2 kat daha fazla israf ediyoruz”

Bünyelerinde süratli restoranlar ve kahve zincirlerine kadar besinin tamamını kapsayan bir yapı olduğunu aktaran Besin Perakendecileri Derneği Yönetim Kurulu Lideri Alp Lider Özpamukçu, “Bizimle emsal nüfustaki İngiltere, Almanya üzere ülkelere baktığımız vakit buradaki kayıplar 8-10 milyon ton civarında bulunuyor. Yani biz gelişmiş ülkelere nazaran 2 kat daha fazla israf ediyoruz. Cari açığımız ne vakit 35 milyar doları geçtiği anda biz rahatsız oluyoruz. 44 milyar dolar bizim cari açığımız dahi çok üstünde bir rakam” dedi.