Küresel çip üretiminde rekabet artıyor: Çip ve yarı iletken üretimi neden stratejik öneme sahip?

Tayvan’da global mikroçip üretim kesiminde önder pozisyondaki Taiwan Semiconductor (TSMC) şirketi son yıllarda daha fazla gündeme gelirken, United Microelectronics (UMC) ve MediaTek de üretim kapasiteleriyle dikkati çeken şirketler ortasında.

Hollandalı ASML, Güney Koreli Samsung üzere şirketler de bu alandaki üretimleriyle öne çıkıyor. Halihazırda Micron, Intel, Nvidia ve Texas Instruments üzere şirketlerin faaliyet gösterdiği ABD de son devirde bu alandaki adımlarını hızlandırdı. ABD idaresi, bu yıl CHIPS Yasası kapsamında ülkedeki şirketlerin yanı sıra TSMC şirketine sağladığı dayanağı milyarlarca dolar dayanakla global rekabetini güçlendirmek istiyor. Son olarak TSMC’nin Arizona’daki fabrikasında üretilen çiplerin verimlilik oranı, Tayvan’daki misal tesislere kıyasla yaklaşık 4 puan daha yükseğe çıktı.

Batılı ülkeler dışında “Küresel Güney” ülkelerinden Çin, HiSense, Biren, SMIC üzere firmalarla değerli bir çip ve yarı iletken üretim kapasitesine sahip.

Stratejik ehemmiyetin sebebi

ABD yatırımlarının yanı sıra Japonya ve Tayvan üzere ülkelerle çip üretimi alanında ittifak kurma çalışmaları yapıyor. Covid-19 salgını ve akabinde yaşanan savaş ve çatışmalar, global tedarik zincirlerinin sonlarını zorlarken çip ve yarı iletken üretiminin yerelleştirilmesinin stratejik değeri daha da arttı. Uzmanlar, AA muhabirinin çip ve yarı iletken dalında son yıllarda yaşanan gelişmeler ve bu kesimin geleceğine ait sorularını yanıtladı.

Yapay zekanın bölümdeki tesiri artacak

ABD merkezli Bilgi Teknolojileri ve İnovasyon Vakfı (ITIF) Global İnovasyon Siyaseti Lider Yardımcısı Stephen Ezell, TSMC’nin Arizona fabrikasında elde ettiği muvaffakiyetin kıymetli olduğunu söyledi. Lakin TSMC’nin Tayvan’da daha gelişmiş süreç nodülleri üzerinden üretim yaptığına işaret ederek, “Dahası, bunların hiçbiri Tayvan’ın global yarı iletken üretiminde, bilhassa de en gelişmiş yarı iletkenlerdeki kritik kıymetini azaltmaz. Tayvan, global yarı iletken sanayisi için her zamanki kadar kıymetli olmaya devam edecektir.” dedi.

Küresel yapay zeka dalının 2025’te 390,9 milyar dolar büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini anlatan Ezell, “Yapay zekanın global yarı iletken talebinde kıymetli bir artışa yol açması bekleniyor. Kestirimler, özel yapay zeka çiplerine yönelik artan gereksinim nedeniyle yaklaşık yüzde 20 yahut daha fazla bir büyüme oranı öneriyor.” biçiminde konuştu.

Ezell, TSMC, Samsung, Micron, Intel, Nvidia, Texas Instruments, ASML üzere şirketlere kıymetli bir rakibin doğma ihtimalini düşük gördüğünü belirterek, “Çin’in HiSense, Biren, SMIC, YMTC ve CXMT’si global oyuncular olacak fakat ABD, Güney Kore yahut Avrupalı rakiplerini yakın vakitte yakalayamayacaklar” sözünü kullandı.

Yarı iletkenlerin global teknoloji iktisadında değerli bir yere sahip olduğuna işaret eden Ezell, “Yarı iletkenler, rekabetçi işletmelerin kesimde yer almasıyla ülkeler için giderek daha da kıymetli bir varlık haline gelecek, yüksek fiyatlı, yüksek katma pahalı bir sektördür” değerlendirmesinde bulundu.

Dönem noktası: Covid-19 salgını

Piyasa araştırma şirketi IDC’nin Aktifleştirme Teknolojileri ve Yarı İletkenler Küme Lider Yardımcısı Mario Morales, TSMC’in öteki ülkelerdeki üretim kapasitesini artırmayı hedeflediğini lisana getirdi. Lakin araştırma ve geliştirme ögelerinin Tayvan’da kaldığını ve bunun en değerli mevzu olduğunu kaydeden Morales, “Dolayısıyla ABD ile Çin ortasındaki belirsizliklere karşın, bu husus TSMC’nin bundan sonraki süreçte de temel ilgi alanı olmaya devam edecek” diye konuştu.

Bu alandaki en gelişmiş teknolojilerin Tayvan ve Güney Kore’de bulunduğunu belirten Morales, “Öncü kapasitenin yüzde 95’inden fazlasının hala Asya bölgesinde olduğunu söyleyebilirim. Bunun değişmesi gerekiyordu, zira Çin ve Tayvan, Çin ve başkaları ortasında artan ve büyüyen türbülansla bağlantılı çok fazla risk var.” diye konuştu.

ABD ve Avrupa Birliği’nin bu alandaki yatırımlara yönelik yasalar çıkardığına işaret eden Morales, “Dolayısıyla Covid-19 salgınından bu yana şirketlerin yarı iletkenlerin tedarik zinciri için ne kadar değerli olduğunu fark etmeye başladığını düşünüyorum.” dedi. Morales, gelecek süreçte Apple, Google ve Microsoft üzere büyük şirketlerin de bu alanda değerli yatırımlar yapacağının altını çizdi.

ABD’nin attığı adımlar

Küresel çip talebinin, iktisatların ve toplumların dijitalleşmesi devam ettikçe uzun vadede artacağına işaret eden ABD merkezli Memleketler arası Stratejik Araştırmalar Merkezinden (CSIS) Stratejik Teknolojiler Programı Yöneticisi James Lewis, Samsung, Hynix, Infineon, ARM, SMIC üzere şirketlerin büyümeye devam edeceğini, bölümde gereken bütçe ve uzmanlık doğrultusunda mevcut şirketlerin 2030’da da önder pozisyonda olacağını söyledi.

Lewis, “Ülkeler global pazara güvenemiyorlarsa kendi yarı iletken sanayilerine muhtaçlık duyuyor. ABD ihracat yasaklarında elini fazla zorlarsa, Amerikan çipleri tasarlanana kadar kısa vadeli bir aksama yaşanacak. Bu ABD’nin hızlandırmak istemesi gereken bir eğilimdir.” dedi.

Gelecekte yarı iletken üretimi

Hindistan merkezli Takshashila Enstitüsünün Müdür Yardımcısı Pranay Kotasthane, dünyada odak noktasının üretimin yanı sıra yarı iletken tedarik zincirinin öteki kademelerine kayacağını anlattı ve şunları kaydetti: “Şu anda grafik sürece üniteleri (GPU) makine tahsili uygulamaları için kullanılıyor, lakin birçok şirket bu çeşit iş yükleri için özelleştirilmiş uygulamaya mahsus çipler üzerinde çalışıyor. Bu, yeni çip dizaynları ve mimarileri gerektirecektir. Makul bir alana daha fazla transistör sıkıştırma gereksinimi, tıpkı vakitte odak noktasının paketlemedeki inovasyona kayacağı manasına geliyor.

Yarı iletken üretimine erişim gelecekte kıymetli hale gelecek fakat bunun yurt içinde gerçekleşmesi gerekmiyor. Dost ülkelerde üretim tesislerinin bulunması ve düşman ülkelerin inhisar oluşturmaması halinde hükümetlerin telaş etmesi gerekmiyor. Hiçbir ülke kendi lokal üretim tesislerini inşa edip karlı bir biçimde işletmeyi göze alamaz. Tayvan’ın en büyük ithalat kalemi çipler olsa da en büyük ihracat kalemi de çiplerdir. Yarı iletkenler konusunda çok taraflı işbirliği bir zorunluluktur, bir tercih değildir.”