“Çok şükür nakit sattık 2024’te rekora gazladık”
Ali YILDIRIM
Otomotiv dalı kuvvetli bir virajı geride bıraktı. 2024 yılında kesim temsilcileri değil 1 milyonluk pazarı rekor adetleri bile beklemiyordu. Lakin sene içinde yaşanan gelişmeler satışlara olumlu yansıdı ve pazar 1.2 milyon adedi geçti.
Önceki akşam İstanbul’da gerçekleşen bir toplantıda sonuçları paylaşan Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD), Ocak-Aralık 2024 tablosunu açıkladı. 12 aylık data kapsamında araba ve hafif ticari araç pazarı 2023’ü hafif bir farkla geçerek 1 milyon 238 bin 509 adede taşıdı. Pazar bir önceki yıla nazaran yüzde 0,5 artış kaydetti.
Satış sayılarını değerlendiren ODMD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Bozkurt, 2025 için “Beklentilerin üzerinde kalan bir yıl oldu” dedi. Matrah değişimi beklediklerinin lakin bunun gerçekleşmediğini tabir eden Bozkurt “2 yıldır değişen bir şey yok. Kredili satış neredeyse bitti. Evvelce satışların yüzde 70’i kredili olurdu artık yüzde 10’u anca oluyor. Çok şükür artık nakit satıyoruz” diye konuştu.
Nisandan sonra satışlarda patlama yaşandı
Otomotiv kesimi temsilcileri 2024 yılından çok da umutlu değildi. Beklentiler çok farklıydı. Ancak sene içinde yaşanan gelişmeler satışları tabir yerindeyse kırbaçladı.
Özel tüketim vergisinden (ÖTV) muaf satışlar birinci üç ayın hayli canlı geçmesine neden oldu. Devamında ise GSR regülasyonu faiz beklentisi derken rekor geldi.
Bunu hatırlatan Ali Haydar Bozkurt “Yıla farklı bir beklenti ile başlamıştık, lakin 2024 beklentilerimizin üzerinde gerçekleşti. Birinci çeyrek çok hareketli başladı, Nisan’da keskin bir düşüş yaşandı. Yaz aylarında ise GSR II regülasyonları ve markaların agresif kampanyaları yıla damgasını vurdu” dedi.
Matrah sisteminde 2 yıldır değişiklik yapılmadı
Uzun bir müddettir ÖTV matrahında güncelleneme bekleniyor. Yaklaşık 2 yıldır matrah sisteminde değişiklik olmaması nedeniyle en ucuz arabanın fiyatı bile yüzde 45 ÖTV oranının olmasına karşın yüzde 80 seviyesinden başlıyor.
Bu sistemin bölüme olumsuz olarak yansıdığından bahseden Ali Haydar Bozkurt “Matrah düzenlemesi bekliyorduk lakin olmadı. Güncelleme bu yıl da yapılmadı ve böylelikle iki yıldır değişmemiş oldu. Kredili satış neredeyse bitti. Eski bilinen doğrular değişti. Çok şükür herkes artık peşin parayı basıp araç almaya başladı. ÖTV matrahlarında 2 yıldır bir değişiklik yapılmaması ve kredilere getirilen kısıtlamalara karşın yılı yeni rekor satış adedi düzeyiyle tamamladık” sözlerini kullandı.
Otomotiv kesiminde tarihi değişimlerin yaşandığını tabir eden Ali Haydar Bozkurt pazarın gelişimini kıymetlendirdi.
Motor hacimlerini artık konuşmayacağız
Bozkurt, “2025 yılı beklentilerinden de kelam etmek gerekirse, aslında dal olarak 100 yıllık bir değişimin içerisinden geçiyoruz ve bizler bu değişimin canlı şahitleriyiz. Bu değişimi yaşıyoruz ve yönetmeye çalışıyoruz. 5-10 yıl içerisinde iş yapış halimiz çok farklı bir noktaya gidebilir.
Mobilite kavramı değişiyor. Üreticilerimiz başta olmak üzere değişen şartlara ahenk sağlayarak ülke olarak otomotiv dalında öne çıkabiliriz ve geleceğe hazır hale gelebiliriz. Motor hacmine dayalı vergi sistemi demode oldu. Birkaç sene sonra artık motor hacimlerini aslında konuşmayacağız. Yaşlı bir araç parkımız var. Bunun yenilenmesi gençleşmesi gerekiyor. Trafik güvenliği, çevrecilik ve iktisat açısından çok tesirli olacak” dedi.
Satışlar artık 1 milyon adedin altına düşmez
Çin gerçeğine de değinen Ali Haydar Bozkurt “Yeni teknolojilere sahip arabalar geliştiriliyor. Müşteri davranışları değişiyor; buna ek olarak, küresel rekabette Çin faktörü de değerli bir etken olarak öne çıkıyor. Her zaman söz ettiğimiz üzere Türkiye’nin büyük bir otomotiv sektörü potansiyeli var ve mobilite herkes için bir muhtaçlık. 2025 yılında, inanılmaz bir olumsuz gelişme olmazsa pazarın 1 milyon adedin altına düşmeyeceğini öngörüyoruz” açıklamasında bulundu.
Pazarı rekora taşıyan 5 neden
Otomotiv kesimi hiç beklemediği bir yılda hiç beklenmeyen bir satış adedine ulaşarak satış rekorunu kırdı. Pazar evvelki yılı 5 bin 874 adetle geçerek 1 milyon 238 bin 509 adede ulaştı. Bu kayıtlara tarihi rekor olarak geçti. Satışları en çok tetikleyen 5 neden ise şöyle:
1-Pazara dahil olan yeni ulaşılabilir modeller
2-Yerli marka Togg’un artık pazara tam kapasite ayak uydurması
3-Merakla beklenen Tesla’nın Türkiye’de yola çıkması
4-Çinli üreticilerin sunduğu yeni teşvikli modeller
5-Elektrikli araçta düşük vergi etkisi
Aralık ayında 170 bin araç satıldı
Ocak-Aralık 2024 devrinde araba satışları hafif gazla yüzde 1,3 büyüme kaydetti. 980 bin 341 adede ulaşan pazar tüm vakitlerin araba satış rekoru olarak dikkat çekti. Hafif ticari araç satışları ise yerliliğin biraz düşüşüyle birlikte vites küçülttü. Evvelki yıla nazaran satışlar yüzde 2,7 azalarak 258 bin 168 adede geriledi.
Otomobil ve hafif ticari araç pazarı aralıkta yüzde 7,3, araba pazarı yüzde 6,6, hafif ticari araç pazarı da yüzde 9,9 büyüdü. Aralıkta araba ve hafif ticari araç pazarı, evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 7,3 artarak 170 bin 249 adet oldu.
Geçen ay araba satışları evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 6,6 artarak 134 bin 811 olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 9,9 büyüyerek 35 bin 438’e yükseldi. Araba ve hafif ticari araç pazarı 10 yıllık aralık ayı ortalama satışlara nazaran yüzde 43,1 arttı. Araba pazarı, 10 yıllık aralık ayı ortalama satışlara nazaran yüzde 49,6, hafif ticari araç pazarı yüzde 22,8 yükseldi.
Herkes yerden yüksek istiyor
Türkiye araba pazarı uzun yıllardır sedan ülkesi olarak lanse ediliyordu. Ulaşabilir SUV modellerin pazara dahil olmasıyla birlikte tercihler değişti. Hatta bu dönüşümden en büyük etkiyi hatchback arabalar aldı. Bugünde bakıldığında tablo düzgünce crossover-SUV modellere hakikat yükseldi.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği datalarına nazaran, Ocak- Aralık 2024’te en çok satan gövde tipi SUV modeller oldu. 1.2 milyon adedi aşan pazardan yüzde 56,8’lik hissenin yeni sahibi ile SUV araçlar. Sedan, HB, station wagon, MPV ve spor araçlar SUV’ler kadar şanslı olmadı. SUV arabaları, yüzde 25,4 hisse ve 248 bin 902 satışla sedan, yüzde 16,8 hisse ve 164 bin 443 adetle hatchback arabalar takip etti.
Togg yüksek voltajla 2 alanda doruğa çıktı
Pazarın en dikkat çeken ve birinci çıktığı günden bu yana konuşulan yerli mobilite markası Togg da 2024 yılında tepeye çıktı. T10X modeliyle 30 bin 93 adetlik satış sayısına ulaşan marka, geçen yılın en çok satan elektrikli araç markası oldu. Birebir vakitte bulunduğu SUV segmentinde de liderliği elden bırakmayan marka, satış adetlerinde geçen yıla nazaran yüzde 53,67 büyüdü.
T10X bütün segmentler ve gövde tipleri içerisinde yüzde 3,07 pazar hissesi ile en çok satılan 5’inci model olarak dikkat çekerken, tıpkı vakitte toplam pazarda da 12’nci marka olarak ismini yazdırdı. Aralık ayında voltajı arttıran T10x, SUV ve tüm segmentler ile gövde tipleri içinde en çok satılan 3’üncü model oldu.
Yerlinin hissesi yüzde 30’un altına düştü
Geçen yıl pazara dahil olan ithal markalarla birlikte yerliler ile olan makas gitgide açıldı. Yaklaşık 5 yıl evvel açık kapanmak üzereydi lakin artan fiyatlar ve döviz kurundaki süratli değişim yerlilik avantajını bitirdi. Son 2 yılda güncelleme bekleyen matrah sistemi bu ortayı epey açtı. 2019’da yerlinin hissesi toplam pazarda neredeyse yüzde 45’e dayanmışken, bugün gelinen noktada yüzde 30’un altına düştü. 2022 yılına baktığımızda ithal araç satışı 440 bini aştı.
Yerli de 343 bin adet düzeyinde gerçekleşti. 2023’te 798 binden fazla ithal araç yola çıktı. 433 binden fazla da yerli model satıldı. Pazar 1 milyon adedin üzerindeydi. Bu yıl ise toplam pazar rekor kırdı. Fakat yerlilik oranı düştü. Bunun 877 bin 714 adedini ithaller 360 bin 795 adedini de yerli modeller oluşturdu. Ocak 2024’te yerlinin hissesi yüzde 34 düzeyindeydi. Yeni gelen ÖTV muaf satışlarla birlikte yerlilik zaruriliği uygulaması satışlara olumlu olarak yansıyacak.
Otomobili Renault sattı markada Fiat başkan oldu
Pazar her ne kadar SUV’ye yanlışsız dönüşse de listenin en başını sedan modeller aldı. 2024 yılının en çok satan arabası 58 bin 983 adetle Fiat Egea sedan oldu. Onu 50 bin 891 adetle Renault Clio takip etti.
Listenin üçüncü sırasını da 40 bin 77 adetle Renault Megane sedan aldı. Toyota Corolla 31 bin 610 adetle dördüncü sırayı alırken, en çok satanların ortasına birinci 5’te 30 bin 93 adetle Togg T10X de yer aldı. Renault; Megane ve Clio ile de başarılı bir satış grafiğine imza attı. 2024 yılında toplam 117 bin 919 satış adediyle Türkiye’nin en çok tercih edilen araba markası oldu.
Üst üste 6‘ıncı kez pazarın lideri olan Fiat, otomotiv pazarında 1 milyon 238 bin 509 adetlik rekor satış sayısına ulaşılan 2024 yılında, 138 bin 749 adet satış gerçekleştirdi. Yüzde 11,2’lik pazar hissesi elde etti. Marka, 2024 yılında araba pazarında gerçekleştirdiği 87 bin 126 adetlik satış ile yüzde 8,9 pazar hissesi ve hafif ticari araç pazarında ise 51 bin 623 satış adedi ile yüzde 20’lik pazar hissesi elde etti.
Çinliler atağa geçti tepeyi Chery aldı
Türkiye pazarına yeni giren markalar da 2024’ün dikkat çekenleri oldu. 980 bin 341 adet arabanın satıldığı iç pazarda 10 Çinli marka 87 bin 985 araç satışı gerçekleştirdi. Ek vergilerden evvel daha agresif satış sayılarına sahip olan Çinli üreticiler neredeyse yüzde 10’luk pazar hissesine ulaşmıştı. 2024’e bakıldığında ek vergilere karşın pazardan yüzde 9’a yakın hisse almayı başardılar.
Bu periyotta Chery birçok Avrupalı üreticinin bu vakte kadar ulaşamadığı satış adetlerini gördü. 3 modelle toplamda 57 bin 47 araç satışı gerçekleştirdi. Onu 17 bin 162 adetle MG takip etti. Üçüncülük ise aldığı yatırım teşvik evrakıyla pazara son 2 ayda adapte olan BYD oldu. BYD’nin 2025 yılında daha fazla atağa geçmesi bekleniyor.
İşte 2024’ün ‘en’leri
En Süratli Büyüyen Hafif Ticari Araç Markası: KG MOBILITY – SSANGYONG
En Süratli Büyüyen Araba Markası: KG MOBILITY – SSANGYONG
En Çok Satılan Hafif Ticari Araç Modeli: Ford Transit
En Çok Satılan Araba Modeli: Fiat Egea
En Çok Satılan Hafif Ticari Araç Markası: Ford
En Çok Satılan Araba Markası: Renault
En Çok Satılan Araba ve Hafif Ticari Araç Markası: Fiat
Yılın Basın Lansmanı: Renault – Rafale Basın Lansmanı
