2030’a beş kala hedeflerde sınıfta kalındı
Başak Parıltı GÖKÇAM
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın 2024 Besin İsrafı Raporu’na nazaran yılda 1 trilyon dolarlık besin çöpe gidiyor. Dünya tarım yerlerinin yaklaşık yüzde 30’u israfı besleyen yiyeceklerin üretimi için kullanılırken, dünya genelinde açlıktan etkilenen insan sayısı ise 783 milyon. Yapılan analizlere nazaran en fazla israfın yaşandığı ülkeler ortasında Çin ve Hindistan birinci iki sırada. Buna nazaran Çin’de yıllık 108.7 milyon ton, Hindistan’da 78.1 milyon ton, ABD’de, 24.7 milyon ton, Türkiye’de de yıllık 23 milyon ton besin israf oluyor.
Avrupa’da ise bu oranlar başka ülkelere kıyasla düşük olsa da milyonlarca ton besinin israf olunmasının önüne geçilemiyor. Örneğin Almanya’da yılda 3.9 milyon ton, Fransa’da yılda 6.5 milyon ton besin çöpe gidiyor. Ürettiği besinin 3’te 1’ini israf eden ABD’de de uygulanan siyasetlere karşın besin israfı ile çaba şimdi başarılı olamadı.
Federal hükümet bu sorunu çözmek için 2030 yılına kadar 2016 düzeylerine kıyasla gıda israfını yarı yarıya azaltmayı, bu kapsamda da kişi başına israf bedelini yıllık 164 pounda düşürmeyi hedefliyordu. Ama yapılan son çalışmaya nazaran eyaletler, ABD Etraf Muhafaza Ajansı’nın belirlediği azaltma gayelerinin gerisinde kaldı.
Daha kapsamlı siyasetlere muhtaçlık var
Kaliforniya Üniversitesi ve UC Davis Besin Bilimi ve Teknolojisi Kısmı tarafından yürütülen çalışma, Nature Food mecmuasında yayınlandı. Çalışmaya nazaran mevcut eyalet siyasetleri yetersiz kalırken, 2016 yılından bu yana ise kişi başına besin israfında azalma yerine artış yaşandı. Mevzuya ait açıklamada bulunan UC Davis Besin Bilimi ve Teknolojisi araştırmacısı ve çalışmanın muharriri Sarah Kakadellis, “2030 yılına yalnızca beş yıl kaldı. Bu yüzden ne kadar az ilerleme kaydettiğimiz epeyce tasa verici. Daha kapsamlı siyasetlerin mümkün olan en kısa müddette uygulanması gerekiyor” dedi.
Pandemi başında israf azalmıştı
Pandeminin besin israfındaki artışta da rol oynamış olabileceğini öne süren UC Davis Besin Bilimi ve Teknolojisi araştırmacısı ve çalışmanın müellifi Sarah Kakadellis, “Gıda israfı, daha fazla insanın konutta planlama ve yemek pişirme yapması ve daha az ikram aktifliği olmasıyla pandeminin başlarında azaldı.
Şimdi, beşerler eski alışkanlıklarına geri dönüyor olabilir. Eyalet siyasetleri geri dönüşüme odaklandığında, besin israfı sıkıntısını ele aldığımızı düşünmek çok kolaydır. Besin israfını geri dönüştürmek kıymetlidir lakin tek tahlil değildir ve birinci tahlil de olmamalıdır” dedi.
Emisyonların yüzde 10’undan sorumlu
Yiyecek israf ederken, güç, su ve gübre dahil olmak üzere o yiyeceği yetiştirmek için gereken tüm kaynakların da israf olduğuna dikkat çeken UC Davis’teki Besin Bilimi ve Teknolojisi Kısmı araştırmacısı Edward Spang, “Bu ortada, israf edilen yiyecekler global sera gazı emisyonlarının yüzde 8-10’unu temsil ediyor” bilgisini verdi.
Araştırmacılar, siyasetlerin besin israfının önlenmesi ve kurtarılmasına odaklanması gerektiğini söyledi. Çalışmanın başka muharrirleri ortasında ReFED’den Selina Mao ve Asch Harwood da yer aldı. Araştırma ise Ulusal Bilim Vakfı, ABD Tarım Bakanlığı Doğal Kaynakları Koruma Servisi ve USDA Ulusal Besin ve Tarım Enstitüsü tarafından finanse edildi.
