ZATU: Dijital teknolojiler afetlerle mücadelede daha fazla kullanılmalı
AFAD ve USGS raporlarına nazaran, 2025 yılı boyunca dünya genelinde 6.0 büyüklüğünün üzerinde toplam 176 sarsıntı gerçekleşti. Bu sarsıntılardan 11’i ise 7.0 ve üzeri büyüklüğe sahipti. Bilhassa Pasifik Ateş Çemberi, Japonya, Endonezya, Şili, ABD ve Türkiye üzere bölgelerde ağırlaşan yüksek şiddetli zelzeleler, büyük çaplı ekonomik ziyan ve can kaybına sebep oldu. Bu bilgiler, dünya genelinde afet hazırlığı ve idaresinde daha fazla işbirliği ve yenilikçi tahlillerin değerini gösteriyor.
Erdal Karan Akkaya, yüksek şiddetli sarsıntıların global tesirlerinin fark edilmesi ve buna uygun stratejiler geliştirilmesi gerektiğini vurguluyor. Akkaya, “Dünya genelindeki sarsıntılar, milletlerarası işbirliği ve uyumun kıymetini açıkça ortaya koyuyor. Global ölçekte afet idaresinde dijital tahliller ve erken ikaz sistemlerinin standartlaştırılarak yaygınlaştırılması hayati ehemmiyet taşıyor. Her ülkenin bu tıp teknolojilere erişebilmesi için ortak çalışmalar yapılmalı” diyor.
Büyük sarsıntılar ve tsunami riski
2025 yılında gerçekleşen büyük sarsıntılardan kimileri tsunami riskini beraberinde getirdi. Bilhassa Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen yüksek şiddetli sarsıntılar, etraf ülkelerde tsunami alarmı verilmesine neden oldu. AFAD ve USGS raporlarında, tsunami ihtar sistemlerinin aktif kullanımı sayesinde can kayıplarının sonlu kaldığı belirtildi. Lakin, erken ikaz sistemlerinin daha geniş coğrafyalara yayılması gerektiği de vurgulanıyor.
Erdal Karan Akkaya, tsunami riskinin zelzele sonrası en büyük tehlikelerden biri olduğunu belirterek, erken ihtar sistemlerinin ehemmiyetine dikkat çekiyor. Akkaya, “Yüksek şiddetli zelzeleler sonrası oluşan tsunami tehdidine karşı, aktif erken ihtar sistemleri ve süratli bilgi akışı büyük ehemmiyet taşıyor. Bu mevzuda milletlerarası standartların geliştirilmesi ve ülkeler ortası işbirliğinin artırılması gerekiyor. Dijital altyapılar ve uygulamalar, tsunami üzere afetlerde hayat kurtaran temel araçlar olabilir” sözlerini kullanıyor.
“ZATU ile Memleketler arası Afet İdaresinde Dijital İşbirliği”
ZATU, afet durumlarında süratli ve tesirli dijital bağlantı sağlayan bir platform olarak öne çıkıyor. Kullanıcılar, afet anında tek tuşla güvenlik ve yardım bildirileri gönderebilirken, internet ilişkisinin olmadığı durumlarda bile iletilerini kaydedip otomatik olarak iletebiliyor. ZATU, yapay zekâ dayanaklı sensörleriyle kullanıcı hareketlerini takip ederek otomatik acil durum ihtarları da verebiliyor.
Erdal Karan Akkaya, ZATU’nun milletlerarası ölçekte afet idare sistemlerine entegre edilmesi gerektiğini savunuyor. Akkaya, “ZATU, sadece ulusal değil milletlerarası çapta kullanılabilecek esnek ve yenilikçi bir dijital tahlildir. Bu uygulama, farklı ülkelerin afet idaresi sistemleriyle entegre edilerek global çapta erken ihtar ve süratli müdahale imkânı sağlayabilir. ZATU ile maksadımız, afet idaresinde dijital dönüşümü hızlandırmak ve global ölçekte insan hayatını koruyacak tahliller sunmaktır” diye konuşuyor.
Akkaya ayrıyeten, ZATU’nun gelişimini ve milletlerarası işbirliğini desteklemek için farklı ülkelerle ortak projeler yürütmeyi hedeflediklerini belirtiyor. “Dünyanın farklı bölgelerindeki afetlerle uğraş kapasitesini artırmak için teknolojimizi paylaşmaya ve geliştirmeye devam edeceğiz. Bu süreçte milletlerarası işbirliklerine büyük ehemmiyet veriyoruz” biçiminde ekliyor.
