Yeni dönemde kazançlar takipte

Nagihan KALSIN

Hazine Maliye Bakan­lığı, kripto varlıkların vergilendirilmesine ait üç farklı prosedürü değer­lendiriyor: Süreç vergisi, ge­lir vergisi ve KDV. DÜNYA’nın edindiği bilgilere nazaran, mev­cut uygulamalarda bu başlıkla­ra dair açık bir mevzuat bulun­mazken, sermaye hareketleri­nin izlenebilirliğini artırmayı hedefleyen teknik ve hukuksal altyapının süratle geliştirildiği söz ediliyor.

İşlem bazlı vergi: Mikro oranla makro gelir

Üzerinde durulan birinci model, kripto varlık alım-satım işlem­leri üzerinden alınacak düşük oranlı bir süreç vergisi. Örne­ğin, daha evvel ülkemizde faali­yet gösteren kripto para borsa­larına yatırılan her meblağdan on binde 4 oranında, Borsa İs­tanbul’da ise pay alımı başına on binde 2 vergi uygulanacağı gündeme gelmişti. Kripto var­lıkların gündeme gelen yüzde 0,02’lik vergi oranıyla, her iş­lemden anlık ve otomatik ke­sinti yapılması değerlendiri­liyor. Bu formülün kapsayıcı­lığı sayesinde düşük oranlarla yüksek gelir yaratabileceği be­lirtilirken, sistemin otomatik işlemesi nedeniyle maliyet-et­kinliği de öne çıkıyor.

Gelir vergisi: Yarar takibi güç lakin gündemde

İkinci alternatif ise kripto varlık karlarının ticari ka­zanç ya da paha artışı kazan­cı kapsamında değerlendirilip gelir vergisine tabi tutulması. Fakat çıkarın hangi süreçte, ne vakit ve ne kadar oluştuğu­nun tespiti teknik olarak güç ol­duğundan, bu metot kayıt dı­şı süreçlerle çabada sonlu tesir yaratabiliyor. Bu nedenle gelir vergisinin aktif uygulana­bilmesi için, kripto cüzdanlar ve borsalar ortası entegrasyo­nun sağlanması, süreç geçmişi­nin şeffaflaşması gerekiyor.

KDV: Sistemli süreçlere yeni bir tarif geliyor

Üçüncü model ise Katma Kıymet Vergisi (KDV). Özellik­le nizamlı kripto alım-satım yapan kullanıcıların ticari fa­aliyet yürüttüğü varsayımıy­la KDV yükümlüsü sayılması gündeme gelebilir. Bu noktada Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK), kripto varlıkları “gay­rimaddi hak” olarak tanımla­ması kritik bir rol oynuyor. Bu tanıma dayanarak, telif ya da royalty gibisi süreçlere uygu­lanan KDV rejimi, kripto işlem­ler için de örnek teşkil edebilir.

SPK tarafından kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ait yapılan düzenlemeler değerli bir yer oluştursa da, vergi­lendirme açısından hala boş­luklar bulunuyor ve alt yapı yetersiz. Bilhassa blokzincir teknolojisinin sağladığı izle­nebilirlik ile anonimlik arasın­daki istikrar, vergi otoriteleri için yapısal bir imtihan manasına geliyor. Bu istikametiyle kripto var­lıklar, hem yeni bir ekonomik fırsat hem de yeni jenerasyon maliye siyasetleri için önemli bir gerilim testi olarak bedellendiriliyor.

Düzenleme sermaye hareketlerini caydırmayacak

Kripto piyasasının Türkiye’de milyonlarca kullanıcıya ulaşmasına ve büyük süreç hacimlerinin oluşmasına karşın, bu süreçlerden elde edilen çıkarların vergi sistemine yansıması hudutlu. Bu yüzden kayıt dışılık devam ediyor. Uzmanlar, “Bu kadar hareket, bu kadar kar var; pekala vergisi nerede?” sorusunun artık karşılıksız kalmaması gerektiği görüşünde. Yapılacak yeni düzenlemelerin sermaye hareketlerini caydırmadan, memleketler arası uygulamalarla uyumlu biçimde hazırlanması bekleniyor. Bu kapsamda, tesir tahlilleriyle desteklenmiş bir vergileme modelinin kamuoyuna sunulması planlanıyor

“Suç gelirlerine karşı düzenleme”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, son açıklamasında, yeni düzenlemelerle birlikte legal kripto faaliyetleri için alan bırakılırken, yasa dışı süreçlerle kararlı halde gayret edileceğini vurguladı. Şimşek, “Likidite sağlayıcılığı, piyasa yapıcılığı yahut arbitraj maksadıyla yapılan ve kaynağı belgelenebilen süreçler, platformların sorumluluğu ve nezareti altında, limitlere tabi olmadan gerçekleştirilebilecek” dedi.