Yaşlılık sürecini ne kadar aktif geçiriyoruz? TÜİK Türkiye’nin puanını açıkladı
Türkiye İstatistik Kurumu, birinci sefer 2024 yılı datalarından oluşan ‘Aktif Yaşlanma Endeksi’ bültenini yayımladı.
TÜİK’in endekse yönelik bülteninde, araştırmanın münasebetine yer verilirken, Türkiye’nin nüfus projeksiyonlarındaki değişime dikkat çekildi.
Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan “demografik dönüşüm” evresindeki ülkede, çocuk ve genç nüfus oranı süratle azalırken yaşlı nüfus oranının süratle artış gösterdiğine işaret edildi.
Bültende, “Türkiye son 10 yılda doğurganlık suratındaki yıkıcı azalmanın da etkisiyle ‘çok yaşlı ülkeler’ sınıfına dahil olmuştur. Doğurganlık suratındaki daima ve keskin azalmanın yanı sıra hayat standardı ve refah düzeyinin artmasıyla sıhhat alanında kaydedilen gelişmeler sonucunda ölümlülük suratı azalmakta, doğuşta beklenen hayat müddeti ve yaşlı nüfus oranı artmaktadır” bilgisine yer verildi.
Dört bileşenden oluşan AYE’nin, yaşlı bireylerin istihdama katılabilme, topluma katılabilme, bağımsız, sağlıklı ve inançlı yaşayabilme ve etkin yaşlanma için kapasite ve elverişli ortama sahip olabilme düzeylerini ölçtüğü kaydedildi.
2030’da nüfusun 13,5’i yaşlı olacak
Bültende, Türkiye’de yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha üst yaştaki nüfusun, 2019’da 7 milyon 550 bin 727 şahısken son 5 yılda yüzde 20,7 artarak 2024 prestijiyle 9 milyon 112 bin 298 kişi olduğu hatırlatıldı.
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2019’da yüzde 9,1 iken 2024’te yüzde 10,6’ya yükseldiği kaydedilen bültende, projeksiyonlara nazaran 2030’da yüzde 13,5’e, 2040’ta yüzde 17,9’a, 2060’ta yüzde 27’ye, 2080’de yüzde 33,4’e ve 2100’de yüzde 33,6’ya çıkmasının öngörüldüğü söz edildi.
Zirvede İsveç var
Bu datalar dikkate alınarak hazırlanan AYE bilgileri ve bileşenleri 0 ile 100 ortasında paha alıyor.
Buna nazaran, endeks ve bileşen bedellerinin yüksek olması, toplumdaki yaşlı bireylerin daha faal bir yaşlılık hayatı geçirdiklerine işaret ediyor.
Türkiye’nin AYE bedeli 2023’te 28,7 iken geçen yıl 29,7’ye yükseldi.
İstihdam bileşeni endeks kıymeti, 2023’te 25,9 iken 2024’te 27,6 olarak hesaplandı.
Topluma iştirak bileşeni endeks bedeli de tıpkı periyotta 12’den 12,5’e yükseldi.
Bağımsız sağlıklı ve inançlı hayat bileşeni endeks pahası ise 65,5’ten 65’e geriledi.
Aktif yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam bileşeni endeks kıymeti 2023’te 44,3 iken 2024’te 46,1 oldu.
Aktif yaşlanmada AB ortalaması yüzde 36,8
AB üyesi 28 ülkenin endeks pahaları incelendiğinde, 2018’de AYE genel endeks kıymetinin AB ortalaması 36,8 oldu. AB’ye üye ülkeler içinde endeks bedeli en yüksek olanlar sırasıyla 47,8 ile İsveç, 43,7 ile Hollanda, 43,3 ile Danimarka olarak belirlendi. Endeks pahasının en düşük olduğu ülkeler ise sırasıyla 28,4 ile Yunanistan, 30,5 ile Hırvatistan, 31,2 ile Romanya olarak hesaplandı.
Aktif yaşlanma bedeli cinsiyete göre Avrupa Birliği üye ülkeleriyle mukayese edildiğinde, erkeklerde AB ortalaması 38,5 iken Türkiye bedeli 34,5 olarak hesaplandı. Bayanlarda ise AB ortalaması 35,3 iken Türkiye pahası 25,3 olarak kayıtlara geçti.
Endeks kıymeti en yüksek bölge Doğu Karadeniz
Türkiye’nin 2024 yılı için AYE genel endeks kıymeti Türkiye İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflandırması (İBBS) 1. seviyeye nazaran incelendiğinde, en yüksek bölgenin 33,3 ile Doğu Karadeniz olduğu görüldü. Bu bölgeyi 31,9 ile Batı Marmara, 30,8 ile Kuzeydoğu Anadolu bölgeleri izledi.
Endeks kıymeti en düşük olan bölgenin 26,9 ile Güneydoğu Anadolu olduğu hesaplandı. Bu bölgeyi 28,7 ile Akdeniz, 28,8 ile Orta Anadolu bölgeleri takip etti.
AYE genel endeks bedeli İBBS 1. seviye ve cinsiyete nazaran incelendiğinde, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin erkekler için 38,2 ve bayanlar için 28,4 endeks kıymetleriyle her iki cinsiyette de en yüksek bedele sahip olduğu belirlendi.
Diğer taraftan, cinsiyetler ortası endeks farkının en yüksek olduğu bölgenin ise Ortadoğu Anadolu Bölgesi olduğu görüldü.
