Yapay zekâ ve fintek büyümenin dinamosu olacak
Sevilay ÇOBAN
2024 yılı, Türkiye ve dünya ekonomileri açısından, yeni imtihanlar, zorlu dönemeçler ve keskin kararların gölgesinde geçerken, kimi kesimlerde yaşanan finansman meseleleri şirketleri küçülmeyle iflas ortasındaki ince çizgiye getirdi. Teşebbüs ekosistemi, ekonomik daralma ve bölgesel çatışmaların yükünü sırtlanırken, gelişim ivmesini nispeten kaybetti.
Kadın girişimciliğinin hissesi artacak
Öte yandan bilhassa yapay zekâ teknolojilerinin çok konuşulduğu geçen yıl, iktisatların gelişim rotasına da rehberlik etti. Tohum etabında ve gelişme sürecindeki teşebbüsler, yaşadıkları krizlerden deneyim kazanarak güçlendi.
Kuluçka merkezleri, yatırımcılar ve teşebbüsçüler, DÜNYA Gazetesi’ne 2024’ün değerlendirmesini yaparken, 2025’e dair amaç ve beklentilerini anlattı. Ortak ses: “2025 yapay zekâ, yeşil güç, dijital sıhhat ve fintech teknolojileri büyümenin başat oyuncuları haline gelecek, bayan girişimciliği de dayanaklarla hissesini artırmaya devam edecek.”
Küresel startup ekosistemi, 2024’ün 2. çeyreğinde 94,3 milyar dolarlık işlem hacmiyle son 5 çeyreğin en yüksek düzeyine ulaşmıştı. KPMG’nin 2024 Yatırımlar Raporu’na nazaran, bu büyüme trendine paralel olarak Türkiye’deki startup yatırımları da aynı devirde yaklaşık dört kat artarak 558,8 milyon dolara yükseldi. StartupBlink’in 2024 ekosistem raporuna nazaran, Türkiye, dünya sıralamasında birinci 50’de yer alırken, yapılan yatırımlar yenilikçi girişimlerin global rekabet gücünü artırıyor.
Pitchbook datalarına göre ise 2024’te birinci kere VC yatırımı alan teşebbüslerin %22’si yapay zekâ girişimleriyken, 2024’ün 3. çeyreğinde yapılan yatırım miktarının %28’i yapay zekâ girişimlerine yapıldı. Startups Watch raporuna nazaran, yatırımda öne çıkan dikeyler incelendiğinde; 2024’ün birinci yarısında 29 muahede ile en fazla yatırım alan dikey, yapay zekâ oldu. StartupCentrum’un ‘2024 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu’na nazaran de 2024’ün 9 aylık devrinde 323 yatırım tipi tamamlandı ve toplamda 754 milyon dolar yatırım yapıldı.
52 bin KOBİ desteklenecek
KOSGEB tarafından geçen yıl 51 bine yakın KOBİ desteklenirken, bu sayının 2025’te 52 bine, 2026’da 53 bine ve 2027’de 54 bine ulaşması planlanıyor. 2025’te 120 işletmenin dijital dönüşüm konusundaki yatırım masraflarını desteklemesi bekleniyor. Bu takviyeden 2026’da 143, 2027’de de 156 işletmenin yararlanması amaçlanıyor. Başkanlıktan girişimcilik evrakı almaya hak kazanan bayan sayısının 2025’te 52 bin 500, 2026’da 55 bin ve 2027’de 57 bin 500’e ulaşması hedefleniyor.
Yılsonuna kadar kelam konusu belgeyi 50 bin bayanın alması öngörülüyor. Bu belgeyi almaya hak kazanan kişi sayısının ise yılsonuna kadar 114 bin, gelecek yıl 115 bin, 2026’da 116 bin ve 2027’de 118 bin olması bekleniyor. Başkanlıkça desteklenen teşebbüsçü bayan sayısının da 2025 yılı sonunda ve 2026’da 8 bin 500, 2027’de 8 bin 750 olması maksadı belirlendi. Bayanlara sağlanan takviyelerin girişimcilik takviyeleri içindeki hissenin gelecek yıl yüzde 27, 2027’de yüzde 27,5 olması öngörülüyor.
BTM Genel Müdürü İbrahim Elbaşı: 2025, bayan girişimcilere fırsat sunacak
Teşebbüs ekosistemi açısından 2024 dikkat cazip bir yıl oldu. Türkiye’de ve dünyada teknolojiye dayalı teşebbüslerin büyümeye devam ettiği, bilhassa yapay zekâ, sıhhat teknolojileri ve sürdürülebilirlik odaklı projelerin öne çıktığı bir devir yaşadık.
Bunun dışında fintech dalı, 2024 yılı itibariyle global çapta büyük bir büyüme gösterdi. BTM bünyesinde bulunan Turan üzere başarılı teşebbüsler de bu alanda öne çıkıyor. Öte yandan küresel ekonomik dalgalanmalara karşın ekosistem hem lokal hem milletlerarası seviyede yatırımcı ilgisi çekmeye devam etti. BTM olarak bu yıl toplam 1.158 teşebbüse, 1.486 girişimciye fiyatsız hizmet verdik.
Bu yıl toplamda 17 teşebbüsümüz yatırım aldı ve şimdiye kadar yatırım alan BTM teşebbüslerinin sayısı 132’ye yükseldi. Bununla birlikte 2024 Aralık ayı itibariyle, bu yıl içerisinde yatırım alan teşebbüslerimizin toplam yatırım meblağı 196 milyon TL’yi aştı. 2025 yılı bilhassa bayan teşebbüsçüler için büyük fırsatlar ve kıymetli dönüşümler vaat ediyor. Bilhassa sürdürülebilirlik ve yeşil güç tahlilleri, yapay zekâ ve robotik uygulamalar, dijital sıhhat ve biyoteknoloji üzere alanlarda büyüme bekliyoruz.
Bulls GSYO Genel Müdürü Ersoy Çoban: Hedef, 35 milyon $’lık yatırım
2024’ün birinci 9 ayında dünyadaki startup yatırımlarında yapay zekâ, savunma teknolojileri üzere alanların ön plana çıktığını gözlemlemekteyiz. Türkiye’de ise biyoteknoloji, yapay zekâ ve sıhhat teknolojileri en çok yatırım alan bölümler oldu.
2024’te Bulls GSYO olarak içinde 60 milyon dolarlık yatırım yaptık. 5 yeni teşebbüs yatırımını portföyümüze kattık. 2024’te Bulls Teşebbüs Sermayesi Yatırım Ortaklığı’nın halka arzına ait izahnamemizi Sermaye Piyasası Kurulu onayına sunduk. Halka arz yoluyla oluşacak fonu yatırımlara yönlendireceğiz. Bu sayede sermaye piyasası yatırımcılarını girişimcilik ekosistemi ile buluşturacağız. 2025’in girişimcilik ekosistemi açısından 2024’e göre daha âlâ olacağını düşünüyoruz.
2025’te yapay zekâ alanındaki yatırımların suratını arttırarak devam edecek. Bir öbür büyüyecek alanın ise yeşil güç olacak. Halka arz onayı sonrasında elde edeceğimiz kaynakla yeni teşebbüslere yatırım yapacağız. 2025’te 35 milyon dolar civarında yatırım yapmayı planlıyoruz. Bu yatırımların %40’ını Türkiye için çok değerli olan, global manada da yatırımlarda ön plana çıkan savunma sanayi alanında yapacağız.
‘Olizzi Zeytinyağları’ kurucusu Ece Er Aydın: Yabancı yatırımcı ilgisi artacak
Geçen yıl teşebbüslerde global ölçekte düşüş gözlendi. Bu duruma enflasyon artışı ve devam eden global ekonomik belirsizliklerin neden olduğu düşünülüyor. Türkiye’de de misal bir durum yaşandı. 2024 yılı Olizzi için ise hoş bir sene oldu.
Bu sene ABD ve Japonya’dan sonra Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Kore ihracatlarımızı gerçekleştirdik. ABD satışlarımızla bir evvelki yıla nazaran cirosal olarak %50’nin de üzerine çıktık. 2025’te hem global olarak hem de ülkemizde girişimcilik ekosisteminin büyüyeceği düşünülüyor. Beklentiler yabancı yatırımcıların da Türk teşebbüslerine ilgisinin artacağı istikametinde.
Özellikle yapay zekâ alanında yaşanan gelişmeler ve bununla birlikte artan yapay zekâ dayanaklı teşebbüsler 2025’te de ilgi çekeceğe benziyor. Bu yıl mevcut pazarlarımızı büyütmek istiyoruz. Eser ve ambalaj Ar-Ge’lerine yük vermek istiyoruz. Uzun vadede gayem ambalaj ve lojistik olarak hem verimliliğimizi artıran hem de karbon ayak izimizi azaltan, tüketicinin zeytinyağı kullanımını motive eden eser ve ambalaj geliştirmeleri yapmak. Bunun dışında şirket için uzun vadeli maksadım, eser portfolyomuza Türkiye’nin kıymetli harika besinlerini eklemek.
Bakiyem CEO’su Umut Yalçın: Teşebbüsçüler çalışkanlıkla ayakta kaldı
2024 yılında teşebbüs ekosistemini geçmiş yıllara nazaran çok hareketli göremedik. Enflasyon, yüksek faiz oranları ve jeopolitik belirsizlikler yüzünden konum müdafaaya çalışan bir teşebbüsçü ekosistemi vardı.
Türk teşebbüsçüler ise kendi öz sermayeleri ve çalışkanlıkları ile ayakta kaldı. Sürdürülebilirlik, fintech ve AI da kurulan teşebbüslerin sayısı arttı ve gelecek yıllarda bu 3 kesimdeki hareketliliğin artmasını bekliyoruz. 2024 bizim için süreç hacmi ve müşteri açısından büyüme ile geçti. İngiltere’de Payrotta’yı kurduk ve bütün amaçlarımızı de gerçekleştirdik. 2025’te faizlerin beşinci aydan sonra düşmesini bekliyorum.
Bu sayede 6 aydan sonra teşebbüs ekosistemine aktarılan yatırımlar artacaktır. 2025 yılında bir kaç tane yeni eser duyuruyor olacağız, finansman ve finans kuruluşlarının müşteri edinimine yardımcı olacak yeni kitleleri içeri alabilecekleri bir yapı üzerinde çalışıyoruz. Ayrıyeten Bakiyem’in eser ve servislerinin daha anlaşılır duruma geldiğini ve rakiplerinin önüne geçtiğini gözlemlediğimiz 2024 yılında 2025 yılının Bakiyem’in yılı olacak diyebiliriz.
Endeavor Türkiye Gen. Sek.Aslı Heyet Türkmen: Global rekabette öne çıkacağız
2024 yılında global ekonomik zorluklara karşın Türkiye girişimcilik ekosisteminin dayanıklılığını ve adaptasyon gücünü bir defa daha kanıtladı. Bilhassa teknoloji odaklı teşebbüsler, yapay zekâ tahlilleri, finansal hizmetler ve dijitalleşme üzere alanlarda değerli atılımlar gördük.
Türkiye’nin unicorn teşebbüslerinden biri olan ve aralık ayı başında 500 milyon dolarlık yatırım haberiyle bizi gururlandıran Insider, aldığı yatırımlarla hem mahallî hem de küresel arenada büyük yankı uyandırdı. 2024’te iş ortaklarımızla çeşitli kademe ve dikeylerde gerçekleştirdiğimiz 4 programa toplamda 37 teşebbüs katıldı. 2025 için daha optimist ve fırsatlarla dolu bir periyot öngörüyoruz. Hem global girişimcilik ekosisteminde hem de Türkiye’de yapay zekâ teknolojilerinin süratle yükseldiği bir periyoda giriyoruz.
Yapay zekâ ve dijital dönüşüm, Türkiye’nin güçlü olduğu teknoloji ekosistemine kıymetli fırsatlar sunacak. Teşebbüslerin verimliliği ve global rekabetçiliği artacak. 2025’te global yatırımcıların ilgisinin yine artmasıyla birlikte ekosistemde büyümenin ivme kazanacağına inanıyoruz,.
212 Kurucu Ortağı Numan Numan: Stretejimiz ‘ejderhalar’ çıkarmak
2024’te Türk startup’lar küresel arenada değerli başarılara imza attı. Portföyümüzde yer alan Trio Taşınabilir, 26,5 milyon dolar, SOCRadar ise 25,2 milyon dolarlık yatırım topladı. Ayrıyeten, portföyümüzdeki Insider, General Atlantic liderliğinde gerçekleştirdiği 500 milyon dolarlık Seri E yatırımıyla bir diğer kıymetli muvaffakiyete imza attı.
2024 genelinde fintek ve siber güvenlik, yatırım çekme açısından öne çıkan kesimler oldu. 2024’te bünyemizde bulunan bölgesel, Simya ve 212 NexT fonlarımızla toplam 16 süreçte, 13 farklı şirkete 11,2 milyon dolar yatırım yaptık. 2025’te bilhassa finansal hizmetler, yapay zekâ tabanlı teknolojiler, sürdürülebilirlik odaklı teşebbüsler ve lojistik idaresi üzere dikeylerde büyüme öngörülüyor.
Yapay zekâ tarafında ise, görsel AI (örneğin, manzara tahlili ve yüz tanıma teknolojileri), doğal lisan sürece ve tahminsel analitiklerin sektörel uygulamaları ivme kazanacak. 2025’te de gelişmekte olan pazarlardaki yüksek büyüme potansiyeline sahip teknoloji şirketlerine yönelik yatırımlarımız kararlılıkla sürecek. Uzun vadeli stratejimiz, fonun tamamını karşılayacak yarar sağlayan ‘ejderhalar’ çıkarmayı sağlamak.
Ekmob CEO’su Sunay Şener: Yapay zekâyı daha faal kullanacağız
2024 yılı Ekmob için büyük bir büyüme ve dönüşüm yılı oldu. Türkiye pazarındaki varlığımızı güçlendirirken, birebir vakitte küresel pazarlarda da birinci adımlarımızı atmaya başladık. 2024 yılı prestijiyle Ekmob SFA’nın kullanıcı sayısını bir evvelki yıla nazaran neredeyse iki kat arttırmamızla birlikte 2024 gayelerimizi yakaladığımızı söyleyebiliriz. 2025 yılında mahallî ve küresel pazarlarda farklı amaçlarla alandaki yerimizi güçlendirirken, yapay zekâ yatırımlarımız da alandaki kuvvetli duruşumuzu destekleyecek formda planlandı.
Global pazarlarda ise İngiltere ve Polonya pazarlarını önemli olarak deniyoruz. 2025 yılında Avrupa, 2026 yılında ise Amerika kıtasında ivmelenmeyi amaçlıyoruz. Yapay zekâ, 2025 için en kritik yatırımlarımızdan biri olacak. Satış gruplarının daha verimli çalışabilmesi için geliştirdiğimiz yapay zekâ takviyeli tahlillerle, grupların her türlü müşteri etkileşimini daha tesirli halde yönetmesini sağlayacağız. Ayrıyeten, yeni coaching hizmetlerimizle, şirketlerin yapay zekâ kullanarak daha süratli dönüşüm yapmalarına katkı sağlayacağız.
Mükellef Kurucu Ortağı Kenan Açıkelli: Zorluklar fırsatları da doğurdu
Küresel iktisattaki çalkantılar, jeopolitik riskler ve global seçim ortamı nedeniyle tüm dallar için hayli kuvvetli bir yıl geçti. Kelam konusu gelişmeler şirket kurmak isteyen teşebbüsçüler için zorluklarının yanında fırsatları da beraberinde getirdi.
Dijital tahliller sunan ya da bu alanda faaliyet gösterecek yeni teşebbüslerin sayısı dikkat cazibeli bir biçimde arttı. 2024’ün ortalarında Boğaziçi Ventures liderliğinde, APY Ventures, 3dots, Sistem Küresel, ANKA Ventures ile mevcut yatırımcımız Finberg’in katıldığı köprü yatırım çeşidinde 20 milyon dolar değerleme üzerinden yatırım aldık. Mükellef ve Workhy markalarımızla şimdiye kadar 25 binden fazla girişimcinin şirketini kurmasına ve yönetmesine aracılık ettik.
2024’ü hem ciromuzda hem de müşteri sayımızda 3 kat artışla kapattık. 2025’te sıkılaşma tesirlerinin daha az hissedileceği iddia edildiğinden global yatırımlarda da artışlar öngörülüyor. 2024’te güç şartlarda bile rekor yatırım almayı başaran fintek kesiminde 2025’te büyüme sürat kesmeden devam edecetir diye düşünüyorum.
