Vergide sınıfta kaldık: Avrupa’nın en kötüsü karnesi Türkiye’de
Dünya Bankası ve OECD datalarına nazaran, vergi tahsilatı konusunda Avrupa’nın en makûs karnesi Türkiye’nin. Araştırmalara nazaran Türkiye’de, vergi tahsilatı oranı potansiyelin yüzde 30 altında kalıyor. Vergi şuuru eksikliği, vergi aflarının sıklığı ve kayıt dışı iktisat potansiyeli düşüren en kıymetli nedenler olarak gösteriliyor.
Türkiye Gazetesi’nin OECD bilgilerine dayandırdığı habere nazaran Türkiye’de iktisadın yaklaşık %30’unu kayıt dışı dal oluşturuyor; bu oran, Türkiye’yi OECD ülkeleri ortasında vergi kaçakçılığı konusunda tepeye taşıyor.
Gelişmiş ülkelerde ise vergi ödeme vatandaşlık vazifesi ve ahlaki sorumluluk olarak kabul ediliyor. Bilhassa Avrupa ve ABD’de vergi ödeme şuuru eğitim sisteminin birinci evrelerinden itibaren bireylere aşılanıyor. Vergi kaçırmak, vergi ödememek toplum tarafından beğenilen karşılanmıyor. Vergi ödemeyenler toplum baskısı ve dışlanma ile karşı karşıya kalırken, kontroller de epey sıkı uygulanıyor. Bu da vergi ahengini artırarak devletin gelir akışının sürekliliğini sağlıyor.
‘Vergi affı’ olan tek ülke Türkiye
Türkiye’de ise dünyada eşi gibisi görülmeyen bir ‘vergi affı’ sistemi var. Vatandaşların büyük bir kısmı da ‘vergi affı’ kanısıyla vergi borçlarını ödemekten kaçınıyor. Bu durum da vergi ödeme alışkanlıklarını olumsuz etkiliyor.
Vergi affı uygulamalarına yönelik tenkitler, bu afların vergi disiplinini zayıflattığı ve nizamlı vergi ödeyen mükellefleri olumsuz etkilediği yönünde… OECD ülkeleri ve ABD’de ise vergi affı uygulanmıyor. Birtakım ülkelerde ise belli borç yapılandırmaları ve ödeme kolaylıkları sunuluyor.
Uzun vadede ‘zarar’ olarak dönüyor
Uzmanlar, Türkiye’deki sık af uygulamalarının kısa vadede bütçe açığını kapatma tarafında yarar sağlasa da, uzun vadede vergiye ahengi olumsuz etkilediğini belirtiyor. Türkiye’deki kayıt dışı iktisat oranı ve vergi kaçakçılığı dataları, devletin sistemli gelir elde etmesini zorlaştırıyor.
Türkiye, vergi alanında dünya ortalamasının üstünde bir kapsama sahipken, tahsilatta yaşanan aksaklıklar bu potansiyelin tam olarak değerlendirilemediğine işaret ediyor. Uzmanlara nazaran, Türkiye’nin vergi şuuru oluşturacak eğitim sistemini güçlendirmesi, vergi aflarını sınırlaması ve aktif kontrol sistemleri geliştirmesi, vergi tahsilat performansını artırmak için kritik adımlar olacak.
