TZOB Başkanı Bayraktar’dan kuraklık uyarısı: Hububat ekimleri yapılamıyor
TZOB Başkanı Bayraktar, iklim değişikliğinin ziraî üretime tesirlerini yaptığı manzaralı basın açıklamasında kıymetlendirdi.
“İklim değişikliği, yağış rejiminde değişikliğe, doğal afetlere, sıcaklık artışına ve kuraklığa neden oluyor. Münasebetiyle iklim değişikliğinin olumsuz tesirlerini en fazla tarım kesimi hissediyor” diyen Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Tarımsal aktiviteler iklim koşullarına direkt bağlıdır. İklim değişikliği; kalite ve randıman düşüklüğüne, üretim maliyetlerinin artmasına, daha sıcak ve az yağışlı iklim şartlarına, meteorolojik olaylarda artışa, bitki hastalık ve zararlılarında artışa, ekolojik alanlarda kaymaya, bitkisel çeşitliliğin azalmasına ve kültürel süreçlerde sıkıntılara neden oluyor. Hülasa iklim değişikliği, dünyada nüfusun artmasıyla birlikte sağlıklı besine ve suya ulaşımı zorlaştırıyor.”
“İklim değişikliği en çok su kaynaklarını olumsuz etkiliyor”
“İklim değişikliğinin en değerli tesirinin su döngüsü üzerinde olacağı ve 2025 yılından itibaren 3 milyardan fazla insanın su kıtlığı yaşayacağını bilimsel çalışmalar ortaya koyuyor.
Ülkemizde 98 milyar metreküp yerüstü, 14 milyar metreküp yeraltı suyu olmak üzere toplam 112 milyar metreküp kullanılabilir su ölçüsü bulunuyor. Bu ölçünün 44 milyar metreküpü tarımda, 13 milyar metreküpü sanayi ve içme-kullanma olarak kullanılıyor. Yani kullandığımız suyun yüzde 77’si tarımda kullanılıyor. Yıllık kişi başına düşen kullanılabilir su ölçüsü ise bin 302 metreküptür. Bu durum bizlere su zengini bir ülke olmadığımız ve hatta su gerilimi altında olan ülke pozisyonunda olduğumuzu gösteriyor.
İklim değişiklinin tesirleri bu ölçünün azaltılması gerektiğini bize söylüyor. Bu söyleme kulaklarımızı kapatırsak gelecekte bir damla suya hasret kalacağız. Her geçen yıl nüfus artışının tesiriyle kişi başına düşen kullanılabilir su ölçümüz azalıyor.
Ekonomik sulanabilir arazi varlığımız 8.5 milyon hektar iken sulamaya açılan arazi ölçümüz 7,1 milyon hektardır. Ülke genelinde sulamaya açılan alanlarda sulama oranı yüzde 68 ve sulama randımanı yüzde 51’dir. Başka taraftan bitkisel üretim esnasında 1 kilogram buğday üretebilmek için bin 800 litre, tıpkı ölçüde soya için 2 bin 100 litre, çeltik için ise 2 bin 500 litre su kullanılıyor. Bu ölçüler göz önünde bulundurulduğunda su kaynaklarının sürdürülebilir yönetilmesi gerekliliği daha fazla kıymet arz ediyor.
Sulamada yatırımların bitirilmemesi ve aktifliğin sağlanamaması bir öbür yapısal meselelerimizin başında geliyor. Sürdürülebilir bir ziraî üretimde su olmazsa olmazdır. Hala 1,4 milyon hektar alanda sulama altyapısı tamamlanmadı. Sulamaya açılacak her metrekare tarım yeri ülkemizin menfaatine olacaktır. Hükümetin sulama yatırımlarına yönelik çalışmalarını destekliyoruz. Öbür taraftan gölet, baraj üzere sulama yatırımlarına yük vererek maliyetleri her geçen gün artan ve kâr oranı düşük kalan bilhassa küçük işletme sahibi çiftçilerimizin ziraî sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekiyor.
Ülke genelinde sulamaya açılan alanlarda sulama oranı yüzde 68 ve sulama randımanı yüzde 51’dir. Sulama randımanı düşüktür. Kaynaktan tarlaya gelene kadar değerli bir kısmı kaybediyoruz. Sulama kanallarının kıymetli bir kısmı eskimiştir ve açık sistemdir. Sulama kanallarının yenilenmesi ve kapalı sisteme geçilmesi kaidedir.
Ayrıyeten bitkide randıman kaybına ve toprakta tuzlanmaya neden olan yabanî sulama metotlarını bırakmalıyız. Bu cins sulama hem sulama maliyetini artırıyor hem de fayda getirmiyor.
Üreticilerimizin suyu şuurlu kullanması için çiftçilerimize gerekli eğitimler verilmeli ve dekarda kullanılacak su ölçüsü belirlenerek gereğinden fazla su kullanımının önüne geçilmedir. Burada tarla içi çağdaş sulama sistemlerini yapma misyonu üreticilerimizdedir.
Lakin artan maliyetler karşısında çiftçilerimizin zorluk çekmesi çağdaş sulama sistemlerine geçişini zorlaştırıyor. Bunun için çiftçilerimize su tasarrufu sağlayan çağdaş sulama sistemlerini kurabilmeleri için teşvik ve krediler artırılmalıdır. ”
“İklim değişikliğinin ortaya çıkardığı problemlerden bir başkası kuraklık”
“Küresel iklim değişikliğinin sonucu olarak dünyanın birçok bölgesinde artan sıcaklıklar ve azalan yağışlar, kuraklık afetinin sıklığını ve şiddetini artırıyor. Birçok doğal afetin bilakis kuraklık yavaş gelişim gösterebilmekte, çok geniş bölgelerde ve hatta kimi vakit bir ülkenin tümünde önemli ekonomik, çevresel ve toplumsal tesirlere sebep olabilmektedir. Ayrıyeten tarımın yerüstü ve yeraltı su kaynaklarına olan bağımlılığı nedeniyle kuraklık, ziraî iktisadın birçok kesimini etkileyen karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu nedenle tarımda su vazgeçilmezdir. Öteki taraftan kuraklık tüm iklim nesillerinde görülür fakat alanın kuraklığa karşı hassasiyeti ve tesirlerinin derecesi bir bölgeden başkasına hayli büyük farklılıklar gösterebiliyor.
Ülkemizin global ölçekte yarı kurak bir iklim neslinde bulunması kuraklığın hassasiyetini artırıyor. Kuraklığın tarıma tesirlerini 2007, 2008, 2014 ve 2021 yıllarında ülkemizde yaşadık. Bitkilerin çıkış̧ ve gelişme devrinde muhtaçlık duydukları suyun toprakta bulunamaması nedeniyle kelam konusu yıllarda hem randımanda hem de kalitede önemli problemler yaşandı. O yıllarda kuraklık sonucu ziraî üretim kıymetli ölçüde etkilendi ve birçok üreticinin yanı sıra ülke iktisadı de hayli ziyan gördü.
Kuraklık, ziraî eserlerin verimliliğini etkilediği üzere gelir düzeyi daha fazla eserlerin ekiminden de çiftçilerimizi uzaklaştırdı. Ayrıyeten iklim değişikliğinin tesiriyle son yıllarda ekim-dikim ve hasat tarihlerinde kaymalar da görülüyor. Bu dönem da eser ve bölge bazlı değişmekle birlikte başta buğday ve arpada ekim tarihi 1 ay kadar ileri kaydı.
“Kuraklık nedeniyle hububat ekimleri yapılamıyor”
“Geride bıraktığımız yaz mevsiminde yağışlar normaline nazaran yüzde 9, geçen yıl yağışlarına nazaran yüzde 30 azalma gösterdi. Ekim ayı yağışları ise normaline nazaran yüzde 46, geçen yıl nazaran de yüzde 27 oranında azaldı.
Türkiye genelinde ekim ayı yağışları son 6 yıldır normalinin altında gerçekleşiyor. Yağışlar Ege Bölgesinde son 40 yılın, Marmara Bölgesi’nde ise son 23 yılın en düşük düzeyine indi.
Bölgelere nazaran incelendiğinde ise yağışlar normaline nazaran Ege Bölgesinde yüzde 95, Akdeniz Bölgesinde yüzde 90, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yüzde 87, Marmara Bölgesinde yüzde 81, İç Anadolu Bölgesinde yüzde 74 ve Doğu Anadolu Bölgesinde yüzde 37 azalma gösterdi. Buna rağmen yalnızca Karadeniz Bölgesinde yüzde 31 oranında arttı.
2023 yılının Ekim ayında yağışlar normaline nazaran yüzde 26 oranında azaldı. Buğday ve arpada ekim periyodu ileri tarihlere kaydı. Bu dönem da bölgelere nazaran değişmekle birlikte yağışların ekim ayında istenilen düzeyde olmaması ve birtakım bölgelerde çok geç gelmesi nedeniyle ekilişler 20 gün ile 1 ay kadar ileri kaydı. Kuraklık nedeni ile birçok çiftçimiz hububat ekimi yapamadı.”
“Tarımsal üretimin temel sıkıntılarından biri kuraklık”
“Dünya Meteoroloji Örgütü datalarına nazaran dünyanın yaklaşık yüzde 35’i kurak, yarı kurak ve kuru-nemli bölgelerden oluşuyor. Tarım teknolojisi ileri ülkelerde bile kuraklık ziraî üretimin temel meselesidir. Kurak ve yarı kurak bölgelerde yağış azlığı, yağış̧ rejimlerinin düzensizliği ve kaynaklarının kıt olması üzere faktörler tarımın temel sıkıntıları ortasında yer alıyor. Hasebiyle su azlığı ve yağış yetersizliğinden doğan kuraklığın tesirlerini azaltmak için kurak ve yarı kurak bölgeleri tarıma kazandırmak maksadıyla, ya sulama faaliyetleri geliştirilmeli ya da kuru tarım metodu yaygınlaştırılmalıdır.
Artan dünya nüfusuyla birlikte ziraî üretimdeki mevcut randıman nüfusun besin muhtaçlığını karşılamada yetersiz kalacaktır. Bu nedenle yapılması gerekenin ünite alandan daha fazla randıman almak olduğu aşikârdır. Bunun için de sürdürülebilir su siyasetleri bilhassa su gerilimi yaşayan ülkemizde her daim ön planda tutulmalıdır. Başka taraftan ülkemizde 23,9 milyon hektar olan tarım toprağının yüzde 28,5’inde üretilen ve stratejik ehemmiyete sahip olan buğday ekim alanının yüzde 74,5’inin kuru tarım alanı olduğu gerçeği kuraklığın ziraî üretimimize tesirinin ne kadar değerli olduğunu vurguluyor.
Dünya nüfusu her yıl Türkiye nüfusu kadar yani ortalama yüzde 1,1 oranında artıyor. Münasebetiyle ziraî üretim artmak zorundadır. Bu artış tarımda sürdürülebilirliği sağlamak açısından en az kaynak ve girdi tüketimiyle, düşük maliyetlerle, tabiata en az ziyanla gerçekleştirilmelidir. Bunun için alışıla gelmiş üretim tekniklerinden uzaklaşarak çağdaş üretim teknolojilerine geçilmesi ve bunlara uygun araçların kullanılması gereklidir.
Ülke olarak bizler de çağdaş uygulamalara geçiş için hazırlıklı olmalıyız. Ülkemiz, sahip olduğu iklim, toprak, su ve biyoçeşitlilik potansiyeli dikkate alındığında global iklim değişikliğinin olumsuz tesirlerini minimum seviyeye indirecek tahlilleri de içerisinde barındırıyor. Alınan ve alınacak tedbirler; su, toprak ve biyoçeşitlilik üzere doğal kaynakların korunması, sürdürülebilir ve faal kullanımına yönelik olmak zorundadır. Bu nedenle tarım ve besin kesimi her vakit en stratejik kesimlerden biridir. Bu kesimi sürdürülebilir kılmak ise değerli ölçüde, iklim değişikliğinin tesirlerini en aza indirecek uygulamalara, doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımına ve idaresine bağlıdır.”
