Türkiye, “intermodal taşımacılık” ile uluslararası lojistikte bölgesel lider olabilir
“Yükün taşınma sürecinde fizikî olarak elleçlenmemesi” prensibine dayanan intermodal nakliyecilikte bir konteyner yahut treyler, gemiyle limana ulaştıktan sonra demir yolu yahut kara yoluna aktarılarak son varış noktasına ulaştırılıyor.
İntermodal nakliyat, kara, deniz, hava ve demir yolu nakliyatını entegre ederek maliyetleri yüzde 25 düşürüyor ve transit mühletleri kısaltarak rekabet avantajı sağlıyor.
Deniz ve demir yolu nakliyatının yüklü olarak kullanıldığı sistem kara yolu altyapısını rahatlatıyor, yolların aşınmasını ve yakıt tüketimini azaltarak daha sürdürülebilir lojistik ekosistemi kurulmasına imkan sunuyor.
Modelin, bilhassa Avrupa ve Asya’daki büyük lojistik merkezlerinde kullanım oranı artarken, limanlar ve terminaller intermodal altyapılarını güçlendirmek için yeni yatırımlar yapıyor.
Avrupa’daki nakliyeciliğin yüzde 30’u intermodal tekniklerle yapılıyor, Türkiye’de bu oran yüzde 10’un altında gerçekleşiyor.
Türkiye, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü, Kuzey Marmara Otoyolu, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu, Marmaray ve İstanbul Havalimanı üzere projelerle lojistik gücünü artırıyor.
Tüm bunların yanı sıra Türkiye’nin, jeopolitik pozisyonunun avantajlarını daha fazla kullanması ve lojistik merkezi haline gelmesi için lojistik köylerin sayısının artırılması ve intermodal nakliyata daha fazla yük vermesi gerektiği vurgulanıyor.
“Dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 30’u Orta Koridor ticaret yolundan geçiyor”
Dinçer Lojistik Yönetim Kurulu Lideri Mustafa Dinçer, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 30’unun Türkiye’nin içinde bulunduğu Orta Koridor ticaret yolundan geçtiğini aktardı.
Bu yolun Çin’den Avrupa’ya uzanan en kısa ve en süratli güzergah olmasıyla giderek daha fazla ehemmiyet kazandığını lisana getiren Dinçer, “Türkiye son yıllarda yaptığı büyük ölçekli altyapı yatırımlarıyla global lojistik pazarında daha güçlü bir pozisyona ulaşmaya başladı. Lakin Türkiye’nin lojistik merkezi olabilmesi için altyapının güçlendirilmesi, lojistik köylerin sayısının artırılması ve intermodal nakliyata daha fazla yük verilmesi gerekiyor. Lojistik bölümü, yalnızca güçlü kara yolu kontaklarıyla değil, demir yolu, deniz yolu ve hava yolunu entegre eden intermodal tahlillerle daha verimli hale getirilmelidir.” diye konuştu.
Deniz ve demir yolunun yüklü olarak kullanıldığı sistemin kara yolu altyapısını rahatlattığına dikkati çeken Dinçer, “Bu, yolların aşınmasını azaltır, yakıt maliyetlerini düşürür ve daha sürdürülebilir bir lojistik ekosistem oluşturur.” dedi.
Türkiye’nin Orta Koridor olarak isimlendirilen Çin-Avrupa ticaret yolu üzerinde en stratejik pozisyonlardan birine sahip olduğunu vurgulayan Dinçer, şöyle devam etti:
“Ancak intermodal nakliyecilikte şimdi istenilen düzeye ulaşmış değiliz. Demir yolu nakliyatının toplam lojistik bölümündeki hissesi Türkiye’de yüzde 4 düzeyinde, Avrupa’da ise bu oran yüzde 18. Yani demir yolu kullanımımız hayli düşük düzeyde. Fakat son yıllarda atılan adımlarla Türkiye, intermodal nakliyecilikte daha güçlü bir pozisyona gelmeye başladı. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demiryolu, Çin’den Türkiye’ye kesintisiz demir yolu nakliyeciliği sağlayan en kritik projelerden biri olarak öne çıkıyor.
Ayrıca Marmaray Tüp Geçidi, Asya ve Avrupa ortasında kesintisiz demir yolu nakliyatına imkan sağlayarak intermodal nakliyatı destekliyor. Bununla Halkalı-Kapıkule Demiryolu Sınırı üzere projeler tamamlandığında, Türkiye’nin Avrupa irtibatları çok daha güçlü hale gelecek. Fakat hala yapılması gereken yatırımlar var. Türkiye’nin limanları ile demir yolu ağı ortasındaki entegrasyon güçlendirilmelidir. Bugün Türkiye’de 13 lojistik merkez bulunuyor ve 8 yeni merkez için çalışmalar devam ediyor fakat bu sayı kâfi değil.”
“En büyük avantajlarımızdan biri coğrafik pozisyon ve deniz limanlarımız”
Türkiye’nin lojistik merkezi olma yolunda süratle ilerlediğini lakin intermodal nakliyeciliğin bu süreçteki hissesinin şimdi kâfi olmadığını belirten Dinçer, “En büyük avantajlarımızdan biri coğrafik pozisyonumuz ve güçlü deniz limanlarımız. Türkiye’nin yıllık konteyner elleçleme kapasitesi 500 milyon tonu aşmış durumda.” tabirlerini kullandı.
Son yıllarda Türkiye’de intermodal nakliyatın gelişmesi ismine hem kamu hem de özel bölüm tarafından çeşitli yatırımlar yapıldığını lisana getiren Dinçer, “2023’te Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, demir yollarına 28 milyar lira yatırım yaptığını açıkladı. Bu yatırımlar, Halkalı-Kapıkule Demiryolu Sınırı, Gebze-Köseköy Yük Nakliyeciliği Koridoru ve Marmaray Tüp Geçidi üzere projeleri içeriyor. Özel bölüm tarafında ise lojistik şirketleri intermodal nakliyeciliği geliştirmek için yeni lojistik merkezler kuruyor.” dedi.
Bu dönüşüme katkı sağlamak için yatırımları arttırdıklarına işaret eden Dinçer, Avrupa’nın 6 ülkesinde açtıkları 9 depoyla yurt dışı depolama kapasitelerini 100 bin metrekareye çıkardıklarını, ayrıyeten intermodal nakliyatını daha verimli hale getirmeyi amaçladıklarını söyledi.
Dinçer, Türkiye’nin intermodal nakliyatta rekabet gücünün artırılması için yapılması gerekenlere ait şunları kaydetti:
“Altyapı yatırımları kapsamında, Türkiye’nin demir yolu yük nakliyeciliği oranı şu anda yüzde 4 düzeyinde ve bu sayının yüzde 15-20 düzeylerine çıkması gerekiyor. Bunun için demir yolu sınırları yenilenmeli, limanlarla entegrasyon artırılmalı ve lojistik köyler güçlendirilmelidir. Avrupa’da olduğu üzere Türkiye’de de blok tren sistemleri yaygınlaştırılmalıdır. Teşvik sistemleri açısından, devletin özel bölümü intermodal nakliyata yönlendirmesi gerekiyor.
Avrupa’da intermodal nakliyeciliğe yönelik vergi indirimleri ve sübvansiyonlar bulunuyor. Türkiye’de de verilen teşviklerin artırılması modelin gelişmesine katkı sunabilir. Dijitalleşme alanında ise gümrük süreçlerinin hızlandırılması ve e-lojistik sistemlerinin yaygınlaştırılması gerekiyor. Avrupa’da lojistik süreçlerin büyük kısmı dijital ortamda takip edilirken, Türkiye’de hala kimi süreçler manuel olarak yürütülüyor. Türkiye’nin intermodal nakliyecilikte rekabet gücünü artırması için akıllı lojistik sistemlerine geçiş yapması gerekiyor.”
“Türkiye’nin mevcut lojistik koridorları intermodal nakliyeciliğin gelişmesi için büyük fırsat”
İntermodal nakliyeciliğin gelişmesiyle Türkiye iktisadının yıllık milyarlarca dolarlık tasarruf sağlayabileceğine dikkati çeken Dinçer, “Bu, Türkiye’nin ihracat rekabetçiliğini artırarak sanayi üretimini ve sürdürülebilir büyümeyi takviyeler. Avrupa ülkeleri, intermodal nakliyatı teşvik ederek ekonomik verimliliklerini artırmış durumda. Türkiye de intermodal sisteme entegrasyon sürecini hızlandırarak lojistik alanında bölgesel başkan pozisyonuna gelebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin mevcut lojistik koridorlarının intermodal nakliyatın gelişmesi için büyük bir fırsat sunduğunu lisana getiren Dinçer, “Özellikle Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu, Marmaray ve İstanbul Havalimanı irtibatları Türkiye’yi kıymetli bir transit ticaret merkezi haline getiriyor.” sözlerini kullandı.
Serbest ticaret bölgelerinin de bu süreçte değerli bir rol oynadığına dikkati çeken Dinçer, Mersin, İzmir, Kocaeli, İstanbul üzere bölgelerde bulunan hür ticaret alanlarının, lojistik operasyonların hızlanmasını sağladığını kelamlarına ekledi.
