Türk müteahhitlerinin yarım asırlık yurtdışı bilançosu ortaya çıktı
Covid-19 salgını ile Rusya-Ukrayna Savaşı üzere büyük risklere karşın Türk müteahhitlik kesimi son yıllarda yurt dışındaki başarılı performansını sürdürüyor. Dal, 2024 yılında da yurt dışında 10 ayda 17,6 milyar dolarlık iş üstlendi. Rusya, Türk müteahhitlerinin en çok proje üstlendiği ülke Rusya olurken, bu ülkeyi Türkmenistan ve Irak izledi.
Sektör, 2019’da yurtdışında 19,9 milyar dolarlık 544 proje yürütmüştü. Pandeminin dünya iktisadında yarattığı olumsuz tesir nedeniyle Türk firmalarının yurtdışında üstlendiği projelerin bedeli 2020’de 16,9 milyar dolara geriledi. Kelam konusu yılda 386 proje üstlenildi. Proje fiyatı, salgının tesirlerinin zayıflamasıyla 2021’de 31,5 milyar dolara ulaşırken proje sayısı 457 olarak kayıtlara geçti. Böylelikle, 2012’deki 31,7 milyar dolardan sonra yıllık bazda en fazla proje fiyatına ulaşılmış oldu.
Yurtdışı müteahhitlik kesiminin 2022’de üstlendiği projelerin bedeli 20 milyar dolar, proje sayısı ise 507 olarak gerçekleşti. Dalın geçen yıl üstlendiği proje fiyatı, global ekonomik sıkıntılar ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tesirine karşın 28,3 milyar doları buldu. Bu periyotta 436 proje üstlenildi.
10 ayda 179 proje
Türk müteahhitlik dalı bu yılın 10 ayında ise yurtdışında 179 proje üstlenirken bunların toplam fiyatı 17,6 milyar dolar olarak kaydedildi. Bölümün üstlendiği işlerde ortalama proje bedelindeki seyir de dikkati çekti. Bölüm, son olarak 2015’te 83,8 milyon dolarlık ortalama proje bedeline ulaşırken 2021’de bu sayı 69 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Ortalama proje kıymeti, 2022’de 39,4 milyon dolar, geçen yıl ise 64,8 milyon dolar olarak hesaplandı. Bu yılın ocak-ekim periyodunda ise ortalama proje bedeli yaklaşık 98,3 milyon dolara ulaştı.
Rusya birinci sırada
Yurtdışı müteahhitlik dalı 1972’den ekim sonuna kadar 137 ülkede 522,1 milyar dolar pahasında 12 bin 317 proje üstlendi. Bu periyotta üstlenilen projelerin ülkelere nazaran dağılımında Rusya, yüzde 19,6’lık hisseyle birinci sırada yer aldı. Kelam konusu ülkede bugüne kadar 102,4 milyar dolarlık proje yürütüldü.
Rusya’yı yüzde 10,3’lük hisseyle Türkmenistan takip ederken bu ülkede üstlenilen projelerin meblağı 53,5 milyar dolar oldu. Irak, yüzde 6,7’lik hisse ve üstlenilen 35 milyar dolarlık projeyle üçüncü sırada yer aldı. Bu ülkeleri, 31,2 milyar dolarlık projeyle Libya ve 31 milyar dolarlık projeyle Kazakistan izledi.
Sektörün üstlendiği projelerde Suudi Arabistan yüzde 5,6’lık hisse ve 29 milyar dolarlık bedelle öne çıktı. Bu periyotta Cezayir’de 22,7 milyar dolar, Katar’da 20,3 milyar dolar, Azerbaycan’da 19,8 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri’nde 13,5 milyar dolarlık proje üstlenildi.
Türk müteahhitlerin yurtdışında bugüne kadar üstlendiği projelerde yüzde 13,9 ile kara yolu, tünel ve köprüler birinci sırayı aldı. Bu dalı, yüzde 13,7 ile konut, yüzde 8,5 ile güç santralı, yüzde 7 ile ticaret merkezi ve yüzde 6,6 ile havalimanı yatırımları takip etti.
