Trump’ın tarifeleri havacılıkta türbülansa yol açacak

Necmi ÇELİK

Trump Yönetimi’nin global ekonomiyi ve havacılık dahil birçok temel kesimi derinden etki­leyen yeni gümrük tarife dü­zeni global ticaret ve teda­rik zinciri açısından da bir di­zi belirsizlikler içeriyor. Wall Street’te havayolları endek­sinin geçen haftadan bu yana yüzde 16, yıllık bazda da yüzde 35 düşüş göstermesi bölümün global gelişmelere karşı du­yarlılık seviyesini yansıtıyor.

Havacılık sanayisinin bilhassa global ticaret dina­miklerine karşı hassas olduğu ve gümrük tarife politikala­rındaki değişimlerin kesimi kolay kolay savunmasız hale getir­diği belirtiliyor.

Ciddi aksamalar yaşanacak

ABD, Avrupa ve Çin’i kap­sayan global bir tedarik zin­ciri ağı ile örülmüş olan hava­cılık sanayisi için hür ti­caret önünde önemli aksamalara yol açabilecek yeni tablo kar­şısında telaşlar artıyor. Kü­resel ticaretteki mümkün bir gerilemenin ve maliyetlerdeki artışın da bilhassa hava kargo piyasalarını ve yolcu talebini olumsuz tarafta etkileyeceği di­le getiriliyor. AB’nin yeni tari­fe rejimine vereceği karşılığın havacılık dalının orta ve uzun periyotlu kırılganlığı üze­rinde kıymetli bir tesir yaratacağı söz ediliyor.

Airbus ve Boeing etkilenecek

Havacılık sanayisinde iki büyük uçak üreticisinden Boe­ing ABD merkezli bir şirket iken Airbus ise Avrupa’da konum­lanmış durumda. Boeing üretti­ği uçakların yüzde 17’sini Avru­pa’ ya satarken, Airbus’ın uçak satışlarında ABD’nin hissesi yüz­de 12-15’ler seviyesinde. 2024 yı­lında ise Airbus ürettiği uçakla­rın yüzde 20’sini ABD merkezli havayollarına sattı. Airbus Av­rupa içi satışlar ile uluslarara­sı satışlar ortasında nispi bir istikrara sahipken, Boeing’in yeni uçak satışlarında ABD dı­şı pazarlara daha fazla gereksinim duyduğu söz ediliyor.

Boeing bilhassa 777 model ve öbür modellerde birtakım önem­li uçak modüllerini Avrupalı şir­ketlerden temin ederken, Air­bus da tıpkı halde kimi parça­larda ABD merkezli üreticilere bağımlı durumda. Çin ise top­lam havacılık sanayisi için tedarik ve üretim zincirinde stratejik bir oyuncu olma konu­munu sürdürüyor.

Airbus tıpkı vakitte ABD kaynaklı bileşenleri içeren kü­resel bir tedarik zincirine sahip durumda. Bu ithalatlara uygu­lanan tarifeler, Airbus’ın uçak üretimi için gereken hammad­de, modül ve alt montaj mali­yetlerini artırabilme potansi­yeli taşıyor. Uzmanlara nazaran bu artışlar Airbus’ın üretim ma­liyetlerini yükselteceği için bu maliyetler havayolu şirketleri­ne yansıyabilir ve son halkada da şirket kar marjlarını azalta­bilecek bir tesir yaratabilir.

“Serbet ticaret önemli”

Boeing CEO’su Kelly Ortberg 2 Nisan’da ABD Senatosu Tica­ret Komitesi’ne tarifeler konu­sunda kaygılarını de lisana ge­tirdi. Bu tarifelerin potansiyel bir ticaret savaşına dönüşebi­leceği ve Boeing’in ticari uçak­larını ihraç etme yeteneğini engelleyebileceği konusunda uyardı. CEO, Boeing’in uçakla­rının yüzde 80’inin uluslarara­sı olarak satıldığını vurgulaya­rak, şirketin operasyonları için özgür ticaretin kıymetini vur­guladı.

Gümrük vergilerindeki bu keskin artış, birçok üreticinin milletlerarası tedarikçilere ba­ğımlı olduğu havacılık tedarik zincirinin karmaşıklıklarını yansıtıyor. Örneğin, Ameri­kan havacılık devi Boeing, 737 model uçak serisi için yaklaşık 2 milyon başka bileşenden olu­şan yaklaşık 700 tedarikçiden kesim tedarik ediyor. Teda­rik zinciri zorlukları, yabancı üreticilere olan bağımlılık ne­deniyle daha da artıyor. Sek­tördeki önde gelen şirketlerin üretim süreçleri büyük ölçüde Çin üzere ülkelerdeki tedarikçi­lere bağlı olduğu için gümrük tarifeleri ilgili aksaklıkların bu üreticileri olumsuz istikamette etkileyeceği belirtiliyor.

Aluminyum ve çelik etkilenecek

Uçak imalatında kilit ham­maddeler olan alümin­yum ve çeliğe uygulanan tarifelerdeki artış,üretim maliyetlerini değerli ölçü­de yükseltecek. Sanayi analistleri, havacılık sek­törünün bu tarifeler nede­niyle yıllık 5 milyar dolar civarında bir maliyet artışı görebileceğini kestirim edi­yor. Ek olarak, otomotiv ve havacılık kesimleri için tarifelerdeki kestirimi yıllık 109 milyar dolara kadar olan potansiyel artış, kar­şılaşabilecek finansal zor­lukların da altını çiziyor. Uçak üreticilerinin artan materyal maliyetlerinin bir kısmını tolere edebile­ceği, lakin maliyet artışla­rının daha yüksek üretim sarfiyatlarına ve uçak başına kar marjlarının düşmesi­ne neden olabileceği be­lirtiliyor.