Temiz enerji dönüşümünde rüzgârın payı hızla artacak

Hüseyin VATANSEVER

Enerji karmasını çeşitlen­dirmek, fosil yakıt kay­naklarını terk etmek ve sürdürülebilir kaynaklara yönel­mek günümüzde bir tercih değil, stratejik mecburilik haline geldi. Bilhassa güç üretiminde dış kaynaklara bağlı ülkelerin jeost­ratejik olaylar ve krizler karşı­sında güç tedarikinde yaşadığı meşakkatler, güçte dışa bağımlı­lığı azaltan siyasetleri geliştirdi. Bütün bu gelişmelerin ışığında yenilenebilir güç en geniş fır­sat yelpazesini sunuyor.

Elektrik üretiminin %10.5’i rüzgârdan elde edildi

Etkileri global boyutta görü­len ve 1973 yılında yaşanan pet­rol krizinden sonra, yenilenebi­lir güç kaynaklarına gösterilen ilgi artış göstermişti. Buna kar­şın 1980’li yıllarda petrol fiyat­larının düşmesiyle yenilenebilir güç gözden düşmüştü.

Ancak 1990’lı yıllarda etraf şuurunun artmasıyla yenilenebilir güç kaynakları tekrar gündeme geldi ve bu alandaki teknolojiler geliş­meye başladı. Bu kapsamda rüz­gâr türbin teknolojisinde kayde­dilen süratli gelişmeler, rüzgârdan üretilen elektrik gücü ma­liyetlerini klasik güç sant­ralleriyle rekabet edebilecek se­viyelere getirdi. Böylece ade­ta bir rüzgâr gücü ekosistemi oluştu ve bu alanda yapılan yatı­rımlar son periyotta teknolojik gelişmeleri artırdı.

Devamında rüzgâr gücünün entegrasyonu için şebeke altyapısının güçlen­dirilmesi ve akıllı şebeke tekno­lojilerinin kullanılması ehemmiyet ka­zandı. Bu entegrasyonu sağlayan projelerin geliştirilmesine ihti­yaç bulunmakla birlikte rüzgâr gücü alanında yeni kuşak tür­bin tasarımı, verimlilik artırıcı teknolojilerin geliştirilmesi ve dijitalleşme süreçlerine yatırım yapılması bekleniyor.

Enerji ve Doğal Kaynaklar Ba­kanlığı bilgilerine nazaran Türki­ye’nin Mayıs 2025 sonu itibarıy­la kurulu gücü 119 bin 271 MW’a ulaştı. Kelam konusu periyotta ku­rulu gücün kaynaklara nazaran da­ğılımı ise yüzde 27.1’i hidrolik güç, yüzde 20.6’sı doğal gaz, yüzde 18.4’ü kömür, yüzde 11.2’si rüzgâr, yüzde 19’u güneş, yüzde 1.5’i jeotermal ve yüzde 2.2’si ise başka kaynaklar formunda oluş­tu.

Ayrıca Türkiye’nin elektrik gücü üretim santrali sayısı Mayıs 2025 prestijiyle lisanssız santraller dâhil 36 bin 86’ya yük­seldi. Mevcut santrallerin 771 adedi hidroelektrik, 71 adedi kö­mür, 381 adedi rüzgâr, 66 adedi jeotermal, 329 adedi doğal gaz, 34 bin 10 adedi güneş, 458 ade­di ise başka kaynaklı santraller olarak belirtildi. Ayrıyeten 2024 yı­lında Türkiye’de elektrik üreti­minin yüzde 35.2’si kömürden, yüzde 18.9’u doğal gazdan, yüz­de 21.5’i hidrolik güçten, yüz­de 10.5’i rüzgârdan, yüzde 7.5’i güneşten, yüzde 3.2’si jeotermal güçten ve yüzde 3,2’si öteki kaynaklardan elde edildi.

Son 20 yılda yenilenebilir enerjinin kurulu gücü 4.5 arttı

Mevcut bilgiler ışığında Türki­ye’de pak güç kaynaklarının giderek hissesini artırdığı ve fosil yakıt kaynaklı güç üretimine karşı yenilenebilir gücün bir seçenek oluşturduğu görülüyor. Bununla birlikte Türkiye’de son 20 yıllık dönemde yenilenebi­lir enerjinin kurulu gücü yakla­şık 4.5 kat artış gösterdi. 2005 yılında rüzgâr kurulu gücü 20 MW’ken güneş enerjisine dayalı bir kurulu güç şimdi mevcut de­ğildi.

Günümüzde ise rüzgâr ve güneşin kurulu güçteki hissesi yüz­de 30.2 olurken, 2025 yılsonu iti­barıyla rüzgârın 14 bin MW sevi­yesini aşarak, istikrarlı ve güçlü büyümesini sürdürmesi bekle­niyor. Hâlihazırda rüzgâr kurulu gücü Mayıs 2025 prestijiyle 13 bin 391 megavata ulaşan Türkiye’de 2001 yılında rüzgâr gücünden yalnızca 62 gigavatsaat elektrik üretilirken, bu kapasite 2024 so­nunda 590 kat artarak 36 bin 627 gigavatsaate çıktı.

Temiz güç dönüşümünde rüzgârın hissesi büyük

Ayrıca Avrupa rüzgâr ener­jisi pazarında Türkiye, kurulu güç bakımından Almanya, Bir­leşik Krallık, İspanya, Fransa ve İsveç’in akabinde gelerek altın­cı sırada yer alıyor. Son 10 yıl­lık periyotta Türkiye’nin rüzgâr gücünde süratle gelişen bir ül­ke olduğu bu pozisyon ile tescille­nirken, 2035 yılı maksadı doğrul­tusunda atılacak adımların sek­törde büyük bir dönüşümü de beraberinde getireceği öngörü­lüyor. Ülke olarak güç dönüşü­münü hızlandırmak ismine Tür­kiye’de 2035 yılında 48 bin MW rüzgâr kurulu gücü kapasitesine ulaşılması hedefleniyor.

“Zorlukların değerli ölçüde aşıldığını görüyoruz”

Enerji ve Doğal Kaynaklar Ba­kanlığının 2024-2028 devrini kapsayan stratejik planına nazaran 2028 itibarıyla Türkiye’nin rüz­gâr kurulu gücünün 19 bin 300 megavat olması hedefleniyor. Ayrıyeten, 2035’e kadar deniz üstü rüzgâr kapasitesinin de 5 giga­vat düzeyine çıkarılması plan­lanıyor.

Türkiye’de etkin olarak yaklaşık 4 bin rüzgâr türbini bu­lunduğunu belirten Güç ve Ta­bii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, “Rüzgâr enerjisin­de kapasite artışıyla eş vakitli olarak sanayimizi de geliştirdik. Rüzgâr türbinlerinin kule, ro­tor kanatları, jeneratörleri başta olmak üzere birçok aksamı yer­li imkanlar dahilinde üretilebi­lir hale geldik ve hatta büyük bir kısmını da ihraç etmeye başla­dık. Her biri yaklaşık 8 bin adet kesimden oluşan ve yaklaşık yüz­de 65 yerlilikle üretilen rüzgâr türbinleri güç arzımıza büyük katkı sağlıyor” dedi.

Enerji Sanayicileri ve İş İnsan­ları Derneği (ENSİA) Yönetim Kurulu Lideri Alper Kalaycı ise 2016’dan bu yana 10 bin MW’ı aşan rüzgâr gücü konseyimi gerçekleştiğini belirterek, “Son 10 yılda kapasite artış ortalama­mız yaklaşık yıllık bin MW sevi­yesinde gerçekleşti. Bu periyotta ortalamamızı bir evvelki 10 yıla nazaran yaklaşık 3 kat arttırdık” de­di. Bu artışın bölümün önündeki zorlukların değerli ölçüde aşıl­dığını gösterdiği halinde değer­lendiren Kalaycı, sonraki 10 yıl­daki artış ortalamasının 2.3 kat artırılmasıyla, karasal rüzgâr gücündeki 2035 gayesi olan 38.1 gigavatın yakalanabileceği­ni aktardı.

Türkiye’nin yenilenebilir güç geleceğini şekillendirmek için büyük bir maksat belirlediğini söz eden Türkiye Rüzgâr Ener­jisi Birliği (TÜREB) Lideri Dr. İbrahim Erden, her yıl yaklaşık 5 GW’lık yeni rüzgâr gücü ka­pasitesinin devreye alınması yö­nündeki bu amacın stratejik ol­duğunu vurguladı. 2024 yılı özel­likle depolamalı Rüzgâr Gücü Santrali (RES) projeleri açısın­dan da hareketli bir yıl olduğu­nu söyleyen Dr. İbrahim Erden, “Önceki yıllarda tahsis edilen 19 bin MW’a yakın depolamalı RES projesi ile toplam RES proje sto­kumuz 24 bin MW’ın üzerine çıktı” dedi.