Tekstilin atığını çimento sektörüne kazandırdı

Başak Parıltı GÖKÇAM

Tekstil, dünya gene­linde yüksek miktar­da karbon emisyonu salımına neden olan sektör­lerden biri. Yapılan hesapla­malara nazaran her bir kilogram dokumacılık başına havaya 2 kilog­ram karbondioksit salımına neden oluyor. Moda endüst­risi tek başına global emis­yonların yüzde 10’unu oluş­tururken, dünyadaki atık suyun yüzde 20’sinden de sorumlu olan da yeniden dokuma dalı. Pekala bölümün far­kındalığı ne durumda? Bu farkındalık içinde birçok markaya denim kumaş üre­ten Taypa Dokuma ne çeşit ya­tırımlara imza atıyor?

Taypa Dokumacılık Genel Müdürü Burak Karaarslan ile dokuma endüst­risinde dönüşümü konuştuk. Çevresel sürdürülebilirlik konusunda dönüşümün ge­rektiği en kıymetli sektörler­den birinin dokumacılık olduğuna vurgu yapan Burak Karaars­lan, “Her üretimde elbette ki bir tüketim olur lakin burada asıl kıymetli olan şey bunun nasıl rehabilite edileceği.

Günün sonunda tekrar tüketi­lecek bir şeyler kesinlikle ol­sa da bunu hudutlu kaynakları minumumda tüketerek yapı­yor olmak gerekiyor. Dünya Bankası datalarına nazaran kü­resel kıyafet satışları artma­ya devam ediyor. 2030 yılın­da bu artışların yüzde 50 üze­rinde olacağı öngörülüyor. Bu nedenle de kesimi sür­dürülebilirlikle dönüştürme mecburiyetimiz var. Zira nüfus artmaya devam eder­ken, tüketimi de bizim hakikat kaynak kullanımı ile oranla­yarak azaltmamız lazım. Bu­rada da moda dalı değerli aktör diyebiliriz” dedi.

Sektörde en kıymetli kay­naklardan birinin pamuk ol­duğunu ve bilhassa de gele­neksel usullerde iki katı fazla su tüketimi olduğunu belirten Burak Karaarslan, “Dolayısıyla klâsik pa­muk üretiminden ve bu­nunla bağlı tüketimden da­ha rejeneratif pamuklar, ge­ri dönüşüm pamukların kullanımı ile yanlışsız dönüşü­mü hızlandırmak gerekiyor.

Bu manada dal farkında­lığının oluştuğunu söyleye­bilirim. Sonuncu tüketicide her ne kadar farkındalık çok ol­masa da imalat sanayiinde o farkındalık oluşmaya başla­dı. Son tüketicide farkın­dalığın oluşması için de re­jeneratif ve geri dönüştürül­müş pamuk üzere eserlerin maliyetlerinin konvansiyo­nel sistemlerden daha değerli olmaması gerekiyor.

Çünkü sürdürülebilirlik her ne ka­dar kıymetli ve hoş bir şey ol­sa da yüzde 10-20 daha pa­halıya satıldığında talep gör­meyebiliyor. Sürdürülebilir elyafla yapılan eserler daha ucuz hale gelmiş olsa teşvik olur ama ne yazık ki şu an bu iş, organik pamukla alınan­lara kıyasla daha kıymetli. Beş yıl öncesiyle kıyasladığımız­da o ortadaki farkın azaldığı­nı söyleyebilirim ham husus ve maliye kısmında. Fakat da­ha gidilecek yol var. Teknolo­ji geliştikçe, maliyet farkı da düşecektir” diye konuştu.

Komite ile çalışıyoruz

Sürdürülebilirliğin Tay­pa Tekstil’de yaklaşık 10 yıl­dır konuşulan bir husus oldu­ğunu ve 2017 yılından bu ya­na sürdürülebilirlik raporu çıkarttıklarının bilgisini ve­ren Karaarslan, “Başkanlığı­nı kendim yaptığım bir Sür­dürülebilirlik Komitemiz mevcut. Bu komitede bel­li aralıklarla toplanıyoruz ve yaptığımız her işi daha sür­dürülebilir kılmanın yolları­nı arıyoruz. Tüm bu toplan­tılar esnasında ortaya farklı farklı birçok proje de çıkmış oluyor ve yatırımlara başlıyo­ruz. Taypa Dokuma olarak ye­ni jenerasyon makine değişim yatı­rımları haricinde sürdürüle­bilirlik odaklı altyapı yatırım meblağımız son 5 yılda 5 milyon euro olarak gerçekleşti. Bu alana yatırım yapmaya da de­vam edeceğiz” dedi.

Tekstilin atığı, çimentonun girdisi oldu

Sürdürülebilirlik odağın­da son geliştirdikleri proje­ye ait de bilgi veren Bu­rak Karaarslan, “Denim en­düstrisinde ana prosesimiz eser yıkamadır ve bu yıka­ma esnasında da pomza ta­şı kullanırız. Eriyen bir taş olan pomza, üretim esnasın­da çamaşır kazanlarına atı­lır ve makinelerde ürünler­le çarparak denim efektini kumaşa verir.

Fakat bu taş suda belirli bir vakit içinde çözülür ve çözüldükçe kum adedine dönüşerek, gider­lerden çıkarak masraf. Sonra da çökertme sistemiyle ça­mur haline getirerek, berta­raf edilmek için resmi firma­lara gömülmesi için verilir. Biz bu çamuru değerlendir­menin yollarını aramak için komite ile toplandık ve bu ça­murun beton endüstrisin­de kullanılabileceği düşün­cesiyle bir proje geliştirdik bunun aslında çimento fir­malarında hammadde olabi­leceğini öğrendik.

Bu ham­madde için girdi kodu da elde ettik. Artık pomza taşı atı­ğımızın tamamını çimento firmalarına veriyoruz. Yani bizim dalımızın atığı, çimento kesiminin girdisi oldu. Bunu yalnızca biz değil, tüm firmalar da girdi kodu olduğu için yapabilir. Biz bu sayede bertaraf masrafımızı de ortadan kaldırmış olduk. Yani pomza taşı atığının de­ğerlendirilmesi hem tabiata hem de şirkete kar sağla­mış oldu” diye konuştu.

Türkiye’nin pamuk toplamada gelişmesi lazım

Türkiye dışında Mısır, Fas, Cezayir, Sırbistan’da da te­sislerinin olduklarını ve ye­ni pazar arayışlarının da ol­madığını belirten Karaars­lan, “Pamuğu yüklü olarak Güney Amerika’dan alıyo­ruz. Bunun nedeni kalite far­kı. Pamuğun nasıl toplandığı kalitesini çok etkiliyor. Me­sela Türkiye’de pamuğun çok talep görmemesinin nedeni toplama kaideleri ve temizli­ği. Bizim ülkemizde ne yazık ki pamuk hâlâ eski usüller­le toplanıyor. Dünyada artık bunun teknolojisi gelişmiş durumda. Türkiye’nin bura­larda kendini geliştirmesi ge­rekiyor” yorumunu yaptı.

Bir modül denime 10 bin litre su harcanıyor

Tekstil dalında atık idaresinin ehemmiyetine vur­gu yapan Burak Karaars­lan, “Özellikle su tüketimi­ne çok dikkat etmek gereki­yor. Bir adet tişört üretmek için 2 bin 700 litre su tüketi­mi konuşulurken, bu bir de­nim için 10 bin litreleri bulu­yor. Biz bu suyu ne kadar az tüketebilirsek, o kadar başa­rılı oluruz. Ve bu meseleye çö­züm geliştirmek ismine geri dönüşüm tesisi açtık. Bun­dan 3-4 yıl evvel geri dönü­şüm tesisinde tükettiğimiz suyun yüzde 55’ini geri ka­zanıyorduk.

Bugün ise o ora­nı yüzde 70’e çıkardık. Bu­nun yanı sıra su çalışmala­rımız kapsamında bir modül boyama tesisi açtık. Ve bura­da kullandığımız suyun yüz­de 100’ünü geri kazandığı­mız sudan kullanıyoruz. İki tesisi yan yana yaptık aslında, böylelikle proseslerden çıkan atık suyu geri kazanmış olu­yoruz. Geri kazandığımız su­yun bir kısmını modül boya tesisinin tüm gereksinimini kar­şılayacak biçimde orada tü­ketiyoruz. Geri kalanını da aslında denim yıkamada tek­rar tüketiyoruz. Dolayısıy­la biz bir tane eseri boyar­ken hiç su tüketmiyoruz. Ya­ni tabiattan almıyoruz” dedi.

7 ana başlıkta 31 proje

Sürdürülebilirlik alanın­da gerçekleştirilen projeler­le 2018 yılına kıyasla 2023 yılına kadar kadar karbon ayak izini yüzde 40 oranın­da azalttıklarını belirten Ka­raarslan, “2030 yılına kadar kapsam 1 emisyonlarında yüzde 42 kapsam 3 emisyon­larında ise yüzde 52 azaltım hedefliyoruz. Biz bunun yanı sıra raporlamaya başladık­tan sonra önümüze 3 yıl koy­duk. Bu kapsamda da 2022, 2025 ve 2030 olarak hedefle­rimize birer çıpa attık.

Böy­lece amaçlarımızı de 7 ana başlığa böldük ve 31 proje belirledik. Bunları şöyle sı­ralayabiliriz: Su kullanımını azaltmak, karbon emisyonu­nu düşürmek, atık yönetimi­mizi güzelleştirmek, kimyasal idaremizi uygunlaştırmak, bayan çalışanlarımızı güç­lendirmek, sürdürülebilir insan kaynağı yaratmak ve sürdürülebilir tedarik zinci­ri idaresi oluşturmak” bil­gisini verdi.

Tedarikte sertifika kritiği

Sürdürülebilirlik çalışmaları kapsamında tedarik zincirinde de hassas olduklarının vurgusunu yapan Taypa Karaarslan, “Beraber çalışmış olduğumuz tedarikçilerimizin de sürdürülebilirlik kurallarına uyup uymamasına dikkat ediyoruz. Lakin burada yapan da bir yol izlemeye çalışıyoruz. Diyelim ki çalıştığımız markanın bir sertifikasyonu var lakin kumaşçı, talep edilen sertifikaya sahip değil. Biz burada o kumaşçıyı bilgilendirip, onun sertifikasını alması için ortada bir köprü kuruyoruz” dedi.

Doğu’daki 5 büyük kente satış garantili istihdam olanağı

Ayrıca tedarikçinin uygunlaştırılması konusunda Güney Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde 5 büyük kentte kendi yatırımımız üzere oranın yatırımcısını desteklediklerini belirten Taypa Dokuma Genel Müdürü Burak Karaarslan, “Bu kapsamda da onlara sipariş garantisi vermenin yanı sıra teknoloji dayanağı, bilgi birikimi takviyesi veriyoruz. Birkaç sene evvel yüzde 70-80 oranında kendi üretimimizin dışında yüzde 20-30 fason tedarik havuzundan üretim alırken, artık yarıdan fazlasını fasondan alıyoruz. Bu sayede dolaylı istihdama da dayanak olmuş oluyoruz” dedi.

Her atık ayrıştırılarak geri dönüşüme gidiyor

Taypa Dokumacılık olarak dokuma atıklarının da tamamını geri dönüşüm firmalarına teslim ettiklerini belirten Taypa Dokumacılık Genel Müdürü Burak Karaarslan, “Biz tekstilimizi, kumaş atığımızı, plastik atığımızı, kağıt atığımızı ayırıyoruz. Bunların hepsini hakikat biçimde stokluyoruz, balyalıyoruz, çuvallıyoruz ve firmalarına teslim ediyoruz. Onlar da bunları tekrardan sanayilere kazandırıyorlar. Yani bizim dokumacılık atığımız, geri dönüştürülmüş elyaf olarak dönüyor. Yıkama tarafındaki atığımızı da esasen suyu dönüştürerek kullanıyoruz. Bizde kıymetlendirilmeyen atık yok” dedi.

Elektrik gereksinimimizin tamamını çatımızda üretiyoruz

Taypa Dokuma olarak elektriği de güneşten aldıklarının bilgisini veren Taypa Dokumacılık Genel Müdürü Burak Karaarslan, “Çatılarımıza kurduğumuz solar panellerle şu an yaklaşık 7 megawatt’a yakın elektriği kendi çatılarımızda üretiyoruz. Böylelikle toplam elektrik gereksinimimizin yüzde 100’ünü yeşil güçten karşılamış oluyoruz” diye konuştu.