TCMB’den dikkat çeken analiz: Türkiye’nin AB ithalatındaki payı tarihi zirvesinde
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer alan “Türkiye’nin AB’ye İhracatında Talep Şartları ve Pazar Hissesi Gelişmelerinin Etkisi” başlıklı analizde, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) pazarındaki hissesini son periyotta besbelli bir halde arttırdığı ve bu artışın birçok kesime yayıldığı kaydedilerek, AB’nin ithalat talebinin gelecek devirde beklentilerle uyumlu olarak artması ile pazar hissesi kazanımlarının yanı sıra dış talep artışının da ihracatımıza takviye vermesinin beklendiği bildirildi.
TCMB’de Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan ve Uzman Yardımcısı Didem Yazıcı tarafından hazırlanan “Türkiye’nin AB’ye İhracatında Talep Şartları ve Pazar Hissesi Gelişmelerinin Etkisi” başlıklı tahlil, TCMB’nin blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.
İhracat 2024’ün birinci 8 ayında yüzde 3,9 arttı
Analizde, dış talebin, global ölçekteki nakdî sıkılaşmanın da tesiriyle 2023 yılında ivme kaybettiği ve ihracat artışını sınırladığı lakin 2024 yılının birinci 8 ayında Türkiye’nin ihracatının bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 3,9 artarak 170,8 milyar dolara yükseldiği vurgulandı.
Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan AB özelinde, ihracattaki değişimde dış talep şartlarının ve pazar hissesi gelişmelerinin katkılarının Eurostat tarafından yayımlanan aylık dış ticaret dataları ile sektörel bazda incelendiği tahlilde, “AB’nin toplam ithalatı 2023 yılı başından itibaren düşüş eğilimi gösteriyor. 2023’ün ocak ayında 252 milyar avro olan aylık ortalama ithalat 2024 yılı ağustos ayında 201 milyar avro seviyesine geriledi. AB pazarındaki olumsuz talep şartlarına karşın Türkiye’nin tıpkı periyotta AB’ye olan ihracatı aylık ortalama 8,7 milyar dolardan 8,9 milyar dolar düzeyine çıktı.” değerlendirmesinde bulunuldu.
AB ithalatındaki hisse tarihi zirvede
Analizde, Türkiye’nin AB’ye ihracatındaki son devir gelişmelerin, pazar hissesi açısından manalı bir gelişime işaret ettiği aktarılarak, “Ocak-ağustos periyotları baz alındığında, Türkiye’nin AB ithalatındaki hissesi son yıllarda artarak 2024 yılında yüzde 4,1 ile tarihi tepesine çıktı.” sözleri kullanıldı.
İhracat artışının makul bir kesimden kaynaklanmasının, süreklilik açısından risk ögesi olabildiği vurgulanan tahlilde, bu nedenle AB’ye ihracat artışı ile pazar hissesi kazanımının sektörel yayılımının tespitinin, ihracat dinamiklerini anlamak ve gelecek periyottaki ihracat performansını öngörebilmek açısından değerli olduğu belirtildi.
Türkiye’nin pazar hissesi artıyor
Analizde, AB’nin toplam ithalat değişiminin Türkiye’nin ihracat değişimine katkısı çabucak hemen tüm bölümlerde negatif iken, birçok bölümün AB’de pazar hissesini artırarak ihracatta artış sağladığı anlatıldı.
Bu durumun, Türkiye’nin AB piyasasında rekabet gücünün arttığına işaret ettiği kaydedilen tahlilde, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Örneğin, Türkiye’nin AB’ye ihracatında yaklaşık yüzde 21 ile en yüksek hisseye sahip olan motorlu kara taşıtı imalatı dalında, AB ithalatındaki talep bazlı gerileme kesimin 2024 yılı birinci 8 aylık ihracatında, 2023 yılı tıpkı devrine kıyasla, 630 milyon avro azalışa neden olmuş. Öte yandan, tıpkı periyotta pazar hissesi kazanımı ihracata 793 milyon avro katkıda bulunmuş ve böylelikle dalın toplam ihracatı 163 milyon avro artmış. Pazar hissesi kazanımının ihracata en yüksek katkısı ise 976 milyon avro ile ana metal endüstrinde olmuş. Toplamda bakıldığında, AB’nin ithalatındaki gerileme ihracatta 2,4 milyar avro zayıflamaya neden olurken, pazar hissesi kazanımları ihracata 3,5 milyar avro katkıda bulunmuş ve bu sayede toplam imalat sanayi ihracatı 1,1 milyar avro artmış.”
Analizde, Türkiye’nin AB’ye ihracatında en yüksek hisseye sahip olan motorlu kara taşıtı imalatı bölümünde AB talebindeki gerilemenin 4,7 yüzde puan olumsuz tesirine rağmen pazar hissesi kazanımının ihracat artışına 5,9 yüzde puan katkıda bulunduğu ve toplam ihracatın yüzde 1,2 oranında arttığı kaydedildi.
Oransal olarak bakıldığında petrol eserleri ve başka ulaşım araçları dallarında pazar hissesi kazanımlarının ihracata epeyce yüksek katkıda bulunduğuna dikkatin çekildiği tahlilde, ana metal sanayi, kimyasal eserler, elektrikli teçhizat, metalik olmayan mineral hususlar ile bilgisayar ve elektronik eserlerin imalatı dallarında de düşen ithalat talebine rağmen pazar hissesi kazanımları sayesinde ihracatın arttığı aktarıldı.
Analizde, zayıf talep şartlarının giysi eşyası, makine ekipman, fabrikasyon metal eserleri, dokuma ve deri eserleri kesimlerindeki ihracatın gerilemesinde tesirli olduğu belirtilerek, “Özetle, bulgularımız, Türkiye’nin AB pazarındaki hissesini son periyotta besbelli bir halde arttırdığını ve bu artışın birçok bölüme yayıldığını gösteriyor. AB’nin ithalat talebinin önümüzdeki devirde beklentilerle uyumlu olarak artması ile birlikte pazar hissesi kazanımlarının yanı sıra dış talep artışının da ihracatımıza takviye vereceğini kıymetlendiriyoruz.” tabirleri kullanıldı.
