Zarar
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, 10-13 Nisan tarihleri ortasında tesirli olan zirai don felaketinin 65 vilayette ziraî üretimi önemli formda etkilediğini açıkladı. Meyve bahçelerinden ekili alanlara kadar çok sayıda eserin ziyan gördüğünü vurgulayan Bayraktar, üreticilerin kayıplarının karşılanması için acil olarak bir fon oluşturulması gerektiğini söyledi. Bayraktar ayrıyeten, çiftçilerin borçlarının faizsiz ertelenmesi, nakdi dayanak sağlanması ve ziraî sigorta sisteminin güçlendirilmesi davetinde bulundu.
Silivri’de tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, tüm Türkiye’de tesirli olan zirai don felaketine ait açıklamalarda bulundu. Zirai don felaketinin sebze-meyve fiyatlarının daha da artmasına yol açacağı kaydeden İmamoğlu, zararın en aza indirilmesi için tesirli tedbirlerin hemen devreye sokulması gerektiğini tabir etti.
Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği (TAB) Lideri Ziya Şahin, zirai don nedeniyle arıcıların büyük ziyan gördüğünü belirterek, bu yıl bal üretiminin geçen senin çok altında olacağını kaydetti. Tabiatta, tarlada arıların çalışacağı bir şey kalmadığını belirten Şahin, “Arıcılar perişan oldu. İleriye dönük plan program yapamıyoruz” dedi.
Türkiye son 30 yılın en geniş alanını kapsayan zirai don olayını yaşıyor. Çiçek açan ve meyve tutan kayısıdan elmaya, kirazdan üzüme kadar pek çok eser kısmında yandı. Tarımın zelzelesi ‘zirai don’ olayının ekonomiyi de besin fiyatları üzerinden derinden etkilemesi bekleniyor.
Türk futbolunun dört büyük kulübü Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor’un borsaya açık şirketleri, 2024-25 döneminin birinci 9 ayında toplam 5,6 milyar lira ziyan açıkladı. Bağımsız denetçi raporlarına nazaran kulüpler, bağlı taraflardan tahsil edilemeyen lakin gelir hanesine yazılan faizler dahil edildiğinde dönemsel olarak kârlı görünse de, gerçek ziyan sayıları kur farkıyla birlikte 147,9 milyon Euro’ya ulaştı.
Türkiye genelinde tesirli olan zirai don, birçok bölgede meyve ağaçları ve pancar tarlalarında büyük ziyana yol açtı. Elazığ’dan Konya’ya, Bursa’dan Akşehir’e kadar farklı kentlerde tarım uzmanları, üreticileri dikkatli olmaları konusunda uyardı. Uzmanlar, toprak buzlanmasının takip edilmesini, budama süreçlerinde ivedi edilmemesini ve gübreleme dayanağıyla bitkilerin tekrar canlandırılabileceğini belirtti. Birtakım bölgelerde meyve kayıpları yüzde 80’e ulaşırken, meyve fiyatlarının yaz aylarında önemli oranda artması bekleniyor.
Türkiye genelinde nisan ayındaki kar yağışı ve soğuk havanın tesiriyle yaşanan zirai don 36 ili tesiri altına alırken dondan başta kayısı olmak üzere üzüm, incir, elma, erik, kiraz, vişne, fındık, ceviz, badem, şeftali, Trabzon hurması üzere eserler etkilendi.
Zirai don Malatya’da başta kayısı olmak üzere birçok meyve cinsini vurdu. Sıcaklıkların eksi 13 dereceye kadar düştüğü kimi bölgelerde, yalnızca meyveler değil, ağaçların fizyolojik yapısı da ziyan gördü. Ziraat Mühendisleri Odası, yaklaşık 950 bin dekarlık üretim alanının tamamında hasar olduğunu bildirirken, 74 yaşındaki üretici “Böylesini birinci defa yaşıyorum” dedi.
Nisan ayının ortasında yurdu tesiri altına alan ani soğuk hava dalgası, tarım alanlarında büyük hasara yol açtı. Bilhassa gece sıcaklıklarının -15 dereceye kadar düştüğü İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz’in yüksek bölümlerinde kayısıdan elmaya, kirazdan üzüme kadar pek çok meyve kısmında kurudu. Zirai donun faturasının ağır olacağı düşünülürken, sürecin arz zincirinden besin enflasyonuna kadar pek çok iktisat kalemini etkilemesi bekleniyor.
Alman Merkez Bankası (Bundesbank), yüksek faiz oranlarının tesiriyle 2024 yılı için 19,8 milyar euro ziyan açıkladı. Fakat banka, gelecekteki ziyanların daha küçük olacağını ve finansal durumunun sağlam olduğunu belirtti. Faiz oranlarının düşmesiyle birlikte 2025’te daha olumlu bir görünüm bekleniyor.