Arz
İsrail – İran savaşı riskleri de beraberinde getirmeye devam ediyor. Yaşanan gelişmeler yatırımcıların radarına takılırken, çatışmaların ne kadar süreceğine ait belirsizlik ve Hürmüz Boğazı’nın kapanma ihtimali tüm dünyayı yakından ilgilendiriyor. Bu olasılığın gerçeklemesi durumunda imalat sanayi başta olmak üzere birçok kesimin etkilenmesi bekleniyor.
İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, son yazısında gösteriş tüketimine değinerek, tüketimin artık gereksinimlere yönelik değil, statüye ve itibara nazaran yapıldığına dikkat çekti. Kapitalizmin bireyleri “tüketim yarışına” ittiğini savunan Eğilmez, “Birçok insan gereğince parası olmasa da kredi kullanarak, borç alarak bu tıp eserleri almaya yönelebiliyor. Bu, bilhassa gelişme yolundaki ülkelerde çok yaygın olan bir davranış biçimi” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK), enflasyonla gayretten, kira artışlarındaki yavaşlamaya kadar birçok kritik başlığı masaya yatırdı. Toplantı sonrası yapılan açıklamada, son bir yılda enflasyonun 40 puan düşerek yüzde 35,4 düzeyine gerilediği vurgulanırken, konut arzını artıracak yeni siyasetler ve ihracatta rekabet gücünü yükseltecek adımların da yolda olduğu bildirildi.
Altın fiyatları aylardır yükseliyor. Son günlerde Ortadoğu’da artan tansiyon petrolde hareketlenmeye yol açtı. Dinginleşen kakao fiyatları için korkutan varsayım geldi. Bütün bunlara, bir periyodun yıldız emtiası, bakır için arz şoku beklentisi de eklendi.
Memleketler arası Güç Ajansı’nın (IEA) yayımladığı Global Kritik Mineraller Görünümü 2025 raporuna nazaran, elektrik altyapısındaki genişleme nedeniyle artan talep, bakır arzında önemli riskler oluşturuyor. Mevcut madencilik projelerinin yetersizliği, 2035 yılına kadar yaklaşık yüzde 30’luk arz açığına işaret ediyor. Raporda ayrıyeten, kritik minerallerdeki arzın az sayıda ülkenin denetiminde olması tedarik güvenliği açısından kırılganlığa yol açıyor.
Global emtia piyasalarında tamamlanan haftada yatırımcıların odağı ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz siyaseti ve ABD’nin ticaret müzakereleri oldu. Fed’in faizleri sabit tutması ve Lider Powell’ın “aceleci davranmayacağız” bildirisi, piyasalarda temkinli iyimserliğe yol açtı. ABD ile Çin ortasında tarifelerin gevşetilmesine yönelik sinyaller, birtakım varlıklarda üst taraflı hareketi destekledi.
Global bakır talebinin 2040’a kadar yüzde 40’ın üzerinde artacağı ve arzın talebe yetişmekte zorlanacağı öngörülürken, dünyada artan bakır talebini karşılamak için 2030’a kadar 80 yeni madenin açılması ve 250 milyar dolar yatırım gerekebilir.
Türkiye’de arzın talebi karşılayamadığı konut dalı alarm veriyor. Her geçen yıl büyüyen arz-talep makası, konut sahibi olmayı hayal eden milyonlarca kişiyi ümitsizliğe iterken, enflasyonu da körüklüyor. Üretim düşüyor, fiyatlar yükseliyor, kiralar ise dar gelirli vatandaşın belini bükmeye devam ediyor. Kesim temsilcileri ise arzın bu süratle karşılanmasının mümkün olmadığını, müteahhitlik şirketlerinin desteklenmesi gerektiğini, arsa fiyatlarının düşürülerek finansmana erişimin kolaylaştırılmasını istiyor.
Türkiye’de arzın talebi karşılayamadığı konut kesimi alarm veriyor. Her geçen yıl büyüyen arz-talep makası, konut sahibi olmayı hayal eden milyonlarca kişiyi ümitsizliğe iterken, enflasyonu da körüklüyor. Üretim düşüyor, fiyatlar yükseliyor, kiralar ise dar gelirli vatandaşın belini bükmeye devam ediyor. Bölüm temsilcileri ise arzın bu süratle karşılanmasının mümkün olmadığını, müteahhitlik şirketlerinin desteklenmesi gerektiğini, arsa fiyatlarının düşürülerek finansmana erişimin kolaylaştırılmasını istiyor.
Global gümüş arzındaki açık, 2025 yılında yüzde 21 oranında azalarak 117,6 milyon onsa gerileyecek. Silver Institute için hazırlanan yıllık rapora nazaran, bu daralma talepteki sonlu düşüş ve toplam arzdaki hafif artıştan kaynaklanıyor. Endüstriyel kullanım talebinin rekor düzeyde kalması beklenirken, mücevher ve gümüş eşya tüketiminde düşüş öngörülüyor. Bilhassa ABD’nin gümrük tarifeleri üzere siyasi ve ticari belirsizliklerin, gümüş piyasası üzerinde değerli tesirler yaratabileceği vurgulanıyor.