Sürdürülebilirlik raporlamalarinda yeni dönem: Çifte önemlilik kritiği

Başak Parıltı GÖKÇAM

Türkiye, sürdürülebi­lirlik alanında yaptı­ğı çalışmalarla Paris Muahedesi gayelerine ahenk sağlamak için süratli adımlarla ilerliyor. Sürdürülebilirlik ra­porlaması yapan şirket sayısı her geçen gün süratle artarken, gündemde artık finansal he­sapların da dahil olduğu en­tegre raporlar yer alıyor. İhra­catının yaklaşık yüzde 45’ini Avrupa Birliği’ne (AB) yapan Türkiye’de AB’nin aldığı her kararın da Türkiye’yi etkiledi­ği söylenebilir.

Yeşil dönüşüm sürecinde de bilhassa AB’nin müsaadeden giden Türkiye’de ye­ni konuşulacak kavramlardan birisi de lisanımıza ‘çifte önem­lilik’ olarak çevrilen ‘double materiality’ tesiri olacak gi­bi görünüyor. Sürdürülebi­lirlik sertifikaları konusun­da danışmanlık hizmeti veren Altensis’in Yönetici Ortağı Emre Ilıcalı ile Avrupa Birli­ği’ndeki sürdürülebilirlik ge­lişmelerini ve raporlamalar­daki değişimleri konuştuk.

Normalde sürdürülebilir­likle ilgili raporlamalarda as­lında firmaların sürdürüle­bilirlikle ilgili aksiyonlarına bakıldığını belirten Emre Ilı­calı, “Entegre raporlarda da bu­nun finansal duruma et­kisine bakılır. Bunları yap­masaydım tesiri bu olurdu, yaptığımda da tesiri bu oldu üzere değerlendirmeleri var­dır.

Çifte değerlilik tarafında ise artık raporlamalarda fi­nansal tesirlerin yanı sıra tüm dünyaya, çevresel, toplum­sal ve sürdürülebilik anla­mında yapılan uygulamanın tesirlerinin de raporlanması isteniyor. Yani örneğin bir markadan çay alırken o markadaki çalışanın cebine giren katkı da artık sürdürülebilir­lik standardında yer alacak. Zira toplum­sal bir yarara hizmet edecek. Bu tesir kıymetinde artık kriter finansal kârlılık olmayacak. Olumlu tesir için gerekirse fi­nansal kayıp da yaşanacak. O yüzden yeni devirde artık ikili değerlilik üzerine geliş­tirilen stratejilerin değer ka­zanacağını söyleyebiliriz Ta­bii hakikat yapılırsa” dedi.

Raporlar durum tahlilinden öteye geçemiyor

Özel bölümde daha çok ti­cari tarafa yoğunlaşıldığını belirten Ilıcalı, “AB’ye tica­rette gerek maliyet kaybı ge­rek rekabet avantajının kay­bı düşünülerek bir şeyler ya­pılmaya başlandı. Bunların en değerlilerinden bir tanesi de mecburî hale gelen sürdü­rülebilirlik raporlaması. Fir­

Fir­maların gündeminde şu an­da bu var ve çabucak her şirket kendi raporunu yayınlama­ya başladı. Ben bu raporları tek tek inceliyorum ama ge­nelde birçoklarında durum anali­zi olduğunu görüyorum. Ko­nu anlatımıyla başlayan ra­porlar, akıl birliği ve firma anlatımıyla devam ediyor. Firmanın bu alandaki çalış­maları anlatılıyor.

Yani ESG temelli raporlarda yöneti­şim ve toplumsal tarafta çok gü­zel anlatı oluyor ancak etraf için sahiden yapılan bir ça­lışma göremiyoruz. Yani kar­bon emisyonlarını azaltmak ve nötr olmak için faaliyet­lerin gerçekleştirilmesi ta­rafında çoklukla eksik kalı­nıyor ve bunu destekleyecek çalışmalar, ra­porlamalarda bi­raz muğlak geçiliyor” diye konuştu.

Kalkınarak ‘sürdürülebilir’ olamayız

Sürdürülebilir kalkın­manın çok güç olacağı­nın hatta olmayacağının artık yavaş yavaş da olsa öngörüldüğünü söyleyen Ilıcalı, “Çünkü siz hem kalkınarak hem de sürdürülebilir ola­mazsınız. Hem karbon emis­yonu azaltıp, hem kalkın­mak müm­kün değil. Bu problemin altında daha ve­rimli olmak yatmıyor. Çün­kü verimli olduğunuz güç ölçüsünü diğer yerde tekrar kullanmış oluyorsunuz. Ve­rimlilikte de beşerler kişi ba­şı emisyon ölçülerine bakı­yor.

Kişi başı emisyon oranı­nız düşük ancak toplam mutlak karbon emisyonunuz yüksek. Günün sonunda ödeyeceğiniz bedel o mutlak karbon emis­yonu yani; dünyanın oluştur­duğu mutlak karbon emisyo­nu. Şayet siz daha büyük bir ülkeyseniz sizin oluşturdu­ğunuz karbon emisyonu daha fazla olacaktır ve sizin buna nazaran hareket etmeniz gerekir. Yani kişi başı emisyon hesap­lamaları ve verimlilik bu cins durumlarda deva olmaz” yo­rumunu yaptı.

“Türkiye emeklemeden koşmaya çalışıyor”

Türkiye’de çabucak her gün yayınlanan sürdürülebilirlik ve entegre raporlamalarının çokluğuna ait değerlendirmede bulunan Altensis Yönetici Ortağı Emre Ilıcalı, “Yapılan çalışmalar çok pahalı ama Türkiye emeklemeden koşmaya çalışıyor. Şimdi sürdürülebilirlik çalışmaları tam manasıyla anlaşılmış ve emeli saptanamamışken, biz şu anda entegre raporlamalara başladık. Herkes ne yapması gerektiğini, stratejiyi ve neyin nasıl olması gerektiğini konuşuyor ancak aksiyona geçen pek yok” dedi.

Teşvik konusuna dikkat edilmeli

Sürdürülebilirlik gayelerine ulaşmada devletlerin teşvik verme konusunda daha dikkatli olması gerektiğinin altını çizen Altensis Yönetici Ortağı Emre Ilıcalı, “Denetimin nispeten güç olduğu ve ticari önceliği bulunan kurumlarda teşvikler yapılması gereken işleri alevlendirmez. Zira bu türlü ülkelerde teşvik olmadan harekete geçilmez, herkes teşvik bekler. Bu da bağımlılık hali yaratır ve yapılacak işlerin de önünü keser.

O yüzden idarelerin teşvik sorununa ayrıyeten dikkat etmesi koşul. Nasıl ki bir bina yalıtımlı olduğu için teşvik almıyorsa, sarsıntıya güçlü olduğu için teşvik almıyorsa yeşil sertifika için de teşviğe muhtaçlık yoktur. Zira dönüşüm de olması gereken bir zorunluluktur. Kamunun da bu noktada bir standart belirleyip, firmaları bu dönüşüme mecburen dahil etmesi gerekir” diye konuştu.