Sivil Toplum Kuruluşları’na yeni yasal düzenleme yolda

Ferit PARLAK

Sivil Toplum Kuruluşları’n­da (STK) ‘etkinlik’, ‘verim­lilik’, ‘katılımcılık’, ‘kapsa­yıcılık’, ‘denetim’ ve ‘hesap veri­lebilirlik’ yasal düzenlemelerle artırılacak. Bu uygulamayla de­mokratik, iştirakçi, kapsayıcı, he­sap verebilir ve iş birliği, ahenk ye­teneği ve faal vatandaşlık şuuru yüksek bir sivil toplumun yapısı oluşturulacak. İçişleri Bakanlı­ğı tarafından yürütülecek ve in­şa edilecek bu yapı ile STK’ların kamu siyasetlerinin planlama, imal, izleme ve denetleme aşa­malarında aktif bir rol oynaması amaçlanıyor.

Mevzuatlarla yapı güçlenecek

Bu nedenle demokratik, katı­lımcı, çoğulcu, şeffaf ve hesap ve­rebilir örgütlü sivil toplumu geliş­tirici ve güçlendirici düzenleme­ler yapılacak. STK’ların iç ve dış kontrolüne ait süreçler şeffaf­lık ve hesap verebilirlik prensibi çer­çevesinde yine düzenlenecek. Karar alma, siyaset üretim, izleme ve denetleme süreçlerine aktif bir biçimde iştirakini sağlamak üzere mevzuat çalışmaları yürütülecek.

Düzenlemeye ‘yol haritası’

Sivil toplumun istişare süreç­lerine daha faal iştiraki için bir yol haritası hazırlanmasına yöne­lik çalışma yapılacak. Hazırlana­cak yol haritası için STK’larla ilgili tüm kamu kuruluşlarının ve STK temsilcileri ile üyelerinden görüş ve teklifler alınacak.

AB gibisi üst birlik

Sivil toplum alanında kamu hiz­metlerinin bütünselliğinin sağ­lanması maksadıyla üst bir birim oluşturulacak.

Avrupa Birliği modeli baz alına­rak yapılandırılacak üst birlik ve STK’lar, özel bölüm, kamu kurum ve kuruluşlarından oluşturulacak danışma kurulu, “göç yönetimi” üzere, iktisada direkt tesiri olan hususlarda, aktifliğin artırıl­ması için ortak siyasetler geliş­tirecek.

Faaliyet verimliliği ölçülecek

STK faaliyetlerinin ekono­mik ve toplumsal tesirleri ölçülecek. Bu ölçümler şeffaf bir formda kamuoyuyla paylaşılacak. STK üyeleri, üyesi olduğu kuruluşun harcamalarını, dayanak verdikle­ri siyasetleri ve o uygulamala­rın sonuçlarını detaylarıyla gö­rebilecek. STK’lara yönelik kamu siyaset, program, faaliyet ve hiz­metlerin bütüncül halde yürü­tülmesini sağlamak üzere kurum­sal kapasite güçlendirilecek. Si­vil toplum, kamu-STK iş birliği, gönüllülük, yardım ve bağış top­lama üzere bahislerde tesirli bağlantı ve görünürlük faaliyetleri yürütü­lecek.

Şeffaf ve hesap verebilir olacaklar

STK’ların yıllık bütçe, faaliyet raporu ve genel şura bilgilerinin internet sayfalarında tertipli ve şeffaf biçimde yayımlanması sağ­lanacak. İç kontrol sisteminin güçlendirilmesi teşvik edilecek ve STK’lara bu bahislerde rehberlik verilecek. İdari ve mali alanlarda STK’ların kurumsal ve mali sür­dürülebilirliklerine katkı sağlaya­cak düzenlemeler yapılacak.

Eğitim ve fırsatlar önceliklendirilecek

Dijitalleşme, yeşil iktisat, yapay zekâ üzere ekonomik dö­nüşüme öncülük eden konula­rın sunduğu fırsatlarla, sivil top­lum alanında ortaya çıkan yeni yapılanmalara yönelik düzenle­meler yapılacak. STK’lara yöne­lik stratejik plan hazırlama, pro­je hazırlama ve fon bulma üzere alanlar başta olmak üzere kapa­site geliştirme eğitimleri yay­gınlaştırılacak. STK’ların faali­yetlerinde ve STK’lara yönelik hizmetlerde dijitalleşmenin ge­liştirilmesi sağlanacak. Kurum­sal açıdan gelişmiş STK’ların daha küçük ölçekteki STK’lara yönelik önderlik faaliyetleri teş­vik edilecek.

Kamu STK iş birliğiyle Türki­ye’nin çok taraflı kalkınma sis­temindeki rolü, aktifliği ve gö­rünürlüğünü artırmak ve ulusla­rarası kuruluş ve platformların global kalkınma çalışmalarına faal katkı sağlanacak. BM ve di­ğer milletlerarası platformlarda insani yardım mevzularında dü­zenlenen toplantılara etkin ka­tılım sağlanacak, gibisi top­lantılara konut sahipliği yapılması konusunda teşebbüslerde bulu­nulacak.

AB’deki sistem, dört başlıkta toplanıyor

1- AB’de ‘STK faydası’: Avrupa Kurulu STK’ları, kurucularının yahut üyelerinin temel olarak maddi çıkar maksadı gütmeyen amaçlarını gerçekleştirme maksadında olan, istekli özerk kuruluşlar olarak tanımlıyor.Bu tanımla STK’lar, 2007’den itibaren, geniş kitleleri, faaliyetlerine dahil ederek açık ve demokratik bir topluma iştirakin en hayati ögesini oluşturdu. Katılan bireylerin birçoklarının birebir vakitte seçmen pozisyonunda oluşu, temsili demokratik sistemle ortadaki bağın tamamlayıcılığını gösteriyor.

2- STK’ların sağladığı yarar: AB ülkelerinde STK’lar, siyasetçilerin ve siyasetin karar verme sürecinde bilgi birikimleriyle ve bağımsız uzmanlık hizmetleriyle yarar/ fayda sağlıyor.

Bu; lokal, bölgesel ve ulusal yönetimler kadar milletlerarası kuruluşların da siyasetlerini oluştururken ve yürütürken STK’ların bahisle ilgili tecrübelerinden ve uzmanlıklarından yararlanmalarına yol açıyor.

3- STK’lara inanç yüksek: Üyelerinin ve toplumun problemlerini lisana getirdiği, çıkarlarını temsil ettiği ve siyasetlerin oluşturulmasına katkıda bulundukları için STK’lara inanç oranı, kamu kurum ve kuruluşları ile siyasetçilerin de önünde çıkıyor. STK’ların; üyelerinin, kendilerinden yararlanan kümelerin ve ilgili yurttaşların görüşlerini alıp siyasal karar verme sürecinde aktif rol alması, siyaset teşebbüslerinin kalitesini, anlaşılmasını ve daha uzun vadede uygulanabilirliğini artırıyor. Kamu faydasına çalışmak ise hem STK’lar hem de kamu yetkilileri açısından açıklığı, sorumluluğu, netliği, hesap verebilirliği ve her evrede şeffaf olmayı gerektiriyor.

4- Bağımsızlıkları itimat artırıyor: STK’lar gayeleri, kararları ve faaliyetleri bakımından özgür ve bağımsız kuruluşlar olarak kabul ediliyor. Hukukun üstün olduğu bir nizam, temel demokratik unsurlara bağlılık, siyasal irade, buna uygun mevzuat, açık ve net prosedürler, uzun vadeli dayanak ve sürdürülebilir sivil toplum için gerekli kaynaklar ile diyalog ve iş birliği için gereken ortak alanlar sayesinde STK’lar ve kamu yetkilileri ortasında, iştirakçi demokrasiyi sağlamak üzere karşılıklı itimada ve anlayışa dayanan yapan bir bağ kurulabiliyor.