SETBİR Başkanı Coşkun: Süt ve et hayvancılığı desteklenmeli

Mehmet H. GÜLEL

Süt ve et hayvancılığında yaşanan gelişmeler bir­birlerini direkt et­kiliyor. Süt ve ette arz fazlası ve ya arz eksikliği üretimde­ki dengeyi bozuyor. Bunun so­nucunda son devirdeki et fi­yatlarındaki artış üzere bir tab­lo ortaya çıkıyor. Tüketiciler et ve sütü daha değerliye tüket­mek zorunda kalıyor.

DÜN­YA’ya konuşan SETBİR Yö­netim Kurulu Lideri Dr. İsa Coşkun, süt ve et hayvancılığın birbirine sıkı sıkıya bağlı sek­törler olduğunu, birinde yaşa­nan olumlu gelişmeler oburunu direkt destekleyebildiğini belirtti.

Yurtiçinde süt hay­vancılığı işletmelerinden alı­nan erkek hayvanların besilik olarak yetiştirilmesi değerli bir kaynak oluşturduğuna vur­gu yapan Coşkun, “Kırmızı ete baktığımızda evvelce beri daima lisana getirilen “Dünyada sı­ğır eti ucuz, biz­de çok pahalı” telaffuzunun irdelenmeye muhtaçlığı var. Çünkü bizim tüketim alışkanlık­larımızla başka ülkelerin tüke­tim alışkanlıkları ve sığır eti tüketimlerinin bu ülkelerdeki başka et çeşitlerine oranla pa­zar hisselerinin incelenmesi ge­rekir.

Bizim sığır etimizin, kü­çükbaş ve beyaz etten diğer bir alternatifi yok. O yüzdendir ki lakin ‘anası olmadan danası olmaz’ diyerek süt hayvancılığı ile et hayvancılığının destekle­nebileceğini öne sürmekteyiz. Lakin artık bu gerçeği değiş­tirmenin vakti geldi ve Ta­rım ve Orman Bakanlığı da bu çerçevede ‘Kırsalda Rahmet, Hayvancılığa Takviye Projesi’ni başlattı” dedi.

“ESK, piyasanın gereksinimlerini karşılamada katkı sağladı”

Türkiye’de 2024 yılında süt işletmelerinin topladığı inek sütü ölçüsünün bir evvelki yı­la nazaran yüzde 9,9 ar­tarak 11 milyon 233 bin 466 tona yükseldiğini kaydeden Coşkun, 2024 yı­lı kırmızı et üretim istatis­tikleri de şimdi açıklanma­dığını aktardı.

2023 yılına ilişkin kırmızı et üretim istatistik­leri bir evvelki yıla nazaran yüzde 8,8 artarak 2 milyon 384 bin 47 tona ulaştığını hatırlattı. Daha evvel yaptıkları değer­lendirmelerde 2023’ün besi işletmeleri için besi mater­yali temini açısından sıkıntı bir yıl olabileceğini vurguladık­larını belirten Coşkun, “2024 yılının başında Tarım ve Or­man Bakanlığının, Et ve Süt Kurumu (ESK) aracılığıyla bir kota ve planlama sistemi dahilinde besilik ithalatını sürdürme kararı, et bölümü için değerli bir takviye meka­nizması oldu.

ESK, 2024 yı­lı boyunca besilik canlı hay­van ithalatını sürdürdü. Buna ek olarak piyasalardaki fi­yat dalgalanmalarını denge­lemek için karkas et ithalatı da yaptı. Bu adımlar, piyasa­nın muhtaçlıklarını karşılamada değerli katkılar sağladı. Hay­vancılıkta destekleme mode­li 2024’te 3 yıllık olarak açık­landı” diye konuştu.

Çiğ sütte kayıt dışılık %50

Çiğ süt arz ölçüsünün art­masını, çiğ süt kalitesinin de uygunlaştırılması açısın­dan olumlu bir gelişme ola­rak gördüklerini tabir eden Coşkun, lakin çiğ süt arz ar­tışının sürekliliğinin sağlan­ması için üreticilerin, çiftçi­lerin geçimlerini sağlayacak kadar gelir elde etmeleri ge­rektiğini de söz etti.

SET­BİR’in de üyesi olduğu Ulu­sal Süt Kurulu (USK), çiğ süt maliyet hesaplaması yapa­rak birtakım periyotlarda “çiğ süt tavsiye fiyatı (referans fiya­tı)” açıkladığını aktaran Coş­kun, “Açıklanan bu tavsiye fi­yatına uyulmasını, üreticile­rin varlığını devam ettirmesi ve üretimde sürdürülebilirlik açısından değerli görüyoruz.

Çiğ süt arzındaki artış sektö­rümüz açısından olumlu ol­makla birlikte, yaklaşık yüz­de 50 oranında kayıt dışılığın var olması, süt ve süt ürünle­ri dalında kontrolsüzlü­ğe neden olmakta ve yalnızca sanayi işletmeleri tarafından toplanan ve işlenen çiğ süt denetim ediliyor ve denetleni­yor. Ayrıyeten üretim maliyetle­rini düşürmek için yem ham­maddelerinde dışa bağımlı­lık azaltılmalı ve yerli üretim teşvik edilmeli” açıklamasın­da bulundu.

“Besi işletmelerinin kapasiteleri et arzına katkı sağlamalı”

TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye’de üretilen kırmızı etin yüzde 70’ini sığır eti ve yüzde 24’ünü ise koyun etinin oluşturduğunu belirten İsa Coşkun, kırmızı et kesiminde arz ve talep dengelenmeye ve fiyat istikrarı korunmaya çalışıldığını aktardı.

2024’te yaklaşık 250 bin baş besilik canlı hayvan ve 79 bin ton karkas et ithalatı yapıldığını ileten Coşkun, “Etçi sığır ırklarının yetiştirilmesiyle hayvan başına alınacak et ölçüsünün artırılması ve kırmızı et konusunda ülkemizin kendi kendine yetebilirliğinin sağlanması hedefleniyor. Fakat ülkemizde var olan besi işletmelerinin yüzde 60’ı 10 baş ve altında sığıra sahip. 500 baş ve üzeri hayvana sahip işletme sayısı ise 400 civarında . Bu noktada ülkemizdeki çiftliklerin kurulu kapasite oranlarının yüksek ve modernizasyon konusunda üst seviyelerde” dedi.