Sanayici gemisini kurtarmaya çalışan kaptan pozisyonunda
Hayati ARIGAN
İstanbul Sanayi Odası Meclisi haftalık oturumunda konuşan Seçkin Yılmaz, bugün sanayi üretiminde niceliksel bir artışa karşın yüksek enflasyonun yüzde 40 düzeyindeki seyri nedeniyle yerli üreticilerin katma kıymet yaratma kapasitesi değerli ölçüde erimeye devam ettiğini tabir etti. Döviz kurunun yapay baskılanması sorunu Enflasyon, hammadde, güç ve işgücü maliyetleri adeta bir makas üzere açıldığını belirten Yılmaz, “Döviz kurlarının yapay olarak baskılanması, ihracat yapmaya çalışan yerli üreticilerimizin fiyat avantajını müdafaasını imkansız kıldı. Ülkemizde tüm kesimlerde ünite maliyetler son 2,5 yılda yaklaşık yüzde 250’nin üzerinde arttı. Lakin bu duruma paralel olarak kur lardaki göreli sabitlik nedeniyle ihracatımız Avrupa ve Asya’daki rakipleri karşısında fiyat rekabetini kaybetmeye devam ediyor” dedi.
İş dünyası temsilcileri taraf bulma paniği yaşıyor
Bu durumun büyüme bilgilerinin ötesinde endüstride sürdürülebilirlik krizinde etken olduğuna dikkat çeken Yılmaz, “Sorunun köklerine bakıldığında, kur ve enflasyon ikilemi içerisinde birinci olarak Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın döviz kuru siyaseti sonucunda kurların piyasa dinamiklerine tam yansımaması, sanayicileri gelecek açısından önemli formda endişelendirmektedir. Gelecek açısından iktisatta bir inanç sorunu yaratırken iş dünyası temsilcileri verimsizlik içinde istikamet bulma paniği de yaşamaktadır. Oy saki düşük döviz kuru tıpkı vakitte ithalatı da ucuzla tırken, öbür taraftan da yerli üretimi etkisizleştirerek çö kertiyor” diye konuştu.
İhracat nominal artsa da karlılık daima düşüyor
Büyüme ile üretim maliyetlerinde çelişki oluştuğunu belirten Yılmaz şunları dedi; “Bu süreçte ihracatçının üretimdeki maliyet artışlarını fiyat lara yansıtamadığı için şirketlerin kar marjlarının da negatif olarak daima daralıyor. İkincisi ise faiz, enflasyon, kısır döngüsü. Merkez Bankası’nın enflasyonla uğraşta yöngüsel bir sarmalın içinden çıkmak yahut düşmemek için sonlu kalması, üreticilerin üretim ve finansman maliyetlerini sü rekli yükseltiyor. Bu sebeple faizlerin de üretim odaklı olmaması nedeniyle yapılması gereken yatırımları da sekteye uğratıyor. Bu etkilenme sonucu, teknolojik yatırımların yapılamamasına imkan hazırlarken verimlilik düşüşü, rekabet kaybı ve öteki yapısal risklerimizde ortaya çıktı. İhracatımız nominal olarak artsa da ünite başına karlılık daima düşüyor. Evvelki yıllarda ihracat yapan bir makine üreticisi 2023 ve öncesinde yaklaşık yüzde 5 ile 10 ortasında olan kar marjını 2024’te 0 yahut yüzde 1 düşürmek zorunda kaldı. Hatta birçok firma şu sıralar müşteri lerinin kaybetmemek ismine maliyetlerin altında dayanabildiği oranda ziyanına satış yapıyor. Bu durum sürdürülebilir olmaktan büsbütün çıkmıştır.”
İddialı yapısal siyaset ıslahatlarına gereksinim var
Yaşanan külfetler sonucu katma bedelli üretim yerine nicelik odaklı büyüme modeli cari açığı da kronik hale getirdiğini belirten Yılmaz, “Bugün gelinen son durumda ise sanayicilerimiz gemisini kurtarmaya çalışan kaptan konumunda bulunuyor. Doğal durum bu türlü olunca da yabancı yatırımcı kur riski ve enflasyon meçhullüğü nedeniyle Türkiye’ye daha uzak duruyor. Tahlil için ivedilikle yeni bir şeylerin yapılmasını ve büyü menin temellerini güzelleştir mek için argümanlı yapısal siyaset ıslahatlarına gereksinim olduğunu da düşünüyoruz” dedi. Öncelikle kur siyasetinde gerçekçilik olması gerektiği ni söyleyen Yılmaz, “Üretici ve ihracatçının nefes alması için döviz kurlarının piyasa dinamikleri ile uyumlu hareket etmesi sağlanmalı. Enflasyonla gayrette kararlı, radikal adımlar atılmasına devam edilmeli” diye konuştu. Yılmaz yapısal siyaset ıslahatlarına için atılacak adımları şöyle sıraladı:
* Üreticiyi destekleyecek gaye ve uygun maliyetli yeni kredi programları da devreye alınmalı. Sanayicilerin kredi ye erişim kolaylığı sağlamalı ve faizler bir an önce geriye çekilmeli.
* Arge ve teknolojik yatırım teşvikleri daha fazla desteklenmelidir. Güç ve hammadde bağımlılığını azaltma noktasın da yenilenebilir güç kapasitesi yatırımları hızlandırılmalı.
* Eğitim ve maharet eğitimi artırmaya yönelik yeni çalışmalar, yatırımlar ve işgücü piyasasında üretkenliği arttırmak, yeni teknolojilerin yayılmasını sağlamak ve iş gücü iştirakini artırmak için yeni teşvik edici tedbirler de sağlanmalı.
Sanayiciler yıl sonuna kadar dayanabilecek mi?
Döviz kuru ve enflasyon istikrarını gözetmeyen bir yaklaşımın büyüme maksatlarını mutlak surette riske atacağını belirten Yılmaz, “Sanayimizin rekabet gücünü bugün kısa vadeli siyasetlerle değil, uzun vadeli stratejik ıslahatlarla müdafaamız gerektiğinin de şuurundayız. Doğal sanayicilerimiz yılsonuna kadar dayanabilirse. Bu kuvvetli süreçte endüstrimizin sanayicilerimizin yanında olmak, devlet ve özel dal işbirliğiyle yapısal dönüşümü hızlandırmakta zorundayız” diye konuştu.
