Prof. Dr. Tuncay Taymaz: Marmara’da deprem sonrası 3 metrelik tsunami oluşabilir
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Taymaz, ‘5 Kasım Dünya Tsunami Farkındalık Günü’ kapsamındaki açıklamasında, Türkiye’nin Alp-Himalaya dağ jenerasyonunda yer aldığını, burasının tektonik manada çok genç ve sarsıntı üreten bir bölge olduğunu söyledi.
Tsunamilerin volkanların püskürmeleri yahut deniz tabanındaki heyelanlarla oluşabileceğini lisana getiren Taymaz, 2020’de Ege Denizi’nde Sisam Adası’ndaki sarsıntının tsunami oluşturduğunu hatırlattı.
‘3 metrelik tsunami olabilir’
Prof. Dr. Taymaz, olası bir sarsıntı ve tsunami açısından Marmara Denizi kıyılarının riskli olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti: “Çünkü Marmara Bölgesi kentleşmenin, endüstrinin ve tarımın çok ağır olduğu bir bölge. Güney yamacı da kuzey yamacı da Kuzey Anadolu Fayı’nın kollarının tehdit ettiği yerde. 6,8 büyüklüğündeki 1963 Çınarcık zelzelesinden sonra 17 Ağustos 1999’da Gölcük ve ardından 12 Kasım 1999’da Düzce zelzelesini yaşadık. O da 7,2’ydi. Örneğin Çınarcık Havzası’nda Orta Marmara Çukuru’nda ya da Tekirdağ Marmaraereğlisi açıklarındaki Gaziköy’den Saros’a kadar giden kol üzerinde oluşabilecek sarsıntının oluşturacağı tsunamiler Tekirdağ, Marmaraereğlisi kıyıları, güney kıyıları için risk. Çınarcık Havzası’na bakacak olursak Armutlu Yarımadası, Yalova, Karamürsel, Hersek Deltası, Mudanya’ya ve daha güneylere kadar risklerimiz var.”
Prof. Dr. Taymaz, tsunaminin büyüklüğüne bağlı olarak kıyı şeridine olan tesirlerin değişebileceğini söyledi. Ulusal güvenliği de ilgilendiren hususlarda tsunami ve sarsıntı riskinin çok göz arkası edilmemesi gerektiğini vurgulayan Taymaz, burada da yüksek teknolojiler kullanıldığını lisana getirdi.
‘Metro tasarımı buna göre’
Taymaz, Marmara kıyılarında oluşabilecek tsunami tesirinin geçtiği bölgedeki fay geometrisine, kıyı şeridine olan uzaklığına, deniz tabanındaki su morfolojisinin değişimine bağlı olarak farklılaşabildiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:
“Kendi coğrafyamızda 6 büyüklüğünü aşan 6,5’i zorlayan zelzelelerin deniz tabanı yahut hangi fay kolunu ilgilendiriyorsa oluşturabileceği tsunami riskleri var, kıyılar var. Marmaray’da, Haliç’i geçen bölgelerde, Yenikapı’da sarsıntıların oluşturacağı tsunami risklerine karşı metro dizaynları var. Avrasya Tüneli yapılırken bunlar daima göz önüne alınmıştır. 6,5’ten büyük zelzelelerde, 1 metrenin üzerinde yer yer 3 metreye varan yüksekliklerde zelzelelerin tetiklemesiyle oluşabilecek tsunami riskleri mevcut.”
‘Zaman aşımını çoktan aştık’
Marmara Bölgesi’nde her 30 yılda bir büyük zelzele oluştuğuna işaret eden Taymaz, tabiat bilimlerinin evvelden varsayım edilemeyeceğini, yalnızca öngörüde bulunulabileceğini anlattı.
Prof. Dr. Taymaz, “İstanbul’da katiyetle 7 büyüklüğünde ya da daha aşan büyüklüklerde sarsıntı olma mümkünlüğü çok fazla. Bunun da vakit aşımını çoktan aştık bile. Yani 6,8’den büyük zelzele olma mümkünlüğü aşıldı fakat tabiat bilimleri, hayat bilimleri, mühendislik bilimleri üzere değildir, iki defa iki dört etmez. İstatistik çalışmaz, kaotiktir.” değerlendirmesini yaptı.
