Prof. Dr. Cenk Yaltırak’tan deprem haritasına ilişkin çarpıcı açıklama!
İstanbul Silivri açıklarında 23 Nisan günü meydana gelen 6,2’lik zelzele büyük paniğe sebep oldu. Sarsıntının akabinde artçı sarsıntılar devam ederken, gündeme bir sefer daha “Büyük İstanbul Depremi” geldi.
Silivri zelzelesiyle ilgili de açıklamalarda bulunan İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, şimdiki kullanılan haritalara da değindi.
Prof. Dr. Yaltırak, 2001 tarihli ‘Marmara Zelzele Haritası’nın hazırlanmasında kullanılan sismik bilginin bin 630 kilometre olduğunu belirterek, kamu ve belediyelerin tek fay modelli haritaya dayanan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) faal fay haritasını kullandığını açıkladı.
Yaltırak, “MTA’nın haritasının alt köşesinde ‘Bu harita yalnızca fikir vermek içindir’ müellif. Lakin göreceğiniz üzere AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni bilgilerle, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine karşın MTA tıpkı haritayı yayınlamaya devam ediyor.” sözlerini kullandı.
“Fayların pozisyonlarını içeren data tabanı üreteceğiz”
2019’dan beri farklı kuruluşlar tarafından toplanan sismik datalarla hazırladıkları şimdiki haritanın yapay zeka tahlili ile uyumlu olduğuna dikkat çeken Prof. Yaltırak, şu açıklamaları yaptı:
“Güncel haritamız 22 bin km bilgi ve bir harika bilgisayarın tahlilleri ile yapıldı. Mükemmelleştirmek için uğraşıyoruz.
3B bilgide yapılan yapay zeka tahlili ile bizim 2 boyutlu datadan elde ettiğimiz sonuçlar uyumlu. Maksadımız data tabanlarını birleştirerek yeni bir tahlil yapmak. Böylelikle artık Marmara’da bir fay haritası değil, fayların pozisyonlarını ve karakterlerini içeren sayısal bir data tabanını üreteceğiz.”
“Kamu ve belediyeler MTA faal fay haritasını kullanıyor”
Marmara Denizi’nde 1974’ten beri sismik araştırma yapıldığını belirten Yaltırak, Şu anda yaygın olarak kullanılan ve 2001’de yayınlanan haritanın yapılması için kullanılan sismik data ise bin 630 km olduğunu aktardı:
“Bu çalışmalarda 30 bin km’ye yakın sismik kesit toplandı. Şu anda yaygın olarak kullanılan ve 2001’de yayınlanan haritanın yapılması için kullanılan sismik bilgi ise bin 630 km’dir.
Bu bilgiler kâğıt üstünde haritalandı ve bu haritada fayın düzlemi dik kabul ediliyor. Bu çalışma dışında biz, 2019’dan başlayarak farklı kuruluşlar tarafından toplanan tüm sismik bilgileri bir ortaya getirdik ve çok sık sismik kesit ve yeni geliştirdiğimiz 3B harita yapacak bir yaklaşımla tüm Marmara Denizi’ni 1 km’den daha az aralıklarla sismik kesitlerle derine hakikat haritaladık.
Bu harita yeni bir harita ve biz tüm risk tahlil hesaplamalarını bu harita ile yapıyoruz. Meğer kamu ve belediyeleri MTA etkin fay haritasını kullanıyor. MTA fay haritası yalnızca fikir vermek için olduğu halde AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni datalarla, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine karşın, MTA bu değişikliği yapmayı gerekli görmediğinden sorumluluğu olmadan bu haritayı yayınlamaya devam ediyor.”
“Tehlike dün ne ise bugün de aynı”
Silivri sarsıntısını de kıymetlendiren Yaltırak, tehlikenin dün ne ise bugün de birebir olduğuna dikkat çekti:
“Son zelzele, Silivri’nin 25 km güneyinde Orta Marmara Sırtı üzerinde Kuzey Anadolu Fayı’nın Kumburgaz segmenti üzerinde 13 km derinde Mw 6.2 büyüklüğünde gerçekleşmişti.
Kırık yaklaşık 20 km uzunluğunda ve üzerinde 30 cm’lik bir hareket oldu. Birebir segmentin üzerinde kelam konusu alanda 1766’dan beri biriken 3.7 metrelik atımdan bu atım eksildi. Bu zelzele olmadan evvel bu segmentte birikim Mw 7.4’tü. Artık ise Mw 7.38. Bu matematik bir hesaplama. Bu durumda virgülden sonra ikinci hane bir şeyi değiştirmiyor. Dün ne ise tehlike bugün de aynı” sözlerini kullandı.
“Deprem tedbirleri için kakafoniden çıkmak lazım”
Yaltırak ayrıyeten, “Deprem tedbirleri için, TV’de konuşanların yarattığı ve kamu ve toplumu içinde sürüklediği bu kakafoniden çıkmak lazım” dedi ve “Burada anlaşılması gereken kova dolu ve ne vakit hangi damlayla taşacağı değil, kovadaki su boşalınca suyun nereyi basacağı meselesidir” diye de ekledi.
Deprem uzmanı diye bir uzmanlık olmadığınıb altını çizen Yaltırak, “Deprem konusunda konuşanlara doktoranızı hangi hususta yaptınız diye sormak lazım. Bahis ortopedi lakin cildiyeci, ürolog, hematolog fikir yürütüyor” dedi.
