Pompaya mı yanaşalım fişe mi takalım?

İsrail – İran savaşı, Hürmüz Boğazı’nın kapanma tehlike­si tüm dünya piyasalarını ye­niden harekete geçirdi. Bundan hiç kuşkusuz en çok petrol fiyat­ları etkilenirken, birebir vakitte artan kur ile birlikte akaryakıt fi­yatları da tepe yaptı.

Akaryakı­ta artırım üstüne artırım geldi. Bu dö­nemde araba kullanmanın maliyeti de gitgide artmaya baş­ladı. Depoları tabir yerindeyse ‘full’lemek neredeyse 2 bin lira­ları aşarken, son periyotta artan yakıt maliyeti karşısında elekt­rikli araçların avantajları tekrar öne çıktı. Bilhassa konuttan şarj et­me durumunda elektrikli araçlar artık yakıtı değil ‘enerjiyi koklar’ hale geldi.

700 km’nin yakıtta 2 bin 500 TL elektrikli de konuttan şarj 250 lira

En son akaryakıt fiyatının 51.5 li­raya ulaşması motorinin ise 55 lira merdiven dayaması tek depo ma­liyetini 2 bin 500 liralara kadar ta­şımaya başladı. Bu koşullarda 50 lit­relik bir deponun (yeni teknolojili içten yanmalı motorlara rağmen) 100 kilometrede ortalama 6-7 litre düzeyinde tüketim gerçekleşti­ren modeller en makul kullanımda bile 700 km’lik menzilleri fakat görmeye başladı. Tabi buna kent içinde imkan yok.

Kilometre ba­şına maliyet ise 4 liraya yaklaştı. Elektrikli araçta da konuttan şarj ile dışardan süratli şarj ortasında büyük farklılıklar var. Konuttan şarj edildi­ğinde ortalama kwh başına mali­yet çabucak hemen 3 lira seviyesi­nin hafif üzerinde. Dışardan ise süratli şarj özelliğini kullandığınız­da bu maliyet 11 liraları (şarj istas­yonuna göre) buluyor. Ortalama 700 km menzile sahip olan elekt­rikli bir araç için mevcut koşullarda 75-80 kWs batarya kapasitesi ara­nıyor. Bunun konuttan dolumu 250 lira. İçten yanmalı versiyonlarla ortasındaki fark neredeyse 10 ka­tı geçiyor. Dışardan şarj etmenin maliyeti de 880 lira. AC istasyona nazaran 1 saatlik DC şarjda ufak fiyat farkı olsa da meskenden şarj etmek ma­kası uygunca açıyor.

Gece şarj etmek daha ucuz

Özellikle konuttan şarj imkanı olan kullanıcılar için elektrikli araçlar, yalnızca çevresel değil ekonomik olarak da önemli bir tercih sebebi haline geliyor.

Ancak bu avantajın büsbütün devreye girmesi için şarj altyapısının güçlenmesi, elektrik fiyatlarının istikrarını müdafaası ve kullanıcıların günlük rutinlerinde konuttan şarja uygunluk üzere faktörler belirleyici oluyor.

Elektrikli araçlar, direkt güç maliyeti açısından akaryakıtlı modellere nazaran yaklaşık 9 kat daha ekonomik. Üstelik gece tarifesi üzere düşük maliyetli şarj seçenekleri kullanıldığında bu fark daha da açılabiliyor.

Yıllık 10 bin km’de fark 32 bin 500 lira

Akaryakıt fiyatlarının daima yükseldiği Türkiye’de, araç sahiplerinin en çok merak ettiği hususlardan biri de elektrikli araçların sahiden tasarruf sağlayıp sağlamadığı. Pekala, yılda ortalama 10 bin kilometre yapan bir şoför için elektrikli araç mı yoksa dizel araç mı daha ekonomik? Bir akaryakıtlı araçta üstte da olduğu üzere ortalama 7 litrelik bir tüketim düzeyi belirledik.

Bunun 1 yılda 10 bin km yapan biri için toplam yalnızca yakıt maliyeti, bugünkü kurallarda çabucak hemen 36-37 bin lira ortasında değişiyor. Ancak elektrikli araçta yalnızca güç maliyeti bu sayının çok çok altında. 100 km’de ortalama 15 kwh tüketen bir elektrikli araçta, meskenden şarjın maliyeti 10 bin km’de (kw başına maliyet 3 lira) 4 bin 500 TL. Dışardan şarj ise 17 bin lira düzeylerinde. Konuttan şarj edince akaryakıtlı araca nazaran fark 32 bin 500 TL daha fazla. DC şarj ise 20 bin lira benzinliye nazaran daha ucuz.

Elektrikli araçta verimlilik yüzde 15’e kadar düşebiliyor

Elektrikli araçlarda da göz önünde bulundurulması gereken birtakım faktörler de var. Bunların başında şarj kayıpları ve batarya verimsizlikleri geliyor. Bu bilhassa kış aylarında kendini daha çok hissettiriyor. Birtakım araçlarda verimlilik şarj sonrası tahminen yüzde 10–15 ek tüketime neden olabiliyor. Halka açık süratli şarj istasyonlarında fiyatlar daha yüksek. Bu şarj markasına nazaran bile değişiyor. Konut tipi şarj aygıtı heyetim maliyeti 15 bin – 30 bin TL ortasında değişebiliyor. Kimi kullanıcılar vakit dilimlerine nazaran elektrik tarifesini değiştirme gereksinimi duyabiliyor.

Her bin aracın 15’i fişli

Son periyotta isminden epey kelam ettirmeye başlayan elektrikli arabalarda çeşitlilik de artıyor. Türkiye’de trafikteki elektrikli araç sayısı 245 bin 205’e çıktı. Yani yüzde 115 arttı. Trafikteki her bin arabadan 15’i elektrikli oldu. Hibrit çeşitteki arabalar de bilgilere birinci defa 2011’de 23 adetle girdi. Bu sayı 2019’da 10 bini aşarak, 13 bin 877’ye çıktı. Trafiğe kayıtlı hibrit arabaların sayısı, Mayıs 2025’te birinci sefer 500 bin barajını aşarak, 513 bin 382’ye çıktı.

İstanbul trafiğinde ‘EV’ araçlar epeyce makul

Özellikle trafiğin ağır olduğu kentlerde, akaryakıt sarfiyatı epey yüksek oluyor. Sabah iş saatlerinde 30 kilometrelik yolu 2 saatte gidince ortalama tüketimler modeline nazaran 8-10 litre düzeylerini çok rahatlıkla buluyor. Fakat uzun yolda tam zıddı bir tavır sergileniyor. Günlük 60 kilometrelik işe gidiş geliş aralığında bu tüketim kıymetleriyle ortalama km başına maliyet çabucak hemen 4.5 TL’yi aşıyor. Lakin elektrikli modeller de durum tam aykırısı.

Fakat uzun yolda yani trafiksiz özgür yolda tüketim kıymetleri iki katına çıkıyor. Şehiriçinde ortalama bir elektrikli aracın tüketimi 100 km’de 15 kwh saat düzeylerinde. 100 km’nin toplam maliyeti konuttan şarj edildiğinde çabucak hemen 45 TL, dışardan DC ismi verilen süratli şarj noktalarında çabucak hemen 165 TL. Yani km başına maliyet meskenden 45 kuruş, dışardan ise 1.65 TL düzeyinde. Ancak uzun yola çıkıldı mı roller biraz değişiyor.