Plansız yatırım sektörler için küçülme getirecek

Nurdoğan A. ERGÜN

Alüminyum, dokumacılık ve hammaddeleri ve teks­til terbiye boyahanele­ri üzere kimi dallarda son 5 yıl­da artan ‘kontrolsüz’ yatırım­lar, küresel talep daralmasının da tesiriyle kapasitelerin şişme­sine neden oldu. Bilhassa alü­minyum kesiminde son 5 yılda oyuncu sayısında yüzde 26.4’lük artış yaşanırken, maliyetlerin de tesiriyle iş yapmakta zorlanan firmalar, çıkışı konkordatoda arar hale geldi.

Alüminyum sek­töründe bir hafta içerisinde ara­larında Alucoreks Alüminyum, Alel Alüminyum üzere firmaların da bulunduğu 4 firma birebir an­da konkordato ilan etti. Yakla­şık bin 500 firmanın bulundu­ğu dalda, 2024 yılı ihracatı ölçü olarak yüzde 7.3 oranın­da artsa da bölümün milletlerarası pazarlarda rekabet gününün eri­mesi ünite fiyata yüzde 5.99 dü­şüş olarak yansıdı.

Kontrolsüz yatırımlar nedeniyle alümin­yum kesiminde kapasitelerin şiştiğini söyleyen İstanbul De­mir ve Demirdışı Metaller İhra­catçıları Birliği (İDDMİB) Alü­minyum Komitesi Başkanı Ali Bakaner, plansız teşvikler nede­niyle gerçek talepten 3 kat fazla kapasite oluştuğuna işaret etti. Türkiye Dokumacılık Terbiye Sanayi­cileri Derneği (TTTSD) Başkanı Vehbi Canpolat da misal şekil­de fizibilitesi yapılmadan, teşvik ya da kredilerle hayata geçirilen birden fazla yatırımın bu periyotta zor­landığını söyledi. Canpolat’a gö­re, talebin üzerinde artan kapa­siteler 2025’te dalda yüzde 10 küçülme getirecek.

“Tüm dallarda eleminasyon devri başladı”

“Tekstil başta olmak üzere Türkiye’nin en büyük sorunu plansızlık” diyen Vehbi Canpo­lat, dokumacılık terbiye endüstrinde top­lam 600 boyahanede günlük 15 bin tondan fazla eser çıktığını, gerçek talebin ise bu sayının al­tında kaldığını belirtti. Özser­mayesi olmayan ve kar edeme­yen işletmelerin dalda kala­mayacağını tabir eden Canpolat, o nedenle bütün bölümlerde ele­minasyon devrinin başladığı­nı söyledi.

Yeni yatırımlar konu­sunda ise “İzin verilmemeli” yo­rumunu yapan Canpolat, şunları söyledi: “Geçmişte misal durum iplikte yaşandı ve Türkiye’nin ip­lik kapasitesi 2 milyon 750 bin iğ­den bir anda 5 milyon 250 bin iğe çıktı. Türkiye’de gereksinimden daha fazla iplik kapasitesi oldu. O ne­denle de planlama kural. Her ülke iç tüketimi ve etraf ülkelere sata­cağı kadarını üretmeye dönük sa­nayisini muhafazaya başladı. Bizim de sanayimizi koruyacak planla­maya gitmemiz koşul.”

“Rekabet için fiyat kırmaya başladık”

Alüminyum tarafında ise ka­pasite fazlalığının fiyatlara olumsuz yansıdığını lisana geti­ren İDDMİB Alüminyum Komi­tesi Başkanı Ali Bakaner, ihra­cat ölçüsündeki artışa karşın ünite fiyatta yaşanan düşüşe işaret etti. 2023’e nazaran 2024 yı­lında ölçüde yüzde 7.30, de­ğerde yüzde 0.87 artış yaşayan alüminyum bölümünün kilog­ram ünite fiyatı yüzde 5.99 dü­şüş yaşadı. Kesim, geçen yıl 4.9 milyar dolarlık ihracat gerçek­leştirdi.

Önceden Devlet Plan­lama Teşkilatı’nın (DPT) sek­törleri inceleyip raporlar ha­zırladığını ve ona nazaran teşvikler verildiğini anlatan Ali Bakaner, “Maalesef bu kurumumuzdan yoksun kaldık. Bilhassa pan­demiden sonra alüminyum sek­törünün para kazandığını gören firmalar fizibilite yapmadan bu alana yatırım yaptı. düzgün para ka­zandı. Münasebetiyle şu anda 3 kat fazla kapasite oluştu. Maalesef bu defa de rekabet için fiyat kır­malar başladı. Kalitemizle, hiz­metimizle, katma değerimizle değil maalesef fiyat kırarak re­kabet etme yarışı başladı” dedi.

Düşük fiyatlarla kendi ayağı­mıza, kesimimize kurşun sıkı­yoruz” diyen Bakaner, “Şu anda üzerinde durmamız gereken en kıymetli mevzu verimli ve sürdürü­lebilir bir hizmet anlayışıyla yeni eserlerle, yeni pazara açılmak. Lakin, Almanya’nın başı çektiği Avrupa Birliği ülkeleri antidam­ping çalışması yapıyor. Dolayı­sıyla mevcut pazarlarımız dara­lıyor” diye devam etti.

“Bu fiyatlarla Çin’e çalışmış oluyoruz”

Ali Bakaner, 100’ün üzerinde dökümhane bulunduğunu söyledi. Bakaner, “Biz bu fiyatlarla lakin Çin’e çalışmış oluruz. Bizim rekabet gücümüz düştükçe artan maliyetler karşısında Çin’den ithalat daha da artar. Nasıl birtakım ülkeler yerli üretimini korumak için kota uyguluyorsa bizim de kesinlikle bu durumu göz önünde bulundurmamız lazım” yorumunu yaptı. Bakaner, Dunald Trump’ın vazifeye gelmesiyle Çin eserlerine uygulayacağını açıkladığı vergilerle Türkiye’nin tekrar üretim merkezi haline gelebileceği umudunu taşıdıklarını da paylaştı.