Okyanuslarda beklenmedik ısınma
Başak Işık GÖKÇAM
NOAA Ulusal Etraf Bilgi Merkezleri’ndeki (NCEI) bilim insanları tarafından yapılan tahlile nazaran 2024, ortalama kara ve okyanus yüzey sıcaklığı açısından gezegende kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Yaşanan tarihi sıcaklıklar sonucu, Antarktika deniz buz örtüsünü, en düşük ikinci düzeye düştü. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (UICN) tarafından yayınlanan öteki bir rapora nazaran ise global ısınmanın okyanuslardaki oksijen düzeyini büyük ölçüde azalttığı tespit edildi.
UICN tarafından yapılan kapsamlı bir araştırmaya nazaran 1960 yıllarında okyanuslarda oksijenin az olduğu nokta sayısı 45 iken, günümüzde ise bu sayı 700’ü geçti. Küresel ısınma sonucu iklim verilerinde yaşanan ani yükselmeler, bilim insanlarını şaşkınlığa uğratmaya başladı.
Aucland Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentindeki Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi’nden iklim bilimci Dr. Kevin Trenberth’in liderlik ettiği yeni bir araştırmaya nazaran okyanuslar, beklenmedik ve alışılmadık bir süratte ısınmaya başladı. Buna göre, okyanuslar dünyanın etrafında uzanan iki bantta daha süratli ısındı. Bunların birinin güney yarımkürede başkasının kuzeyde olduğu ortaya konuldu. Yapılan incelemelere nazaran güneyde 40-45 derecelik birinci bant dünyanın en süratli ısınma hızına ulaştı.
Ve bu tesir bilhassa Yeni Zelanda, Tazmanya ve Arjantin’in doğusundaki Atlas okyanusu sularında barizleşti. İkinci bant ise 40 derece kuzey civarında olup, en büyük tesirleri Kuzey Atlantik’te ABD’nin doğusundaki sularda ve Kuzey Pasifik’te Japonya’nın doğusunda görülecek. Bulgulara yönelik açıklamada bulunan Auckland Üniversitesi ve Colorado’nun Boulder kentindeki Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi’nden Trenberth, “Bu çok çarpıcı. İklim datalarından böylesine besbelli bir örüntünün ortaya çıkması alışılmadık bir durum” dedi.
Deniz ekosistemleri bozuluyor
Okyanusların ısınması, denizdeki ömrü da olumsuz etkiledi. Yaşanan ısınma, deniz ekosistemlerini bozdu ve güçlü bir sera gazı olan su buharının atmosferdeki seviyelerini artırdı. Bu durum sağanak yağmurlara ve çok hava olaylarına neden oldu. Trenberth ve İklim Mecmuası’ndaki makalenin muharrirleri, ısı bantlarının 2005’ten bu yana, jet akımındaki kutuplara hakikat kaymalar, yani Dünya yüzeyinin üzerinde batıdan doğuya gerçek esen güçlü rüzgârlar ve okyanus akıntılarındaki buna karşılık gelen değişimlerle birlikte geliştiğini belirtti.
“Her iki yarımküredeki sıcaklık artışı alışıldık değil”
İklim bilimci Dr. Kevin Trenberth, bilim insanlarının 2000-2023 yılları ortasındaki periyotta 2000 metre derinliğe kadar 1 derece enlemdeki okyanus şeritlerini pahalandırmak için ‘benzeri görülmemiş’ ölçüde atmosfer ve okyanus verisi işlediğini bildirdi. Yapılan tahlillerde, iki değerli bölgenin yanı sıra, tropiklerin birçoklarını kapsayan 10 derece kuzeyden 20 derece güneye kadar olan bölgede değerli sıcaklık artışları yaşandı. Trenberth, “Alışılmadık olan şey, her iki yarımkürede de 20 derece enlem yakınındaki subtropiklerde ısınmanın olmamasıdır” tabirlerinde bulundu.
