MİT, Troçki’nin Büyükada’da izlenmesine dair raporu açıkladı

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Rus ihtilalinin değerli isimlerinden, Marksist teorisyen Lev Troçki’nin Büyükada’da sürgün hayatı yaşadığı sırada Sovyetler Birliği İstihbaratı tarafından izlenmesine ait raporu paylaştı.

MİT’in resmi internet sitesinde, “Özel Koleksiyon” sekmesi başlığı altında yer alan “belgeler” kısmında yayımlanan istihbarat raporlarına yenisi eklendi.

Bu evrak, Lev Troçki’nin 1929-1933 ortasında İstanbul Büyükada’da sürgün hayatı yaşadığı sırada Sovyetler Birliği İstihbaratı tarafından izlenmesine ve bu durumun Ulusal Emniyet Hizmeti Riyasetine (MAH) bildirildiğine dair hazırlanan İstanbul Bölge Amiri Aziz Hüdai Bey imzalı istihbarat raporu oldu.

Söz konusu 16 Ocak 1932 tarihli raporda şu sözler yer aldı:

“Ermenice tercümanımız… efendi bize karşı vaziyetini düzeltmek için çalışmaya başlamıştır. Serkis’in görevini görmekte olan ve raporlarımızda G.P.U. casusu olarak ismi geçen Davranof ile temasa gelmiştir. Davranof birinci görev olarak şu teklifte bulunmuştur; ‘Troçki’yi yakından takip etmek istiyoruz. Yanına kimler geliyor, kendisi nerelere gidiyor ve kimlerle görüşüyor, meskeninde en çok ne üzere işlerle uğraşıyor, nerelerle ve kimlerle muhabere ediyor?’ Talimatımız mucibince casusumuz bu hizmeti kabul etmiştir. Davranof, Troçki’nin koruma ve tarassuduna memur olanların isimlerini ve bunlardan hangisinin elde edilmiş olduğunu sormuştur.

Bidayette casusumuz bu sualin yönteme mugayir olduğunu ileri sürerek bir yanıt vermemiş ise de tekrar talimatımıza tevfikan bunu da kabul etmiştir. Davranof’a bir isim ve bir vasıta göstereceğiz. Onlar herhalde bu vasıtayı tahkik yahut ajanımızı tamamen atarak vasıtayı elde etmeye çalışacaklardır. Bu suretle Davranof’un birtakım adamlarını tanımak ve ne yapmak istediklerini anlamak mümkün olacaktır.

Davranof ajanımızın işini kolaylaştırmak amacıyla demiştir ki, ‘Eğer vasıta bulmakta zahmet çekersen Troçki adada iken yanında bulunmuş olan polis Salih efendiyi görüp ona açıl. Diğerlerine malumat vermekte olan bu efendi herhalde sana da yardım eder. Göreceğiniz işin değeri nispetinde gerek sana ve gerek vasıtaya para vereceğiz. Bir de Troçki ile görüşmek üzere bu günlerde İngiltere’den bir adam gelecektir. Bunun hüviyetini ve ne için geldiğini öğreniniz.’ demiş ve malumat olarak Fındıklı’da kömür deposu sahiplerinden Arşaığ’ın karısı Arşakuhi’nin, Şahverdiyan tarafından Yunanistan’a davet edildiğini ve bu bayanın esasen evvelce Şahverdiyan nezdinde katiplik etmiş olduğunu bildirmiştir.”

Raporda Davranof’un söylediği kelamlara de yer verildi.

Buna nazaran MAH çalışanının hususla ilgili şu tabirleri yer aldı:

“Troçki adada iken muhafızlar ortasında Salih Efendi ismindeki polis de bulunmuştur. Ama Troçki ile birlikte Kadıköy’e gelmemiştir. İngiltere’den geleceğini bildirdiği adamla gelmiştir. İsmi Osias Rosenzweig’dir. Bununla birlikte bir de Raymond Mouliniere isminde bir Fransız gelmiş ve her ikisi Troçki’nin meskenine inmişlerdir. Birincisi doğuş prestijiyle İngiliz ise de tab’a prestijiyle Alman’dır. Musiki muallimi olduğunu söylemektedir. İkincisi Fransız’dır, eksiksiz Türkçe ve Rumca konuşmaktadır. Bunların ne için geldikleri ve ne için Troçki’nin konutunda kaldıkları şimdi anlaşılamamıştır. Davranof’a casusumuz vasıtasıyla Troçki’ye dair kimi malumat vereceğiz. Vereceği para ve direktifler bizim için yeni bir şebekenin keşfine temel olacaktır. Arz eylerim efendim.”