Mevzuat çıksın yüzde 10 maliyet için canlar yanmasın

Nurdoğan A. ERGÜN

Yaklaşık 50 milyar dolar­lık bir iş hacmi yaratan ve daralan global pazara karşın ihraç pazarlarını koru­maya çalışan Türkiye dokuma dalında, işlevsel eser yatırımları süratle artıyor.

Estetik ve dekoratif özelliklerinden zi­yade, sahip oldukları teknik ve performans özellikleri için imal edilen bu eserler, başta savun­ma sanayi ve otomotivde tercih ediliyor. Son yıllarda ise, toplu hayat alanlarında kullanılmak üzere başta perde ve döşeme­lik kumaşlar olmak üzere ısıya güçlü (yanmaz) kumaş üretimi ön plana çıkıyor. Lakin, üreticiler iç talebin yetersizliğin­den şikayet ediyor. O denli ki Türki­ye, yanmaz kumaşta üretiminin yüzde 90-95’ini AB ve Amer­ika üzere ülkelere ihraç ediyor. İç pazarda talep lakin yüzde 5’lerde kalıyor.

Tekstil kesiminin tem­silcilerine nazaran, bunun ana ned­eni içerde yangına sağlam ku­maş kullanımını mecburî kılan bir mevzuatın olmaması. Bolu Kar­talkaya’daki otel yangını faciası­na dikkat çeken İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, “Isıya yarım saat, 1 saat bile dayanabilen kumaşlar ter­cih edilse insanları kurtulma vakti olur. Türk dokuma sek­törü olarak bu üretim kabiliye­tine sahibiz. Ancak tıpkı oranda ta­lep yok” dedi.

Öksüz’e nazaran, talep olmamasının mazereti maliyet fakat yanmaz kumaş tercihinin toplam yatırım maliyetine tesiri fakat yüzde 10-15 kadar. İTHİB Yönetim Kurulu Üyesi Ali Sami Aydın da maliyet farkının en fa­zla yüzde 25-30 kadar olacağı­na işaret ederek, “Fakat, bu fiyat farkı, sağladığı güvenlik ve uzun vadede yangın üzere riskleri engel­leme potansiyeli göz önünde bu­lundurulduğunda hayli makul ve önemli” dedi.

“Adana yurt yangını milad olmalıydı”

Özellikle otel, yurt, huzurevi, hastane üzere top­lu hayat alan­larında halıdan perdeye, mobi­lya döşemelerine kadar tüm eserlerin ısıya sağlam ol­ması gerektiğini vurgulayan Öksüz, “Toplu hayat alanları­na yönelik bir mevzuat olması ve bu mevzuata uygun eserlerin tercih edilmesi gerekiyor. Bel­ki yangını önlemez fakat anın­da müdahale için vakit kazan­dırır” diye konuştu.

2016 yılın­da Adana’da 10’u öğrenci 12 kişinin hayatını yitirdiği yurt yangının perdeden çıktığını hatırlatan Öksüz, Birlik olarak bu yangın sonrasında mevzuat hazırlanması için girişimle­rde bulunduklarını lakin sonuç alınamadığını söyledi. Bolu’da­ki otel yangını sonrasında çok sonlu bir talep oluştuğunu lisana getiren Öksüz, bilhassa otelci­likte milletlerarası otel zincirleri dışında ısıya güçlü kumaş kullanımının çok az olduğunu belirtti.

“Otel yangını, iç talebi artırmadı”

Türkiye’nin ısıya güçlü ku­maş konusun­da, hem iç paza­rındaki gereksinimi karşılamak hem de küresel pazara yönelik talepleri karşılamak açı­sından güçlü bir üretim kapasi­tesine sahip olduğunu belirten Aydın Tekstil Yönetim Kurulu Lideri ve İTHİB İdare Ku­rulu Üyesi Ali Sami Aydın, hem teknik altyapı hem de iş gücü açı­sından yüksek verimlilikle üre­tim yapılabildiğini söyledi. Ay­dın, “Isıya güçlü kumaş üre­timinin yaklaşık yüzde 90-95’lik kısmı ihraç ediliyor.

İhraç edilen bu kumaşlar, başta Avrupa ol­mak üzere, Amerika ve Asya pa­zarlarında yaygın olarak kulla­nılıyor. Kalan kısmın büyük bir kısmı ise iç piyasada, bilhassa yurtdışına mobilya ihraç eden firmalar tarafından kullanılı­yor” dedi.

Ocak ayında yaşanan otel yan­gınının ne yazık ki kesimde bü­yük bir tesir yaratmadığını söz eden Aydın, “Bu cins trajik olay­ların akabinde, güvenlik önlem­leri ve yasal düzenlemeler ko­nusunda bir farkındalık artışı olsa da, istenen seviyede bir ta­lep artışı yaşanmadı. Sektörde­ki firmalar, yangın güvenliğine daha fazla dikkat edilmesi ge­rektiği konusunda kamuoyun­da bilinçlenmeye yardımcı ol­salar da, pratikte bu çeşit talebin artışı beklenenin altında kaldı” tabirlerini kullandı. Aydın, dev­letin bölümü teşvik edici düzen­lemelerle bu cins olayların ardın­dan daha süratli bir aksiyon alması gerektiğini belirtti.

“Gönüllülük aslı değil, mecburilik olmalı “

Türkiye’nin AB ülkelerine sattığı tüm ku­maş ve mesken teks­tili eserlerinin ısıya sağlam olduğunu söyley­en İTHİB Lider Yardımcısı Ahmet Şişman, “Çünkü baş­ta İngiltere olmak üzere Avru­pa’da mevzuat bunu zarurî kılıyor. Amerika ve öteki birçok ülkede de mevzuat, kurallar var. Biz de Avrupa’daki Amerika’da­ki standartların uygulanmasını talep ediyoruz” diye konuştu. Bilhassa otellerde yangınların yayılma nedenini perdelerin tu­tuşması olarak gösteren Şişman, “Bütün dünyada bunun ka­nunu var. Yani insanların özgür iradesine bırakılacak bir bahis değil. Evvelce değerli olabilir­di lakin artık değil. Bu yalnızca ku­maşın kaplama işi” dedi.

“Otel dokumalarını dönüştürmek zorundayız”

Bolu’da yaşa­nan otel yangını faciasının, yan­gın güvenlik sis­temlerinin haya­ti ehemmiyetini bir sefer daha gözler önü­ne serdiğini vur­gulayan Türkiye Mesken Dokumacılığı Sa­nayicileri ve İş İnsanları Derne­ği (TETSİAD) Yönetim Kurulu Lideri Hasan Hüseyin Bayram, “Ne yazık ki yangın facialarının büsbütün önlenememeği bili­niyor. Lakin ABD ve Avrupa’da yangın güvenliği konusunda cid­di çalışmalar yapıldı ve NFPA gi­bi kuruluşlarla değerli düzenle­meler geliştirildi. Ülkemizde de bu mevzu da acilen çalışmalar yapılmalı” dedi.

2002’de yürürlüğe giren “Bi­naların yangından korunma­sı hakkında yönetmelik” ile bu alanda kıymetli adımlar atıldığı­nı lakin, buna karşın kontrol eksiklikleri nedeniyle önemli ka­yıplar yaşandığını belirten Bay­ram, şunları söyledi: “Yangın güvenliği, bilhassa dokumacılık ve mesken dokuması eserlerinde, hem kulla­nıcı güvenliği hem de eserlerin dayanıklılığı açısından kritik bir değere sahip.

Yangına dayanık­lı eserler, yangının yayılmasını engellemek, alev almayı gecik­tirmek yahut alevin denetim altı­na alınmasına yardımcı olmak gayesiyle tasarlanmalı. Dokumacılık ve mesken dokuması eserlerinde kulla­nılan yangın önleyici ve yangın muhafaza eserleri, çeşitli kimya­sal bileşenlerle işlenmiş ve be­lirli standartlara uygun olarak üretilmeli. Bilhassa otel, hasta­ne, okullar ve kamu kuruluş ola­sı yangınları önlemek için dokumacılık eserlerini dönüştürmemiz ge­rekiyor.”

Ateşe 7 saat dayanan kumaş üretti

BMS Savunma, ORDOS Teknoloji ile yaptığı işbirliği kapsamında, 3 bin santigrat dereceye ve 7 saate kadar sağlam kumaş üretti. Potansiyel kullanıcılara hazır hale getirilen yanmaz kumaş, Texhibition İstanbul Fuarı’nda tanıtıldı.

Kumaşın yanmazlık özelliği özgün moleküler yapısından kaynaklanıyor. Yanmazlık özelliği yıkanma ya da yıpranma yoluyla kaybolmuyor. Gelirinin yüzde 80’inden fazlasını ihracattan elde eden BMS Savunma, Ar-Ge çalışmalarına değerli bir kaynak ayırıyor. Yerliliği ön planda tutan şirket, İHA teknolojilerinde yüzde 70’e varan yerli üretim oranıyla tahliller oluşturuyor.

Yangın güvenliğinde AB standardı

Oeko-tex® 100: Kimyasal güvenlik ve etraf dostu üretim süreçlerini doğrulayan bir sertifika. Yangın müdafaa kimyasallarıyla yapılan süreçlerin güvenliği ve çevresel tesiri bu standartla denetim edilir.

En ISO 11612: Bu standart, iş giysileri ve başka kollayıcı dokuma eserlerinin yangına karşı dayanıklılığını test eder.

En 13501-1: Avrupa’nın yangın sınıflandırma standardı. Bu standart, dokuma eserlerinin alev geciktirici özelliklerini belirler.

Kumaş ısıya nasıl güçlü olur?

Bir kumaşın ısıya güçlü olması için birinci sistem; iplikten yanmazlık özelliği kazandırılarak yapılması. Bu metotla üretim yapıldığında, Türkiye’deki tüm kumaşların ısıya güçlü hale getirilmesi mümkün olur. Bilhassa ipliklerin üretiminde kullanılan gereçlerin kalitesi ve özellikleri büyük değer taşır.

İkinci yol, üretilen kumaşların özel kimyasallar ile kaplanarak ısıya sağlam hale getirilmesi. Bu usul daha yaygın olarak kullanılır zira daha düşük maliyetli ve daha esnek üretim imkanları sunar. Türkiye’de döşemelik kumaş üretim kapasitesinin yaklaşık yarısı, bu çeşit süreçler için uygun ve bu kapasite, bölümdeki talebi karşılayacak seviyede.