Maliyette ipler koptu rekabet 10 yıl geri gitti

TÜSİAD, “Maliyet Bazlı Re­kabet Gücü Endeksi (TÜ­SİAD-RGE)” çalışması­nı yayınladı. Birinci sefer kamuoyunun dikkatine sunulan çalışmanın 2025 yılı birinci çeyrek sonuçlarına nazaran Türkiye’nin maliyet bazlı re­kabet gücü 2015 yılı düzeyinin altına indi.

Endeks, bu yılın birinci çeyreğinde 86,1 oldu. Çalışmaya nazaran endeksin 2022’den bu yana düşüş eğiliminde olması dikkat çekti. Endeks yıllık bazda yüzde 8,9 oranında geriledi. Bu düşüşün 4,8 puanı orta malı maliyetleri, 3,2 puanı iş gücü maliyetleri ve 0,9 puanı finansman maliyetleri artı­şından kaynaklandı. Güç fiyat­larında son iki çeyrekte görülen gerileme rekabet gücüne hudutlu da olsa olumlu katkı yaptı.

İşgücü verimliliği rakiplerle benzer

Çalışmada 2025 birinci çeyreğe ait bulgular şöyle oldu: “Yurt içi maliyet gelişmelerinin orta­lamada yurt dışı maliyetlere kı­yasla değerli bir değişim göster­mediği yılın birinci çeyreğinde, iş gü­cü maliyetindeki değişim rakip ülkelerin sonlu bir ölçü altın­da, orta malı maliyetindeki deği­şim ise rakip ülkelerin bir ölçü üzerinde seyretmiştir. Finans­man maliyeti ivmesi yavaşlamak­la birlikte yüksek kalmaya devam etmiş, güç maliyeti ise besbelli olarak azalmıştır. Bu periyotta iş gücü verimliliği rakip ülkelere benzeri eğilim göstererek firma­ların rekabet gücü üzerinde be­lirgin bir tesirde bulunmamıştır.”

2023’ten sonra ipler koptu

Çalışmaya nazaran Türkiye ile ra­kip ülkeler ortasındaki ara ma­lı, güç, emekçi gücü ve finansman maliyetleri değişimini inceledi­ğimizde 2023’ün üçüncü çeyre­ğinden itibaren kırılma yaşan­dığı görülüyor. Türkiye bilhassa finansman, iş gücü ve orta ma­lında rakiplerin çok çok üzerin­de maliyetlere maruz kalırken güçte bir ölçü aşağıda kaldı. 2022’nin birinci çeyreği ile 2023’ün birinci çeyreğini kapsayan dönem­de ise Türkiye’nin rakiplerine kı­yasla çok daha yüksek güç ma­liyetine maruz kaldığı görüldü. Bu periyotta Ukrayna Savaşı’nın tesirleri güç pazarına yansı­dı.

Bununla birlikte 2018’in birinci çeyreği ile 2022’nin birinci çeyreği­ne kadar orta malı maliyetlerin­de Türk imalatçıların rakiplere nazaran avantajlı olması dikkat çek­ti. Yeniden 2018’in birinci çeyreğinden 2023’ün üçüncü çeyreğine ka­dar iş gücü maliyetle­rinin rakip­lere kıyasla çok düşük kaldığı göz­lemleniyor. Finansman tarafında ise maliyet­ler 2018’in birinci üçüncü çeyreği ile 2023’ün bi­rinci çeyre­ği ortasında ortalama­da rakiple­re nazaran yüksek kalırken, 2023 birinci çeyrek ve 2024 birinci çeyrek arasın­da kısa bir devir aşağıda kaldık­tan sonra kopma yaşadı.

Finansmanda dünyaya fark attık!

Buna nazaran 2023’ten sonra dört göstergenin üçünde yaşanan ko­puşa endeks pahaları bazında baktığımızda şöyle bir sonuç or­taya çıkıyor: 2025’in birinci çeyreğine gelindiğinde Türkiye ile rakiple­ri ortasındaki maliyet farkları; orta malında yaklaşık 15 puan, iş gü­cünde yaklaşık 40 puan, finans­manda yaklaşık 240 puan. Ener­jide ise rakiplere kıyasla Türkiye yaklaşık 10-15 puan avantajlı kal­dı. TÜSİAD Maliyet Bazlı Reka­bet Gücü Endeksi (TÜSİAD-R­GE), ihracatçı imalat sanayi bölümlerinde kullanılan girdi fi­yatlarının (maliyetlerinin) za­man içindeki seyrini rakip ülke­lerle karşılaştıran bir rekabet gü­cü endeksi olarak yayınlanmaya başladı.

Turan: Ekonomimizin potansiyeli çok daha yüksek

TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan, “Ülkemizin dünya ihracatından aldığı hisse 2024 prestijiyle yüzde 1,08 seviyesine geldi. Ekonomimizin potansiyelinin çok daha yüksek olduğunu biliyoruz. Önümüzdeki devirde dış ticaretimize dair yanlışsız siyasetler inşa ederek ve hakikat alanlara yatırımla global ticaretten aldığımız hissesi yükseltebiliriz.

Bunun için de salt ihracatımızı ya da yurt içindeki maliyet süreçlerini tartışmamız kâfi olamıyor; kıymetli pazarlarımızda rakiplerimiz nasıl avantajlı pozisyona geçiyor, onların maliyet süreçleri nasıl şekilleniyor, tüm bunları yanlışsız tahlil etmemiz gerekiyor” dedi. Endeksin açıklandığı toplantıda konuşan Turan, global bazda rekabet şartlarını hakikat teşhis etmenin, geçmişe kıyasla bugün çok daha kıymetli hale geldiğini vurguladı.

İhracattaki iş gücü rakiplere nazaran verimsiz

İş gücü verimliliği gelişmeleri dahil edilerek hesaplanan verimlilik düzeltilmiş endeks (TÜSİAD-RGEV), hesaplama devri genelinde TÜSİAD-RGE endeksinin altında seyretti. Bu eğilim, ihracatçı dallardaki iş gücü verimliliği gelişiminin rakip ülkeler genelinin altında kaldığına ve dallar üzerindeki maliyet baskısını hafifletmediğine işaret ediyor. Çalışmaya nazaran iş gücü verimliliğindeki görece zayıf eğilim 2024 yılının birinci üç çeyreğinde devam etti. Yılın son çeyreği ile 2025’in birinci çeyreğinde ise iş gücü verimliliği rakip ülkeler geneline misal seyretti.