Mali disiplini bozmadan reel sektör desteklenmeli

Recep ERÇİN

ABD Başkanı Donald Trump’ın bakanları ile yaptığı Körfez seyaha­ti nedeniyle, Türk heyetinin ABD’ye mayıs ayında gerçekleş­tirmeyi planladığı ziyaret erte­lendi.

Heyet ziyareti önümüzde­ki günlerde tekrar planlanacak. Türkiye bir yandan Birleşik Kral­lık ile STA’sını genişletme müza­kereleri yürütürken öte yandan Avrupa Birliği ile olan Gümrük Birliği Anlaşması’nın da güncel­lenmesi için diplomasi trafiğin­de. Trump devrinde artan be­lirsizlik ortamında ticaret ortak­ları ile ilgilerini derinleştirme yoluna giden Türkiye’nin ticaret diplomasisi stratejisini ve önü­müzdeki periyoda ait beklen­tileri Dış Ekonomik İlişkiler Ku­rulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak ile konuştuk.

“Çin’in boşluğunun ne kadarını biz doldurduk?”

Söze Trump ile başlayan Olpak, Trump’ın birinci devrinde Türki­ye ile ABD’nin dış ticaretinin 20 milyar dolarken o dönemki Ti­caret Bakanı’nı Türkiye’ye gön­dermesi sonrası geçen süreçte 40 milyar dolara giden bir dış ticaret hacmine erişildiğini söyledi.

Bu gelişmenin rastlantısal olmadığını kaydeden Olpak, Trump’ın birinci dö­neminde Cumhurbaşkanı Erdo­ğan ile belirledikleri 100 milyar dolar ticaret hacmi gayesi kap­samında DEİK ve TAİK olarak Boston Consulting Group’a bir çalışma yaptırdıklarını bunu da Amerikalı muhataplara sun­duklarını, bundan sonra döne­min ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross’un Türkiye’ye 5 günlük bir ziyaret gerçekleştirdiğini anım­sattı.

O çerçeveden bakıldığında ABD’nin o periyot Çin’den yaptığı ithalatın 550-600 milyar dolar­lardan 300 milyar dolar seviyele­rine çektiğine işaret eden Olpak, “Şimdi bu fotoğrafı bir kez uygun görmemiz lazım. Orayı kim dol­durdu? Biz ne kadarını doldur­duk? Ben buradan ne kadar ders çıkarttım, nereye gelebildim?” diye sordu.

“Paradan para kazanacak beşerler değiliz”

Bütün bu belirsizlik içinde dünya ticaretinde bir ivme kay­bı yaşandığına dikkat çeken Na­il Olpak, kelamlarını şöyle sürdür­dü: “Bu ivme kaybı yeni kararlarla birlikte nereye gidecek? Bir de bi­zim kendi içimizde çözmemiz ge­reken problemlerimiz var.

İşte kla­sik, ihracatçının söylediği parite, enflasyon makası, para politika­sı…Biz paradan para kazanacak beşerler değiliz. Yani ne anlam­da? Üretim dalı, ticaret ya­panlar manasında. Paradan para kazanan finans dalı. Kötüle­mek için demiyorum. Bizim gerçek bölüm diye tabir edilen işte sek­törün paradan para kazanmaktan vazgeçmesi lazım. İşte oradan reskont aldın, bilmem ne yaptın, onu faize yatırdın.

Zaten hem ah­laki manada da hakikat değil, ya­pılmaması da gerekir. O vakit ihracatçının doğal hedge yönel­mesi lazım.” “Hedge yapılmadığı noktada parite, enflasyon vesai­reye takılı kalırız” diye konuşan Nail Olpak, “Bugün prestijiyle enf­lasyon ile parite ortasındaki ma­kas açık ancak o kadar açık olma­dığı vakit da biz döviz kurundan daima şikayet ettik.” iletisi verdi.

“Sıkıntılar var lakin mali disiplini bozmayalım”

Uygulanmakta olan iktisat programına ait gerçek sektör­den gelen seslere ait değer­lendirmeler yapan Nail Olpak, şunları lisana getirdi: “Sıkıntıla­ra karşın 1,3 trilyon dolarlık bir iktisattan bahsediyoruz.

Ken­dimizi küçümsemeyelim. İçeri­de derdimiz yok mu? Var natürel. Lakin dışarıdan bakıldığında im­renilen bir tablonun da olduğunu görmek lazım… Beğenip beğen­memenin dışında iktisat yöne­timinin önünde bir yol haritası var; ‘2026’nın sonuna kadar an­cak olağanlaşmanın olabileceği açıklandı. Bunu yaparken de te­mel enstrümanlardan birisi ola­rak enflasyonu indirebilmek için iç talebi ben baskılayacağım’ de­di.

Bu telaffuzların hiçbirinden mutlu olmayabilirim. Başka bir bahis. Ancak program var. Progra­mı bu türlü yapacağım, dedi. Kredi büyümesini sınırlayacağım, di­ye söyledi. Burada yapılan eleş­tirilerden birisi daima şuydu; bu işin hakikaten bir dönüşümle, re­formla sağlanması lazım. Bir sü­reç devam ediyor. Bu süreçte za­ten herkes belli bir kasvet ya­şıyor. Bu ezayı yaşamışken tabiri yerindeyse plağı başa koy­mayalım, en başa dönmeyelim. Yani mali disiplini bozmayalım.”

“İhracat büyük basamaklarla artmayacak”

“Bugüne kadar yapılan çalış­malara da sekte vurmayalım lakin mali disiplini bozmadan da re­el dalı ayakta tutabilecek bir ekip şeyler yapılabilir” görüşü­nün geçerli olduğunu kaydeden DEİK Başkanı Olpak, “Yani açın kesenin ağzını, ne varsa dağıtın, denmiyor. Özel dal bu türlü bir talebin içerisinde değil. Ancak da­ha evvelce atılabilecek bir kadro adımlar vardı. KOBİ’ye verilecek dayanakla, büyüğe verilecek deste­ği tıpkı oranda görmemek lazım.

Büyüğün ayakta kalma süreciy­le ya da su altında nefesi tutma müddetiyle ve KOBİ’nin nefes tut­ma mühleti birebir şeyler değil” dedi. Olpak, bundan sonra kredi büyü­mesindeki sınırlamaların küçük ve orta büyüklükteki işletmeler için farklılaştırılabileceğini, ih­racatçıya sağlanan döviz dönü­şüm takviyesindeki artışın da daha evvel yapılabileceğini vurguladı. “Homurdanmalar artıyor mu di­ye siz o denli sorduğunuz için o denli söylüyorum; artıyor” diyen Nail Olpak, “Yani bu farklı sektörler­de de maalesef artıyor. Bir gerçe­ğimiz daha var.

Yüksek enflasyon maalesef fiyat ahlakını da bozdu. Burada oturup bizim kendimizi de eleştirmemiz gerekiyor. Bu­gün prestijiyle bakıldığında evet sesler biraz daha fazla zira da­ha regüle kesimlerle (otomotiv) ilgili de kasvetler duymaya başla­dık. Bundan sonraki süreçte dün­yanın biraz evvelki istikrarlarına bakıldığında ihracatımızın bu türlü çok büyük basamaklarla artma­yacağını kabul etmemiz lazım bi­zim” bilgilerini verdi.

“ABD’den dışlanan Çin, pazarlarımıza gelecek”

ABD tarifeleri konusunda Türkiye’de oluşan iyimserliğe temkinli yaklaşan DEİK Başkanı Olpak, şu değerlendirmeleri yaptı: “Amerika’ya giremeyen o ülkelerin malları nereye girecek? Türkiye’ye gelir demek de yanlış bakış açısı. Benim pazarım hudutlu. Asıl benim eser sattığım pazara girecek; Avrupa Birliği, Ortadoğu.

Trump bunu hakikaten bu türlü uygulayacak mı? Pazarlık için mi yapıyor? Onların hiçbirini bilmiyoruz. Fakat bir gerçek var; Amerika, Çin ile o olan ikili ticaretinde azaltmaya gitmiş. Bu 300 milyarı da biraz daha aşağıya indirecek. 200’e mi indirecek, 100’e mi indirecek, bir yere indirecek. Her indirdiği yer 100 ya da 200 milyar dolarlık kısım, yeniden benim eser sattığım bir pazarlarda, benim önüme pürüz olarak çıkacak. Sorunun büyük kısmı burada.”

“İngiltere’nin dünyayı okumasını, biz de güzel okumalıyız”

İngiltere ile yürütülen STA müzakerelerine dikkat çeken DEİK Başkanı Olpak, “İngiltere ticaret fazlası yer verdiğimiz ülkelerden biri. Beni çok ilgilendiren tarafı aksiyonu süratli alan bir ülke oldu. Nasıl oldu? Brexit süreci ile birlikte çabucak bizimle STA imzaladık. Artık STA’nın tekrar güncellenmesi gündemde. AB ile bir Gümrük Birliği imzaladık ortadan 29 yıl geçmiş. Hâlâ Gümrük Birliği’nin güncellenmesini konuşuyoruz. İngiltere ile olan işbirliğini ben daha çok daha müspet görüyorum. İngiltere’nin dünyayı okumasını, bizim de okumamız gerektiğini düşünüyorum. Yani İngilizler dünyanın her yerinde olup, kendilerini en az gösteren bir yapıya sahipler. Zannederim onlarla olan münasebetimiz de bu çerçevede daha müspet devam edecek” diye konuştu.

“Suriye’ye gelirken herkes kendi hesabıyla birlikte gelir”

“Suriye’ye biraz vakit tanımamız gerektiğini unutmayalım” diyen DEİK Başkanı Olpak, şu yorumları yaptı: “Kötümserlik manasında değil fakat Suriye’de kimin ne hesabı var? Kim o hesabı nasıl görecek? Yani bir hiçbir şey olmasa bile kendi işlerini toparlamaları vakit alacak. Güç bir şey yıllarca bir iç savaş yaşamışsanız.. Kendi içinde toparlanması, o altyapının yapılması ile ilgili milletlerarası finans parasız gelmez. Gelirken herkes kendi hesabıyla birlikte gelir. Bir İran var denklemin içinde. Yara almış bir Rusya var. İşte Amerika’sı, Fransa’sı… Bütün bir dengelerin içerisinde doğal ki en aktif ülkelerden birisi biziz. ”

“İnşallah sığınakları kullanma muhtaçlığı olmaz”

Yeni periyotta ABD’nin gerçek halinin ne olacağını sorgulayan DEİK Başkanı Olpak, “Şimdi halat çekme oynanıyor. Halat çekme nerede bitecek? Bir görelim. 90 gün sonra mı, 60 gün sonra mı, 120 gün sonra mı? Nitekim ne uygulanacak? İnşallah yeterince dersi almışızdır da işi yalnızca ticari savaşla götürürüz. Birileri sığınaklar da yaptı, biliyorsunuz bu süreçlerle ilgili. İnşallah o sığınakları kullanma gereksinimi da olmaz. Lakin yeni periyodun yeterli okunması gereken tablolarından biri kendine yetebilme konusunda, eski periyoda nazaran çok daha fazla gereksinim olacak. Kimsenin aklına gelmezdi Avrupa’nın silahlanmaya 500 milyarlık bir bütçe ayıracağı, bu türlü bir dünyanın olabileceği” sözlerini kullandı.