Makarnada üretim artıyor, ihracat daralıyor

Güneş DOĞDU SOYLU

Makarna sektörün­de yeni yatırımlar ile üretim kapasitele­ri artıyor. Buna karşılık ihracat pazarları kaybediliyor ve ihra­cat sayıları azalıyor. İhracat­taki düşüş bu yıl başı itibariyle sayılara yansımaya başladı. Bu yılın birinci dört ayında 337,8 bin ton ile 288,5 milyon dolarlık ma­karna ihraç edildiğini söyleyen Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Ku­rulu Başkanı Aykut Göymen, ih­racatın geçen yıla oranla yüzde 8 düştüğüne dikkat çekti.

Bu düşüşün ana nedeninin değerli ihracat pazarları olan ül­kelerde makarna üretimine baş­lanması olduğunu aktaran Baş­kan Göymen, makarna sektö­ründe yeni yatırımlar ile bir arada kıymetli sayılarda bir atıl kapa­site ile karşı karşıya kalındığına vurgu yaptı.

Türkiye Makarna Sanayici­leri Derneği(TMSD)’nin geçen ayki 27. Olağan Genel Kurulu’n­da inanç tazeleyerek ikinci defa lider seçilen Aykut Göymen, makarna kesiminin genel du­rumunu DÜNYA’ya değerlen­dirirken beklenti ve tekliflerini aktardı.

“İhracatta bu yıla âlâ başlamadık”

Bu yılın birinci 4 ayında makar­na ihracatının yüzde 8 oranın­da düştüğünü söyleyen Lider Göymen, “Geçen yıl makarna dalı gayelerini tutturdu. Lakin bu yıla güzel başlamadık.

2025 yılının başı itibariyle sektörü­müzde 3 milyon tonluk bir üre­tim kapasitesi var idi. Yeni yapı­lan yatırımlar ile birlikte şuan bu sayı 3 milyon 300 bin tona çıktı. Devam eden yatırımların da tamamlanmasıyla birlikte 3.5 milyon tonluk bir kapasite­ye ulaşacak bölümümüz. 700 bin ton iç piyasa tüketimi var. İhra­catta 1.5 milyon ton. Toplamda kullanılan kapasite 2 milyon 200 bin ton. 1.3 milyon tona atıl bir kapasite var. Bu sayıda maa­lesef atıl kapasite olarak kalacak üzere duruyor maalesef.

Bu kapa­sitelerin kıymetlendirilmesi için yeni pazarlara muhtaçlık var. Ancak şuan itibariyle kazanılan pazar­larımızı kaybetmiş durumdayız. Bu yıl ihracattaki yüzde 8 düşü­şün ana nedeni değerli pazar­larımızdaki ülkelerde makarna üretimine başlanılması. Örne­ğin Nijerya, Angola, Kamerun, Gana, Mısır, Etiyopya’da makar­na üretimi yapılıyor artık” dedi.

İhracatta kıymetli pazarlarda kayıp ve düşüşler yaşanmasına karşın dal oyuncularının uğraş içerisinde olduğunu anla­tan Göymen, Japonya’ya, Ame­rika’ya, Somali’ye ihracatın art­tığını ve istikamette artışlar için Türk makarnacılarının çok çalıştığını belirtti.

“Makarnalık buğday üretimine olumlu ayrımcılık yapılsın”

Ülkemizin makarnalık buğ­day konusunda gen merkezi olan Güneydoğu Anadolu Böl­gesinde üretimin özendirilme­si için artı dayanağa ve olumlu ay­rımcılığa gereksinimi olduğunu ifa­de eden Göymen, “Geçtiğimiz eylül ayında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından çok sayıda stratejik eser kümesinde başla­tılan planlı tarım ve yeni kuşak destekleme modeli tarım arazi­lerinin faal kullanımı yanın­da, üretimin kayıt altına alın­ması ve takviyelerin daha ve­rimli yönlendirilmesi açısından son derece kıymetli ve yararlı ol­du.

Makarnalık durum buğda­yının gen merkezi Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Ülkemizde bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle hububatta yüzde 6’nın üzerinde azalış olacağı öngörülüyor.

Ku­raklığın daha fazla vurduğu böl­gemizde de bu düşüşün yüzde 15 üzere olması bekleniyor. Bu ne­denle Güneydoğu Anadolu Böl­gesinde çiftçinin makarnalık buğday ekiminde özendirilme­si beklentimiz var. Bakanlığın planlama yaparken bölgemize makarnalık durum buğdayında müspet ayrımcılık uygulaması­nı talep ediyoruz” diye konuştu.

“TMO’dan tekrar düzgün bir takviye hesabı yapılmasını bekliyoruz”

TMO’nun mayıs ayı sonu haziran ayı başı fiyat açıklamasının beklendiğini ve bu mevzuda yetkililerin çok hassas çalıştığını, çiftçinin bilhassa son yıllarda mutlu edildiğine vurgu yapan Lider Göymen, “Geçen yıl TMO 1. Küme makarnalık buğdayda ton başına 10 bin 500 lira, prim dayanağını de bin 700 lira olarak açıkladı.

Bu yıl alışılmış ki artan maliyetlerden ötürü fiyat artışı olacaktır. Bizim kesim olarak beklentimiz yapılacak artışın daha çok takviye kısmında verilmesi istikametinde. Devletimiz bu sayıları ve dayanakları açıklarken çok hassas davranıyor. Bilhassa son 3 yıldır çiftçimiz asla mağdur edilmiyor. Tekrar uygun bir takviye hesabı yapılacağını düşünüyoruz” dedi.

“Yeni hükümet sonrası Suriye’ye ihracat yarı yarıya azaldı”

İhracatta değerli pazarlardan olan Suriye konusuna bilhassa değinmek isteyen Lider Göymen şunları söyledi, “Yeni kurulan Suriye Hükümeti’nden evvel Suriye’ye daha çok makarna satıyorduk. Yeni hükümetten sonra makarnaya ton başına 300 dolar vergi konuldu.

Suriye’ye makarna ihracatımız geçen yılının tıpkı devri ile karşılaştırıldığında yüzde 50 azaldı. Bu yılın birinci 3 ayında Suriye, Türkiye’den 3 bin 166 ton makarna almış. Geçen yılın birebir periyodunda 6 bin 658 ton makarna almış. Konunun önemini Ticaret Bakanlığı yetkililerimize ilettik, çalışıldı fakat makarna konusunda istediğimiz sonucu alamadık. Un da 20 dolar vergi alınırken makarnada 300 dolar üzere afaki bir vergi alınıyor.

Bizler Suriye’nin yeni devrinde pazarımızın daha fazla büyümesini bekliyorduk. Zira Esed’in idaresindeki bölgeye daha öncesinde eser gönderemiyorduk. Esed idaresindeki tarafta açılınca, talebin artmasını beklerken yarı yarıya düştü. Makarnaya ikame eserlere yöneldi tüketici örneğin pirince. Suriye’de makarnaya uygulanan gümrük vergisi dünya genelinde uygulanan vergilerle karşılaştırıldığında en az 5 kat fazla. Bu mevzunun çözülmesi makarna bölümü için önemli” halinde konuştu.