Mahfi Eğilmez’den milli gelirin dolar bazlı artışına ‘illüzyon’ yorumu! Örneklerle anlattı
İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, kendi blog sayfasında yayımladığı ‘Kuru Tutarak GSYH Yükseltmek’ başlıklı blog yazısında aktüel dataları kıymetlendirdi.
TÜİK’in 2024 yılı gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), büyüme suratını ve kişi başına gelirini açıkladığını aktaran Eğilmez, 2024 yılındaki ortalama yıllık büyümenin yüzde 3,2 olduğunu kaydetti.
Eğilmez, büyümenin en önemli inşaat, net vergi (dolaylı vergilerdeki artışlar) ve finans bölümündeki büyümeden kaynaklandığını, sanayi dalında çöküş yaşandığını, tarım kesitinin de neredeyse hiç büyüyemediğini kaydetti.
‘Potansiyelin altında kaldı’
Eğilmez, bu datayı “Bu görünüm bize iktisadın sarsıntı inşaatları, bilhassa hane halkının kredilere dayalı tüketimi ve dolaylı vergilerdeki büyük artışlar eliyle büyüyebildiğini gösteriyor” diyerek yorumladı.
Eğilmez, Türkiye’nin potansiyel büyümesinin yüzde 4,5 – 5 olarak değerlendirildiği takdirde, 2024 büyümesinin potansiyelin altında kaldığının görülebileceğini kaydetti.
‘Enflasyon ve kura bağlı illüzyon’
Eğilmez, GSYH ve kişi başına gelirin dolar bazında artışı için de şu yorumları yaptı:
“Bunun enflasyon ve kur oranlarına bağlı bir illüzyon olduğuna daha evvel birkaç defa değindim. Tekrar tıpkı durumla karşı karşıyayız. 2024 yılı cari fiyatlarla (enflasyondan arındırılmamış) GSYH’si 2023 yılına nazaran yüzde 63,5 artarak 43.411 milyar Türk Lirasına ulaşmış. Bunu 32,8 olan ortalama kura bölünce karşımıza 2023 yılına nazaran dolar bazında yüzde 17 oranında artmış 1.322 milyar dolarlık bir GSYH büyüklüğü çıkıyor.
Normal şartlarda bir ülkede paranın iç bedel kaybı (enflasyon) ile dış paha kaybının birbirine çok yakın olması gerekir. Şayet Türk Lirasının dış paha kaybı da iç kıymet kaybı kadar (yüzde 58,5) olsaydı GSYH dolar cinsinden (43.411 / 58,5 =) 742 milyar dolar olurdu. Bu durumda kişi başına gelirimiz de 742 milyar dolar / 85,6 milyon kişi =) 8.668 dolar olurdu.
KKM ve carry trade’e dikkat çekti
2021 Eylülünden 2023 Haziranına kadar kuru KKM ile enflasyonun altında tuttuk, sonrasında yabancı ve yerli carry trade ile kuru tutmaya devam ettik ve bu yolla GSYH’yi ve kişi başına geliri olduğundan yüksek gösterdik. İllüzyon ile diğerlerini kandırmak eğlencelidir fakat bu illüzyona kendimiz de inanır ve iktisat siyasetini buna nazaran ayarlarsak işin eğlenceli yanı kalmaz.”
