Mahfi Eğilmez’den dış ticaret dengesi değerlendirmesi! ‘İhracat miktarı artıyor, kazanç sabit kalıyor’

Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, kişisel blogunda yayımladığı son yazısında Türkiye’nin dış ticaret durumunu tahlil etti. Eğilmez, dış ticaret hesaplamalarının ihracatta fob (taşıma aracına teslim edilene kadarki sarfiyatlar dâhil) ithalatta ise cif (maliyet + sigorta ve taşıma dâhil) olarak yapıldığını belirterek, Türkiye’nin genel olarak dış ticaret açığı veren bir ülke olduğunu vurguladı.

Son yıllarda dış ticaret dengesinde yaşanan değişimlere dikkat çeken Eğilmez, 2016-2021 periyodunda açığın daraldığını fakat daha sonraki yıllarda tekrar yükselişe geçtiğini söz etti. 2023 ve 2024 yıllarında ise büyümenin potansiyel düzeyin altında kalmasıyla ithalatın azaldığını ve bu durumun dış ticaret açığında daralmaya yol açtığını belirtti.

Dış ticaret hadleri türkiye aleyhine

Dış ticaret hadleri kavramına da değinen Eğilmez, ihracat ünite bedel endeksinin ithalat ünite paha endeksine oranlanmasıyla elde edilen bu göstergenin Türkiye açısından olumsuz seyrettiğini belirtti. Eğilmez, “İhraç mallarımıza aldığımız fiyatlar, ithal mallarına ödediğimiz fiyatların altında kalıyor” tabirleriyle Türkiye’nin dış ticaret hadlerinin aleyhimize çalıştığını vurguladı.

İhracatta artış var lakin ünite fiyatlar sabit kaldı

Dr. Eğilmez, 2013-2025 dönemine ait ölçü ve ünite paha endekslerini karşılaştırarak ihracat ölçüsünün yüzde 66,4 oranında arttığını fakat ihracat ünite bedellerinin yalnızca yüzde 1,1 yükseldiğini belirtti. Öte yandan ithalat ölçüsünün yüzde 21,9 arttığı bu periyotta ithalat ünite bedellerinin yüzde 6,4 oranında artış gösterdiğini aktardı.

Dr. Eğilmez, “Son 13 yılda yurt dışına daha çok mal satmışız lakin bu devirde ünite fiyatlarımız pek değişmemiş. Buna karşılık yurt dışından daha çok mal almışız ve bu periyotta satın aldığımız malların ünite fiyatları nispeten daha süratli artmış” değerlendirmesinde bulundu.

Eğilmez, ortaya çıkan bu durumun temel nedenlerinden birinin Türkiye’nin ihraç mallarının ekseriyetle orta ve düşük teknolojiye sahip eserlerden oluşması olduğunu söz etti. İthal edilen malların ise daha yüksek teknoloji içerikli ve dünyaca tanınan markalar tarafından üretilen eserler olduğuna dikkat çekti.