Mahfi Eğilmez’den dikkat çeken faiz yazısı: Oysa tam tersi oldu, gerçekte faizde…

Eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez kendi ismini taşıyan blogunda, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) dün attığı faiz adımını ele aldı.

Mahfi Hoca, Merkez Bankası’nın bankalarla borçlanam ve borç verme münasebetine yönelik temel iki uygulamasını şöyle anlattı: Gecelik borç verme, borç alma ve haftalık repo ihalesi yoluyla borç verme.

Faiz koridoru nedir, siyaset faizi nedir?

Merkez Bankası’nın kendisine gecelik vadeyle borç veren bankalara verdiği faiz ile bankaların kendisinden gecelik vadeyle aldığı borca uyguladığı faiz ortasında oluşan aralığı ‘faiz koridoru’ dendiğini anımsatan Mahfi Eğilmez, siyaset faizinin ne olduğunu ise şöyle tanımladı:

* TCMB’nin asıl borç verme imkânı olan haftalık repo ihalesi yoluyla borç verme, tek taraflı olarak yalnız borç verme tarafında işliyor. Bir diğer sözle TCMB, bankalardan haftalık olarak borç almıyor. TCMB’nin bu yolla verdiği borca uyguladığı faize siyaset faizi deniyor. TCMB’nin piyasa faizlerine istikamet verdiği asıl faiz oranı bu.

Merkez 21 Mart’ta ne yaptı?

Merkez Bankası’nın 21 Mart 2025’e kadar siyaset faizi üzerinden bankları fonluyordu. Siyaset faizi ise yüzde 42,5’e çekilmişti.

TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) 21 Mart’ta olağandışı bir toplantıyla gecelik borç alma faizini yüzde 41’de bırakmış, borç verme faizini ise yüzde 46’ya yükseltmişti. Haftalık repo ihalesi yoluyla borç vermeyi ise askıya almıştı.

Mahfi Eğilmez 21 Mart atılımına ait “Böylece TCMB, borç verme faizini yüzde 46’ya yükselterek dünyanın siyaset faizi olarak bildiği yüzde 42,5 oranını rafa kaldırıp, gecelik yüzde 46 faizini bir çeşit siyaset faizi yapmış oldu. Ne var ki dünya listelerinde TCMB faizi yüzde 42,5 olarak kalmaya devam etti” yazdı.

Bu uygulamayı eleştirdiğini , zira bunun faiz artırmamış üzere görünmeye çalışmak olduğunu anlatan Mahfi Hoca, repo ihalesi uygulamasına dönülmesini ve onun faizinin yüzde 46’ya çıkarılması gerektiğini savunuyordu.

Merkez Bankası’nın adımı ne manaya geliyor?

PPK dünkü toplantısında gecelik borç alma faizini yüzde yüzde 44,50’ye, gecelik borç verme faizini de yüzde 49,00’a çıkardı. Böylelikle faiz koridorunu hem daha yüksek seviyeye çıkardı hem aralığı genişletti.

Merkez Bankası bu toplantıda Mahfi Eğilmez’in “Asıl önemlisi” diyerek dikkat çektiği karar ise haftalık repo ihalesiyle borç verme faizini yüzde 46’ya çıkarması oldu.

İkide bir sistem değiştirmek…

Dr. Eğilmez bu gelişmenin faiz artışı olarak yorumlandığını aktararak şöyle devam etti:

* Meğer tam zıddı oldu. Birinci bakışta faiz oranı değişmemiş yalnızca uygulamanın ismi değişmiş üzere görünüyor. Meğer gerçekte faizde hafif bir düşüş oldu. Zira gecelik yüzde 46 faiz yıllık bileşik olarak hesaplandığında haftalık yüzde 46 faizden daha yüksek bir faizdir.

* Bununla birlikte faiz oranındaki bu çok küçük düşüşün bankaların faiz oranını etkilemesini beklememek gerek.

* Bence TCMB, siyaset faizi olarak açıkladığı faiz hangi borç verme idaresinin faiziyse uygulamaya o prosedürle devam etmelidir. İkide bir usul değiştirip faizi değiştirmemiş görünmek TCMB’ye prestij kazandırmaz tam bilakis kaybettirir.

* Zira merkez bankalarının sürpriz yapmaması, yapacağı değişiklikleri evvelden açıklaması ve ileriye dönük rehberlik yapması (forward guidance) para siyasetinin temel kurallarından biridir. Münasebetiyle bu son düzenlemeyle doğruya dönüş yapılmıştır.