Mahfi Eğilmez, üç göstergeyi inceleyip uyardı: İçeride yeni risklere yer yok
Usta iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, kendi blog sayfasında yeni bir yazı kaleme aldı. İktisattaki üç kritik göstergeye işaret eden Eğilmez’e nazaran içerde daha fazla risk alacak alan kalmadı, büyüme yavaşlarken dış ticaret açığı arttı, dış borç ödemeleri ise kritik eşikte görünüyor.
İşsizlik oranı bir yıldır değişmedi
TÜİK’in 30 Haziran 2025’te açıkladığı Mayıs ayı işgücü göstergeleri, Ocak-Mayıs dış ticaret göstergeleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın birinci çeyrek dış borç datalarını pahalandıran Eğilmez, mayıs ayında yüzde 8,4 olarak açıklanan işsizlik oranının geçen yılın birebir ayına nazaran bir değişim göstermediğine dikkat çekti.
“Geniş işsizlik oranı yüzde 31’dir. Bu oran, Nisan ayına nazaran 1,1 puan gerilemiş görünmesine karşılık bir yıl öncesine 5,6 puan yüksektir” diyen Eğilmez, işsizlik ile geniş işsizlik oranları ortasındaki 22,6 puanlık yüksek farka işaret ederek, işsiz olduğu halde resmi olarak işsiz sayılmasını gerektirecek müracaatta bulunmayanların epeyce yüksek sayıda olduğunu belirtti.
İthal girdilerdeki pahalalığın enflasyona etkisi
Dış ticaret göstergelerine de dikkat çeken Eğilmez, yazısında şu sözlere yer verdi:
“Tabloya nazaran bu yılın birinci beş ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 3,4 daha fazla ihracat (FOB), yüzde 5,8 daha fazla ithalat (CIF) yapmışız. Dış ticaret açığımız yüzde 12,7 artmış. İhracatın ithalatı karşılama oranı da geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 2,3 oranında gerilemiş. Geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 5,4 olan büyüme suratının bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 2’de kaldığı dikkate alınırsa dış ticarette aleyhe ortaya çıkan bu gelişme dertli bir durumu gösteriyor. Bu büyüme süratiyle dış ticaret açığının da azalması gerekirdi. Bu görünüm bizi dış ticaret hadlerini gözden geçirmeye yönlendiriyor. O endeksleri gözden geçirince ithalat ünite kıymet endeksindeki artışın, ihracat ünite paha endeksindeki artıştan daha üstte gittiğini görüyoruz. Bu da ithalata ödediğimiz fiyatların ihracattan elde ettiklerimize nazaran daha süratli yükseldiği manasına geliyor. İthal girdilerin bu biçimde pahalanmaya devam etmesi de bizim enflasyonla gayretimize orta vadede sekte vuracak en değerli gelişmelerden birisi olacak.”
“Risk yaratmadan devam etmemiz hayati değer taşıyor”
Üçüncü olarak Türkiye’nin 2025 yılı birinci çeyrek dış borç stokuna değinen Eğilmez, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın datalarına nazaran; 1990’da 52,4 milyar dolar (GSYH’nin yüzde 26,1’i) olan toplam brüt dış borç stokunun, 2025’te artarak 527,5 milyar dolara (GSYH’nin yüzde 38,5’ine) yükseldiğini belirtti.
Dış borçlardaki bu artışın can sıkıcı olduğunu fakat 2020’den bu yana GSYH’ye oranının gerilemesinin olumlu bir gelişme olduğunu kaydeden Eğilmez, Mayıs-Aralık devrinde yapılacak dış borç ödemeleri toplamının 75,3 milyar dolar olduğunu, bunun 44,5 milyar dolarlık kısmını özel bölümün kalanını da kamu kesitinin yapacağını belirterek, “Üç gösterge de, dışarıda gereğince risk oluştuğunu da dikkate alarak, bundan bu türlü içeride risk yaratmadan devam etmemizin hayati kıymet taşıdığını gösteriyor” dedi.
