Limon üreticisi mağdur olmasın karar gözden geçirilsin

Müjde DEMİR-Ziya İPEK

Ticaret Bakanlığı, son dönemde yaşanan soğuk hava ve don olayları nedeniyle limon ihracatını süreksiz mühletle durdurma kararı aldığını açıkladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Ülkenin muhakkak bölgelerinde yaşanan soğuk hava ve don hadiseleri dikkate alınarak, yurt içi limon arz ve talep istikrarının korunması ve arz güvenliğinin öncelenmesi hedefiyle bu karar alınmıştır” denildi.

Bugün itibariyle limon ihracatının süreksiz olarak durdurulması kararı, üretici ve ihracatçılarda tasalara yol açtı. Bahisle ilgili DÜNYA’ya konuşan kesim temsilcileri, kararı gözden geçirme davetinde bulundu.

“Üreticilere geçiş mühleti tanınabilirdi”

Kararın dal açısından çok ani olduğunu söyleyen Mersin Ticaret Borsası Başkanı Ö. Abdullah Özdemir, “Böyle bir kararın alınması zarurî ise şayet, bir aylık mühlet tanınabilir, örneğin mayıs ayından itibaren uygulanmaya başlanabilirdi. Limon ticareti ile iştigal eden kısmın makul taahhüt ve mukavelelerden kaynaklanan yükümlülükleri olduğu dikkate alındığında, tanınacak bir aylık müddette gerekli önlemler alınabilirdi.

Diğer yandan, rekabet içerisinde bulunduğumuz Güney Afrika ve Arjantin üzere ülkelerin limonlarının dünya piyasalarına girmesi için bir aylık bir müddet kelam bahsidir. Bu karar, bir ay sonra uygulanacak biçimde bir geçiş süreci tanısaydı şayet, Güney Afrika ve Arjantin’in eserleri piyasaya girene kadar limon ihracatımızı artırabilirdik. Böylelikle hem ülke iktisadı çıkarlı çıkar hem de mevcut pazarlarımızı kaybetme riski ortadan kalkardı” dedi.

“Mağduriyet yaratacak”

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yaş Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Ticareti Meslek Komitesi Başkanı Hasan Bulduk, alınan kararın dalda mağduriyet yaratacağı ihtarında bulundu.

Bulduk, yaklaşık dört yıl evvel benzeri bir uygulamanın yürürlüğe girdiğini hatırlatarak, bu süreçte çiftçilerin ve ihracatçıların büyük maddi kayıplar yaşadığını, yurtdışı pazarlarında ise geri dönüşü güç olan kayıpların oluştuğunu vurguladı. Alınan kararın münasebeti olarak gösterilen soğuk hava ve don olaylarına karşın, mevcut depolardaki eser ölçüsünün hem iç hem de dış piyasayı karşılayacak seviyede olduğunu belirten Bulduk, “Piyasada rastgele bir arz krizi yaşanmıyor.

Ancak ihracatın kısıtlanması, üreticinin emeğinin zayi olmasına ve ihracatçının kontrat ve prestij kaybına yol açacaktır. Başta Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı olmak üzere tüm yetkili makamları, bu mevzuda yapan bir tahlil için harekete geçmeye davet ediyoruz” halinde konuştu.

“Yasak kabul edilemez”

Limon ihracatına getirilen yasağın kabul edilemez olduğunu belirten TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şube Başkanı Okan Özkaya ise limon ihracatının bir anda durdurulabilecek bir süreç olmadığını, pazar sıkışıklığını önlemek emeliyle limonların depolarda tutulduğunu ve bunun fırsatçılık değil, büsbütün arz-talep istikrarını müdafaaya yönelik bir uygulama olduğunu vurguladı.

“Bu sırf üreticiyi değil, zincirin tamamını tesirler. Yurtdışındaki siparişlerin iptali Türkiye’nin imajına ve ihracattaki istikrarına ziyan verir” diyen Özkaya, kararın yalnızca Mersin, Adana ve Hatay’ı değil, turunçgil üretimi yapan tüm vilayetleri etkileyeceğini söyledi. Özkaya, ihracat yasağının geri çekilmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.

“Çiftçiye yeniden ziyan ettirecek”

Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, limon ihracatına getirilen süreksiz yasağın bilhassa üreticiler açısından önemli mağduriyetlere yol açacağını, kararın tekrar kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Yılmaz, alınan kararın görünürde piyasayı müdafaaya yönelik olsa da uygulamada çiftçilerin emeğini ve ekonomik istikrarını olumsuz etkilediğini söz etti.

Depolarda koruma edilen limonların ihracatla değerlendirileceği düşünülerek planlama yapıldığını söyleyen Yılmaz, yasağın açıklanmasıyla birlikte piyasanın daraldığını ve fiyatların üretici aleyhine süratle gerilediğini belirtti. Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı, alınan kararın çiftçiyi yine mağdur edeceğini belirterek, yasakların 15-20 gün evvelden bildirilmesi gerektiğini vurguladı.

Avcı, depolarda koruma edilen limonların ihracat yasağı öncesinde 35-40 TL bandında alıcı bulduğunu, fakat ihracatın durdurulmasıyla birlikte fiyatların 20 TL’nin altına gerileyebileceğine dikkat çekti. Bu durumun üreticiler açısından büyük bir maddi kayba yol açacağını tabir eden Avcı, “Çiftçi esasen don felaketiyle büyük ziyan gördü. Artık de elindeki eseri bedelinin çok altında satmak zorunda kalacak” tabirlerini kullandı.

“Limon fiyatı artarsa ihracat durdurulmalı”

Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, limonda ihracatın durdurulması tarafındaki kararın “limon fiyatında çok yükselme yaşandığında” devreye alınmasının daha isabetli olacağını söyledi.

Mayer cinsi geç eser veren limonların genelde ağustos ayında piyasaya gireceğine dikkat çeken Doğan, kimi bölgelerde don yemeyen ağaçlardan eser alınabileceğini lakin bunun da kısıtlı bir üretim olacağını aktardı. Doğan, şunları kaydetti: “Hükümet bu kararı limon az olduğu için, fiyatlar yükselmesin diye almış olabilir. Tahminen erken bir karar oldu. Ben şahsen, fiyatlarda ileride çok bir oynama olursa bu kararın mana kazanacağını düşünüyorum.

Aksi halde, bu karar fazla erken alınmış olabilir. Yurt dışından gelen eserlere karşı daha temkinli olunmalı. Soğan, patates, karpuz, kavun, ayçiçeği, mısır üzere eserlerin ithalatı da sınırlanmalı. Fiyat yükselecek diye çabucak ithalata yönelmek gerçek değil. Şayet piyasada hakikaten büyük bir ıstırap varsa, evet, o vakit ihracata sınırlama getirilebilir. Lakin çiftçinin malı para etmediğinde, devletin bu eseri alarak çiftçiye sahip çıkması çok değerli olur.”