Kuyumculukta 250 bin kişinin işi risk ‘altın’da

Nurdoğan A. ERGÜN

Altın ithalatına getirilen kota nedeniyle ham­madde tedarik etmede zahmetli günler geçiren mücev­her dalı, ekim ayında ihra­catta yüzde 24.2’lik bir kayıp yaşadı.

Maliyetler nedeniyle iş almakta zorlanan kesimde, kuyumcular kepenk indirirken Mücevher İhracatçıları Birli­ği (MİB) Başkanı Burak Yakın, sadece atölyeler tarafında 250 bin kişinin işsizlikle karşı kar­şıya kalacağına dikkat çekti. “100 yıllık bölümü kaybetmek üzereyiz” diyen Yakın, geçen aya kadar dalın istihdamı­nı koruduğunu söyledi.

Yakın, “Ama şu anda piyasa yüzde 30 geri gelmeye başladı. Bu türlü gi­derse, ihracatçı altını dünya standartlarında temin edeme­diği sürece işlerimiz kapan­ma noktasına gelecek. Personel çı­karmalar başladı bile” vurgusu yaptı. Burada tek sorunu kota uygulamasına bağlayan Yakın, yılın başında yaptıkları ‘kaçak­çılık artacak’ ihtarını hatırla­tarak, çok önemli oranda altın ka­çakçılığı yapıldığını savundu.

Mücevher getirilip hammadde yapılıyor

Öte yandan Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın “Tüketim mal­ları ithalatındaki artışın ne­deni yurtdışından yarı mamul hedefli getirilen mücevher­ler” açıklamasını değerlendi­ren Burak Yakın, “Ülkemizde altının çok değerli olmasından ötürü, iç piyasada altın temin edemediği için yurtdışından dünya standartlarında eser getirip hem iç piyasada kuyum­culara hem de ihracata veren­ler var. Dünya standartlarına nazaran Türkiye’de altın çok yük­sek fiyatlı. O nedenle de bitmiş eser ithal ediliyor” dedi.

“İdare etmeye çalışıyoruz lakin artık yarış bitti”

Altın ve mücevherat sek­törü için çarşı yapıldığını be­lirten Yakın, “Toplamda 3 bin metrekareyi bulan bu çarşıda dükkanlar bir ay üzere bir sü­rede satıldı fakat artık hepsi pişman, iadeler başladı. Yani dal için zahmetli bir süre­ce girdik” diye konuştu. Sek­törün bir formda yönetim etme­ye çalıştığını lakin iş olmadı­ğı için direnemediğini tabir eden Yakın, “Özellikle ihra­cat tarafında müşterilerimi­zi kaybetmeye başladık. Artık yarışamıyoruz. Ne yazık ki ya­rış bitti” yorumunu yaptı. Ko­ta kalkmadığı sürece tablonun 2025 yılında da değişmeyece­ğine işaret eden Burak Yakın, şunları söyledi: “Yani 50-100 yıllık emekler boşa gidecek. Kaliteyi değil üretim gü­cünü kaybediyoruz.”

“İtalyanlar 80 yaşında ustayı geri çağırıyor”

Türkiye’nin mü­cevherdeki gü­cünün İtalya’ya kaydığını lisana getiren Yakın, “Elimizdeki pastayı İtal­yanlar’a kap­tırmaya başladık. İtalyan­lar, iş yetiştirmek için emekli olan konuttaki 75-80 yaşındaki ustalarını geri çağırmaya baş­ladı. İtalyanlar mal yetiştire­miyor, biz kapatma noktasına geldik. Devlet bize net olarak ‘bir tane bölüm eksik olsun’ diyor. O kesim katma bedeli en yüksek dal. Bizim en dü­şük emekçi fiyatımız 40 bin lira” dedi. Mücevheratta, kilogram başı ihracat bedeli 800-bin dolar ortasında.

10 ayda 6.1 milyar dolarlık ihracat yapıldı

Uluslararası ticaretin sek­teye uğradığı pandemi sonra­sı devirde, Türkiye ekono­misindeki zorluklara ve altın farklarına karşın kesimin süratle toparlanması için önem­li adımlar attıklarını lisana ge­tiren Yakın, “Bu süreçte bir­çok kesimin düşüş yaşaması­na karşın, mücevher ihracatı dikkat alımlı bir artış kaydetti. Ocak ayından ağustosa kadar mücevher ihracatımız, yüzde 15 artışla 4 milyar 921 milyo­na ulaştı. Bu artışı, külçe al­tın ihracatındaki 300 mil­yon dolarlık azalmaya karşın, bitmiş takı ih­racatımızdaki güçlü ar­tışla sağladık” dedi. Ya­kın, ekim ayına ge­lindiğinde ise mücevher ihra­catında yüzde 24.2’lik dra­matik bir dü­şüş yaşandığı­nı hatırlattı.

İKO, atölyeler için kota tanımlaması istiyor

Dünyada ve Türkiye’deki son konjonktürel gelişmeler ve 1 yılı aşkın bir vakittir uygulanan altındaki kota kısıtlaması nedeniyle kesimin her ünitesinde kasvetler oluştuğunu söyleyen İstanbul Kuyumcular Odası (İKO) Başkanı Mustafa Atayık, “Ne yazık ki kelam konusu kasvetler, zorluklar kesimde üretim ve istihdamda kıymetli kayıplara yol açıyor.

Durgunluk nedeniyle birçok atölyemiz, düşük kapasite ile çalışmaya ve istihdamda da azalma yoluna gidiyor” dedi. Piyasadaki yavaşlama ve sakinliğe karşın dalın çalışmalarını sürdürdüğünü ileten Atayık, “Altındaki kota nedeniyle firmalarımız ve atölyecilerimiz, hammadde olarak kullandığı altını kilogram başına dünya ons fiyatlarından 3-4 bin dolar daha fazla ödeyerek almak zorunda kalıyor.

İhracatçı ve geçtiğimiz aylarda Yetki Evrakı olan perakendeci kuyum işletmelerine Ziraat ve Vakıfbank kanalıyla altın ithalatı imkanı verilmesi üzerine, biz de harekete geçerek atölyecilerimize de bu imkanın acilen verilmesi gerektiğini lisana getirdik ve bu talebimizi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ilettik” diye konuştu. Atayık, “‘Kapasite Raporu’ bulunan atölyeci meslektaşlarımıza da önümüzdeki süreçte, üretimlerinde kullanmak üzere altında kota hakkı verileceğine inanıyoruz” dedi.

“Kuyumcular, az vergi ödüyor, kayıt dışı çalışıyor” tartışmalarını bitirmek için altın asıllı bir muhasebe sistemi taleplerini yineleyen Atayık, “Uygulanmakta olan enflasyon muhasebesi, dalın milletlerarası gayeleri başta olmak üzere kurumsallaşması, büyümesi ve markalaşmasının önündeki en büyük pürüz. Altın muhasebesine geçilmesiyle hem bölümün kayıt altına alınması hızlanacak, hem de bölüm oyuncularının ödediği vergi oranları kısa müddette 3-4 kat artacak” dedi.

“İki ustamızı Suudi Arabistan’a kaptırdık”

Sektörde yaşanan düşünce nedeniyle bilhassa ustaları yurt dışına kaptırmaya başladıklarını söyleyen Burak Yakın, “İki tane ustamız Suudi Arabistan’a gitti. Artık ustalarımızı da çalmaya başladılar. Öbür tarafta emeklileri işe çağırıyorlar. Ne oluyor? Bütün know-how’umuz bitmek üzere” dedi.