Küresel piyasalar değişen tarifelerin gölgesinde karışık seyrediyor
Küresel piyasalarda, ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergisi siyasetlerinde sık değişikliğe gitmesi yatırımcıların karar almasını zorlaştırırken, ABD ile Çin ortasındaki tansiyonun tırmanacağına yönelik tasalar, risk algısını yüksek düzeyde tutuyor.
ABD idaresinin tarifelere ait adımları ve bunların iktisat üzerindeki mümkün tesirleri, piyasalarda en büyük belirsizlik kaynağı olmayı sürdürüyor.
Trump’ın, ABD’nin birtakım ticaret ortaklarına yönelik tarifeleri 90 gün mühletle askıya almasına karşın, Çin ile “tarife düellosu”nu sürdürmesi, dünyanın en büyük iki iktisadı ortasındaki restleşmenin nereye varacağına dair soru işaretlerini derinleştiriyor.
Öte yandan, dünya genelinde enflasyonla gayret devam ederken, tarifelerin global büyümeyi baskılaması ve sakinlik telaşlarını artırması, yatırımcıları inançlı liman arayışına yöneltiyor.
Analistler, Trump’ın, Çin hariç öteki ticaret ortakları için ek tarifeleri ertelemesiyle resesyon telaşlarının hafiflediğini lakin sona ermediğini söyledi.
ABD’de enflasyonda yavaşlama olmasına rağmen tarifelerin tesirlerinin daha sonra görülebileceğini aktaran analistler, nisan ayına ait enflasyonun hızlanabileceğine dair öngörülerin öne çıktığını kaydetti.
Trump: Çin ile bir muahede yapabilmeyi çok isteriz
Bu gelişmelerle birlikte, dün, Beyaz Saray, Çin’e uygulanacak tarife oranına açıklık getirdi. Beyaz Saray, toplam tarife oranının fentanil krizi münasebetiyle uygulananlar dahil edildiğinde yüzde 145’e ulaştığını bildirdi.
Trump ise kabine toplantısında, Çin’in uzun müddet gümrük tarifeleri münasebetiyle ABD’den çok faydalandığını öne sürerek, “Çin ile ne olacağını göreceğiz, (onlarla) bir muahede yapabilmeyi çok isteriz” dedi.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile direkt görüşme yapıp yapmayacağıyla ilgili soruya net cevap vermeyen Trump, Pekin ile temasa her vakit açık olduklarının iletisini verdi.
ABD’de 2020’den beri aylık bazda enflasyonda birinci düşüş
ABD’nin tarife adımlarının ülkede enflasyonist baskıları canlandıracağına dair tasalar hala devam ederken, ABD’de dün açıklanan bilgiler enflasyonun sürat kesmeye devam ettiğini gösterdi.
Buna nazaran, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), martta aylık bazda yüzde 0,1 azalırken, yıllık bazda ise yüzde 2,4 ile beklentilerin altında gerçekleşti. Böylece, Mayıs 2020’den bu yana birinci sefer TÜFE’de aylık bazda azalış görüldü. Değişken güç ve besin fiyatlarını içermeyen çekirdek TÜFE de martta aylık yüzde 0,1 ve yıllık 2,8 ile beklentilerin altında arttı.
ABD federal hükümetinin bütçe açığı, martta geçen yılın birebir ayına kıyasla yaklaşık yüzde 32 azalarak 161 milyar dolara geriledi.
Fed yetkililerinden açıklamalar
ABD Merkez Bankası (Fed) yetkililerinin de açıklamaları takip edilirken, Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, tarifelerin stagflasyonist bir şok olduğunu, Fed’in fiyat istikrarı ve azamî istihdam maksatlarını karşı karşıya getirdiğini tabir etti.
Dallas Fed Başkanı Lorie Logan, beklenenden daha yüksek tarifelerin büyük olasılıkla hem işsizliği hem de enflasyonu artıracağını aktarırken, Boston Fed Başkanı Susan Collins da büyük gümrük vergilerinin yakın vadede enflasyonu kesin yükselteceğini ve büyümeyi baskılayacağını söyledi.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in yılın birinci faiz indirimi haziran ayında yapacağına ait varsayımlar güçlenirken, Bankanın yıl genelinde toplamda 4 faiz indirimine gideceği fiyatlanıyor.
Bu gelişmeler ışığında ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,44’e yükselirken, 2 yıllık ve 5 yıllık tahvil faizlerinde gerileme oldu.
Dolar endeksi 2 yılın en düşüğünde
ABD’de büyüme kaygıları ve yakın vakitte enflasyonun yine yükseleceğine dair dertler, ABD iktisadına itimadın azalması ve dolar endeksinde gerilemeye sebep olurken, Japon Yeni ve İsviçre Frangına yönelimi güçlendirdi.
Dolar/yen paritesi yüzde 1 kıymet kaybıyla 143,1’e gerileyerek Eylül 2024’ten bu tarafa en düşük düzeyini gördü. İsviçre frangı da, dolar karşısında 2011’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı.
Dolar endeksi Temmuz 2023’ten bu yana birinci kere 100’ün altını test ederken, şu sıralarda yüzde 0,3 düşüşle 100,1’de bulunuyor.
Altın rekor seviyelerde
Artan global risklerin tesiriyle inançlı liman özelliği pekişen altının ons fiyatı ise rekor düzeylerde süreç görmeye devam ediyor. Son 3 iş gününde de yükselen altının ons fiyatı 3 bin 220 dolara çıkmasının akabinde, 3 bin 213 dolarda dengelendi.
Brent petrolün varil fiyatı ise yüzde 0,6 azalışla 62,9 dolar düzeyinde bulunuyor.
New York Borsası’nda dün S&P 500 endeksi yüzde 3,46, Nasdaq endeksi yüzde 4,31 ve Dow Jones endeksi yüzde 2,50 bedel kaybetti. ABD’de endeks vadeli kontratlar yeni güne müspet seyirle başladı.
Avrupa borsalarında “müzakare” dopingi
Avrupa borsalarında dün tarifelerin ertelenmesi istikametindeki haber akışı tansiyonların azalacağına yönelik iyimserlikler hisse piyasalarını desteklerken, gözler bugün Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde’ın konuşmasına çevrildi.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen dün toplumsal medya hesabından, Trump’ın, Çin hariç öteki ticaret ortakları için ek tarifeleri 90 gün müddetle durdurduğunu duyurmasının akabinde, paylaşımda bulundu.
Trump’ın, tarifeler konusundaki açıklamalarını dikkate aldıklarını ve müzakerelere bir baht vermek istediklerini vurgulayan von der Leyen, “Üye ülkelerimizin güçlü takviyesini gördüğümüz AB karşı tedbirlerinin kabulünü tamamlarken bunları 90 gün mühletle askıya alacağız.” tabirlerini kullandı.
Müzakerelerin tatmin edici sonuç ortaya çıkarmaması halinde karşı tedbirlerin devreye gireceğini bildiren von der Leyen, “Daha fazla karşı tedbir için hazırlık çalışmaları devam ediyor. Bütün seçenekler masada.” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan, AB ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) hür ticaret mutabakatı müzakerelerine başlama kararı alması da yatırımcı iştahının artmasında tesirli oldu.
Dün, Almanya’da DAX 40 yüzde 4,53, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 3,83, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 3,04 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 4,72 paha kazandı. Avrupa’da endeks vadeli kontratlar yeni güne müspet bir seyirle başladı.
Çin’den ticareti hızlandırma adımları
Asya borsalarında karışık bir seyir hakimken, bölgede ABD ile Çin ortasındaki tarife restleşmelerine ait gelişmeler yakından takip ediliyor.
ABD’nin Çin’e yönelik uygulanan tarifelerin aslında yüzde 145 olduğunu bildirmesinin akabinde Çin hükümetinin global ticareti canlandırmak gayesiyle görüşmelerde bulunması piyasalarda olumlu karşılandı.
Çin Ticaret Bakanı Vang Vıntao, AB Kurulunun Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic ve ASEAN periyot lideri Malezya’nın Yatırım, Ticaret ve Sanayi Bakanı Tengku Zafrul Aziz ile görüşmeler yaptı.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, Vang, AB Komitesi Üyesi Sefcovic ile yaptığı görüntü konferans görüşmesinde, elektrikli araçların fiyatlandırılmasına ait görüşmelerin derhal başlatılması ve araba bölümünde yatırım bağlarının güçlendirilmesi konusunda muahede sağladı.
Piyasaya erişim konusunda müzakereleri başlatmaya hazır olduklarını vurgulayan taraflar, dış ticaret açığının azaltılmasına yönelik diyaloğun sürdürülmesini desteklediklerini bildirdi.
Görüşmede, AB’nin, ABD’nin yaptığı tarife artışı sonrası bu ülkeye satılamayan Çin mallarının Avrupa’ya yöneltilmesi ve ucuz imalat eserlerinin kıta pazarlarını istila etme muhtemelliğine ait tasalar de ele alındı.
Bununla birlikte, Japonya hükümeti, ABD Başkanı Donald Trump’ın misilleme yapmayan ülkeler için gümrük tarifelerini 90 gün mühletle durdurma kararını “olumlu bir gelişme” olarak kıymetlendirdi.
Bu gelişmelerle, kapanışa yakın, Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 4,3, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 1 gerilerken, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,9 ve Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,3 yükseldi.
Yurt içi piyasalar
Yurt içinde dün alış yüklü bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,68 paha kazanarak 9.338,58 puandan tamamladı.
Dolar/TL, dün yüzde 0,1 düşüşle 37,9200’dan kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında evvelki kapanışının yüzde 0,3 üzerinde 38,0680 düzeyinden süreç görüyor.
Öte yandan, dün Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından İstanbul’da düzenlenen “Yükselen Pazarlar Forumu” kapsamında OECD Türkiye İnceleme Raporu’nun tanıtım aktifliğine katılan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küresel alanda yaşanan dalgalanmaların büyüme üzerinde aşağı istikametli riskler oluşturabileceğini belirtti.
Şimşek “Buna karşın kamu maliyesinde harcama disiplini sağlayacağız, enflasyonu düşürmeyi başaracağız. Gelir üzerinde direkt denetimimiz yok, lakin büyüme beklentisi düşük olsa da bu durum iç talebi ve hasebiyle enflasyonu aşağı çekecektir. Yani sonuç olarak enflasyonu düşürmeyi başaracağız.” dedi.
Petrol fiyatlarındaki gelişmeleri de pahalandıran Şimşek, “Brent petrol 65 doların altında kalırsa yıl sonu enflasyonu, amacın yaklaşık 1 ile 1,6 puan altında olur. Petrol fiyatları bu düzeyde devam ederse cari açık da ulusal gelire oranla yüzde 1,5 düzeyinin altına düşebilir” tabirlerini kullandı.
Analistler, bugün yurt içinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) piyasa iştirakçileri anketi, yurt dışında ise ABD’de Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), Avro Bölgesi’nde Lagarde’ın konuşması, Almanya’da enflasyon ve İngiltere’de sanayi üretimi datalarının takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.500 ve 9.600 puanın direnç, 9.200 ve 9.100 düzeyinin takviye pozisyonunda olduğunu kaydetti.
