Kamuda harcama süreci ‘onaysız’ başlamayacak

Ferit PARLAK

Kamu gelir, sarfiyat, var­lık ve yükümlülükle­rinin tesirli, ekonomik ve verimli bir biçimde yönetil­mesi emeliyle iç denetim faali­yetleri artırılacak. Kamu kurum ve kuruluşla­rında bakan, üst yönetici, yet­kili şura, komite ve benze­ri yetkili kişi yahut heyetlerin evvelce müsaade yahut onayına ta­bi tutulmuş olan ve sonucun­da malî süreç yapılması gere­ken harcamalarda, kelam konu­su müsaade yahut onaylar harcama süreci başlamadan evvel alı­nacak.

Ayrıca kamu idareleri, Ma­liye Bakanlığı tarafından be­lirlenen standart, düzenleme ve sistemlere uygun olarak iç denetim sistemlerini oluştura­cak, izleyecek ve geliştirecek. İç denetim sisteminin oluştu­rulmasında ve uygulanmasın­da, yönetimlerin kurumsal kapa­siteleri, yerine getirmekle yü­kümlü oldukları hizmetlerin niteliği ile mali durumları üzere kendilerine mahsus şartlar dik­kate alınacak.

Sorumluluk, faaliyet ve sü­reçlerde yer alan bütün gö­revlileri kapsarken, iç kont­rol sistemi yılda en az bir sefer pahalandırılacak ve alınma­sı gereken tedbirler belirle­necek. Ödenek gönderme bel­gesi ile harcama yetkisi veri­len üniteler, kamu iç denetim standartlarına ahenk sağla­maktan sorumlu olacak.

Kamuda, her bir harcama süreci prestijiyle, mal ve hiz­met alimlarinda 250 bin lirayı, imal işlerinde ise 1 milyon lirayı aşan harcamalara ilis­kin harcama yetkisi hiçbir se­kilde devredilemiyordu.

Yeni bildirimle kamu ihale mevzuatına tabi olsun ya da olmasın her bir harcama iş­lemi prestijiyle, mal ve hizmet alımlarında katma bedel ver­gisi dâhil 10 milyon lirayı, ya­pım işlerinde ise katma kıymet vergisi dâhil 40 milyon lira­yı aşan harcamalara ait harcama yetkisi, ödemeler kı­sımlar halinde yapılacak olsa bile hiçbir formda devredile­meyecek.

Harcama yetkisinin asılları tekrar belirlendi

Düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere genel idare kapsamındaki kamu yönetimlerinde harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yö­netim kademesinde birleşti­rilmesine ve devredilmesine ait yöntem ve asıllar tekrar belirlendi.

Tebliğe nazaran harcama yet­kilileri, yardımcıları yahut hi­yerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticile­ri ortasından, harcama türle­ri prestijiyle yetki çakışmasına neden olmayacak biçimde, bir yahut daha fazla sayıda gerçek­leştirme görevlisini ödeme buyruğu dokümanı düzenlemekle misyonlu gerçekleştirme görev­lisi olarak görevlendirecek.

Harcama yetkisi, yazılı olarak devredilebilecek

Ödeme buyruğu evrakı düzen­lemekle misyonlu gerçekleştir­me vazifelisi, vazifeler ayrılığı prensibi gereği ihale ve muaye­ne kabul kurulu gibisi kurullarda ve öbür süreç­lerde misyon alamayacak. Har­cama yetkililiği ile gerçekleş­tirme görevliliği misyonu birebir şahısta birleşemeyecek.

Devredilen yetkinin sınır­ları açıkça belirlenmiş ola­cak. Harcama tipleri itibarıy­la yetki çakışmasına neden ol­mayacak halde birden fazla şahsa yetki periyodu yapılabile­cek. Merkez teşkilatlarında harcama yetkisinin bölümü ve bu yetkinin geri alınması üst yöneticiye, malî hizmetler bi­rimine ve muhasebe yetkili­sine; merkez dışı ünitelerde ise malî hizmetler ünitesine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilecek.

İhtiyaçlar birleştirilip ihale edilebilecek

Birden fazla harcama biri­minin direkt temin limi­ti dâhilindeki muhtaçlıklarının, takviye hizmetleri ünitesi ta­rafından birleştirilerek iha­le yollarıyla karşılanması da mümkün olacak.

Harcama yetkilileri, ilgili mevzuatı uyarınca ihale usul­leriyle yapılacak mal ve hiz­met alımları ile imal işleri­nin ihale süreçlerine ait olarak, ihale yetkisiyle hudutlu olmak üzere harcama yetkile­rini, üst yöneticiden onay al­mak suretiyle, yönetimin des­tek hizmetlerini yürüten ünite yöneticilerine devrede­bilecek.

Bu durumda, ihale onay bel­gesinin düzenlenmesinden mukavelenin imzalanması­na kadar geçen süreçteki tüm ihale süreçlerine ait ihale yetkisi dayanak hizmetleri bi­rim yöneticisi tarafından kul­lanılacak.

İşin yaklaşık maliyetinin belirlenmesi ve teknik şartna­menin hazırlanması üzere ihale öncesi süreçlerin ilgili harca­ma ünitesi, dayanak hizmetleri ünitesi yahut yönetimin başka bi­rimleri tarafından hazırlan­ması mümkün olacak.

Yetki devredilse de sorumluluk sürecek

Harcama yetkilileri, kamu hizmetlerinin tesirli, ekono­mik ve verimli bir halde su­nulmasını sağlamak amacıy­la, rastgele bir nakdî meblağ sınırlamasına tabi olmaksızın harcama yetkisini devredebi­lecek.

Buna nazaran; merkez teşkilatı harcama yetkilileri bu yetki­lerini yardımcılarına, yardım­cısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yö­neticilere; merkez dışı birim­lerde ise bölge müdürleri ve­ya muadil yetkililer, vilayet müdür­leri yahut muadil yetkililer ile nüfusu 50 bini aşan ilçelerin ilçe müdürleri yahut muadil yetkililer harcama yetkileri­ni yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik ola­rak bir alt kademedeki yöneti­cilere devredebilecek.

Belediye ve vilayet özel idarele­ri ile bunlara bağlı yönetimlerin harcama yetkilileri bu yetki­lerini yardımcılarına, yardım­cısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yö­neticilere; mahalli idare bir­liklerinde birlik başkanı har­cama yetkisini birlik genel sekreteri, genel sekreter yar­dımcıları, birlik müdürü veya birim amirlerine, kısmen yahut büsbütün devredebilecek.

Destek üniteleri onayla harcama yapabilecek

Harcama ünitelerini (Ka­mu yönetimi bütçesinde öde­nek tahsis edilen ve harca­ma yetkisi bulunan ünite ile ödenek gönderme dokümanı ile ödenek gönderilen birim­ler) ilgilendiren harcamalar, harcama üniteleri tarafın­dan gerçekleştirilecek.

An­cak, harcama yetkililiği göre­vi uhdesinde kalmak kuralıyla, harcama ünitelerinin tale­bi ve üst yöneticinin onayıy­la öteki harcama ünitelerine ait malî süreçler, yönetimin takviye hizmetlerini yürüten ünitesi tarafından yapılabile­cek. Bu kararın uygulanma­sında, yönetimlerin teşkilat ya­pılarında dayanak hizmetleri, bilgi süreç, bilgi teknolojileri ile yardımcı hizmet birimle­ri olarak yer alan idari ve malî işler, makine-ikmal, satın al­ma, yapı işleri, işçi üzere üniteler takviye hizmetleri bi­rimi sayılacak.

Ayrı farklı her bir harcama bi­rimini ilgilendiren harcama­larda, harcama yetkililiği gö­revi uhdesinde kalmak şar­tıyla ve harcama ünitelerinin talebi ve üst yöneticinin ona­yıyla, harcama ünitelerinin kimi malî süreçleri, yönetimlerin takviye hizmetlerini yürüten üniteler tarafından yerine ge­tirilebilecek.

Bu süreçlere ait olarak üst yöneticiden alınacak onay, harcama üniteleri tarafın­dan başka farklı alınabileceği gi­bi, harcama ünitelerinin tale­bi üzerine malî hizmetler biri­mi tarafından da alınabilecek.

Alınacak onaylarda, ödeme buyruğu dokümanını düzenleme gö­revinin harcama ünitesi yahut takviye hizmetleri ünitesinden hangisi tarafından yürütüle­ceği hususu da belirtilecek.

İmza süreci uzadı

Ödeme buyruğu evrakını dü­zenleyecek gerçekleştirme görevlisinin takviye hizmet­leri ünitesinden olması halin­de, bu misyonlu yahut vazifeliler, takviye hizmetleri ünitesi yö­neticisi tarafından kendisi ve­ya yardımcısı ya da bunlara hi­yerarşik olarak en yakın yö­netim kademesinde bulunan kişi yahut bireyler ortasından be­lirlenecek.

Destek hizmetleri ünitesi tarafından öbür harcama bi­rimleri ismine harcamaların gerçekleştirilmesi halinde, harcama talimatı/onay belge­si dayanak hizmetleri ünitesine gönderilerek malî süreçlerin dayanak hizmetleri ünitesi tara­fından yapılması sağlanacak. Harcama süreçleri, üst yö­neticiden alınan onayda be­lirtilen yol ve temeller çerçe­vesinde tespit edilen ödeme buyruğu evrakını düzenlemekle misyonlu gerçekleştirme görev­lisi tarafından ödeme buyruğuna bağlanarak imzalanmak üze­re ilgili ünitenin harcama yet­kilisine sunulacak.

Harcama yetkisinin birleştirilmesi…

Teşkilat yapısında üst yönetici ile harcama birim­leri ortasında idare kade­mesi yer almak kuralıyla, büt­çeyle ödenek tahsis edilen harcama ünitelerinin harca­ma yetkisi, harcama çeşitleri prestijiyle kısmen yahut tama­men merkezi idare kapsamındaki kamu idarele­rinde Hazine ve Maliye Ba­kanlığının onayı ile birleşti­rilebilecek.

Sosyal güvenlik kurumla­rında ilgili bakanlığın, ma­halli yönetimlerde ise ilgisine nazaran İçişleri Bakanlığının ve­ya Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının uy­gun görüşü ve üst yöneticinin onayı ile bir üst idare ka­demesinde birleştirilebile­cek. Uygun görüş talep yazı­larında, harcama yetkisinin bir üst idare kademesin­de birleştirilme münasebetine detaylı olarak yer verilecek. Üst yönetici ve yardımcıla­rına harcama yetkisinin bir­leştirilmesi suretiyle harca­ma yetkisi verilemeyecek.

Devirlerde 10 milyon ve 40 milyon lirayı aşmama şartı

Kamu ihale mevzuatına tabi olsun ya da olmasın her bir harcama süreci prestijiyle, mal ve hizmet alımlarında katma bedel vergisi dâhil 10 milyon lirayı, imal işlerinde ise katma kıymet vergisi dâhil 40 milyon lirayı aşan harcamalara ait harcama yetkisi, ödemeler kısımlar halinde yapılacak olsa bile hiçbir halde devredilemeyecek.

Bu fiyatlar, takip eden yılın başından itibaren uygulanmak üzere her yıl, Vergi Usul Kanunu kararlarına istinaden en son belirlenen tekrar değerleme oranı temel alınmak suretiyle artırılacak ve güncellenen meblağlar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından duyurulacak.

Harcama yetkisini devreden kişinin vazifeden ayrıldığı yahut müsaade, hastalık, görevlendirme üzere nedenlerle süreksiz olarak misyonunda bulunmadığı vakitlerde, yerine atanan yahut vekaleten görevlendirilen kişi tarafından yeni bir süreç tesis edilmediği sürece harcama yetkisi bu yetkinin devredildiği bireyler tarafından kullanılmaya devam edilecek.