Jeopolitik gerilim yükselirken piyasalarda gözler Fed’in faiz kararına çevrildi

Küresel piyasalarda, İsrail-İran tansiyonunun tetiklediği jeopolitik telaşlar risk iştahını azaltırken, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) bu akşam açıklayacağı faiz kararı ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın sözlü yönlendirmeleri yatırımcıların odağındaki yerini koruyor.

ABD’nin izlediği muhafazacı ticaret siyasetlerinin global ekonomiler üzerindeki potansiyel tesirlerine yönelik tasaların yanı sıra orta Doğu’da artan jeopolitik tansiyon, piyasalarda istikamet belirleyen temel öge olarak öne çıkıyor.

‘ABD müdahele edecek’ endişesi

İran ile İsrail ortasındaki tansiyona ABD’nin de direkt müdahale edebileceği istikametindeki haber akışı risk algısını daha da yükseltirken, bölgedeki karşılıklı ataklar güç arz güvenliğini tehdit ediyor.

Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail-İran tansiyonuna ait son gelişmeleri kıymetlendirmek üzere ulusal güvenlik takımıyla Durum Odası’nda bir ortaya geldiğini bildirdi. ABD Başkanı, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’den “teslim olmasını” talep ederken İran’a karşı askeri bir hücum başlatıp başlatmamayı değerlendirdiğini söyledi.

Analistler, bilhassa gümrük tarifelerine yönelik belirsizliklerin sürdüğü periyotta petrol fiyatının yükselmesinin, ülke ekonomilerinde enflasyonu hızlandırıcı bir tesire sebep olabileceğini kaydetti.

Jeopolitik risklerin paralelinde dikkatler Fed’de

Halihazırda global çapta yüksek seyreden belirsizlikler ve risk algısının paralelinde Fed’in Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısından çıkacak para siyaseti kararları ve Fed Başkanı Powell’ın sözlü yönlendirmeleri yatırımcıların odağında bulunuyor.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in bu akşam siyaset faizini değişmeyeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Bankanın eylülde yılın birinci faiz indirimine gitme ihtimali yüzde 71’e gerilerken, aralıkta faiz indirimi mümkünlüğü da yüzde 80 oldu.

Makroekonomik bilgi tarafında ise ABD’de perakende satışlar mayısta yüzde 0,9 ile beklenenden fazla düşüş gösterdi. Ülkede sanayi üretimi de mayısta bir evvelki aya nazaran yüzde 0,2 azaldı. ABD’de ithalat fiyat endeksi mayısta aylık bazda değişim göstermezken, ihracat fiyat endeksi yüzde 0,9 azalış kaydetti.

Gümüş son 13 yılın en yüksek seviyesinde

Yaşanan gelişmeler emtia piyasalarında da sert hareketlere neden oluyor. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi dün yüzde 4,39’a inerken, bugün yüzde 4,40’a yükseldi.

Altının ons fiyatı ise yüzde 0,1 artışla 3 bin 392 dolardan alıcı bulurken, İsrail ile İran ortasındaki tansiyonun yükseldiği 13 Haziran’da 76,3 dolar çıkarak şubatta bu yana en yüksek düzeyine ulaşan Brent petrolün varil fiyatı dün evvelki kapanışının yüzde 4,9 üzerinde 75,7 dolardan süreç gördü. Brent petrolün varil fiyatı şu sıralarda ise yüzde 0,8 düşüşle 75,1 dolarda bulunuyor.

Gümüşün ons fiyatı, güçlü endüstriyel talep, devam eden arz düşüncesi ve jeopolitik belirsizlik ortamında yükseldi. Altına alternatif bir yatırım olarak öne çıkan gümüşün ons fiyatı dün 37,2 dolara yükselerek son 13 yılın en yüksek düzeyini test etmesinin akabinde şu sıralarda 37,3 dolardan süreç görüyor.

Dün yüzde 0,6 artışla 98,8 düzeyinden günü tamamlayan dolar endeksi, şu sıralarda evvelki kapanışının çabucak altında seyrediyor.

Bu gelişmelerle dün New York Borsası’nda S&P 500 endeksi yüzde 0,84, Nasdaq endeksi yüzde 0,91, Dow Jones endeksi yüzde 0,7 paha kaybetti. ABD’de endeks vadeli kontratlar ise yeni güne ise müspet seyirle başladı.

AB, Rusya’dan gaz alımını 2026’dan itibaren sonlandıracak

Avrupa borsalarında dün satıcılı bir seyir öne çıkarken, Orta Doğu’da artan tansiyonlar ve güç arzına ait kaygıların bölge hisse piyasaları üzerinde satış baskısı oluşturuyor. Bunun yanında Fed’in para siyaseti kararları ve EuroBölgesi ile İngiltere’de açıklanacak enflasyon dataları yatırımcılar tarafından takip edilecek kıymetli iktisat başlıklarını oluşturdu.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) üyesi ve Fransa Merkez Bankası Başkanı Francois Villeroy, İsrail-İran hava akınları sonrası ECB’nin faiz oranı siyasetinde daha da çevik olması gerektiğini söyledi.

Villeroy, ECB’nin bu ay faiz oranlarını yüzde 2’ye indirdikten sonra şu anda güzel bir pozisyonda olduğunu belirtirken, Orta Doğu’daki çatışmanın petrol fiyatlarını şimdiden keskin bir formda üst ittiği göz önüne alındığında artan belirsizliğe dikkati çekti.

Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Kurulu, Rusya’dan gaz ve petrol ithalatını kademeli formda bitirecek bir yasa teklifi hazırladı. Teklife nazaran, üye ülkelerde Rusya kaynaklı olan boru çizgisi gazı ve LNG, basamaklı olarak kullanımdan kaldırılacak.

Üye ülkeler, Rusya’dan doğal gaz ve petrol ithalatını sonlandıracak tedbirleri ve adımları içeren planlar hazırlayacak. İthalat yasağı kapsamında, yeni kontratlarla Rusya’dan gaz alımı 1 Ocak 2026’dan itibaren sona erecek.

17 Haziran 2025’ten evvel imzalanan kısa vadeli mukaveleler kapsamındaki gaz ithalatı 17 Haziran 2026’ya kadar devam edecek. Denize kıyısı bulunmayan ülkelere yönelik olan ve uzun vadeli mukavelelere bağlı olarak yapılan boru çizgisi gaz teslimatlarına 2027 sonuna kadar müsaade verilecek.

Dün İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,46, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,76, Almanya’da DAX 40 yüzde 1,12 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 1,36 düştü. Avrupa’da endeks vadeli kontratlar yeni güne negatif başladı.

Asya borsaları karışık seyrediyor

Asya tarafında karışık bir seyir öne çıkarken, Japonya’da açıklanan dış ticaret datalarına nazaran, ülkede mayıs ayı dış ticaret istikrarı 637,6 milyar yen (yaklaşık 4,4 milyar dolar) ile varsayımların altında açık verdi. Kelam konusu ayda ülkenin ihracatı yıllık bazda yüzde 1,7, ithalatı da yüzde 7,7 azaldı.

Ülkede, nisan ayı yıllık çekirdek makine siparişleri ise aylık bazda yüzde 9,1 azalırken, yıllık olarak ise yüzde 6,6 artış gösterdi. Makroekonomik bilgilerin yanı sıra tarife haberleri de yakından takip ediliyor. Japonya Başbakanı Ishiba Shigeru, ABD ile gümrük vergisi görüşmelerinde uyuşmazlıkların sürdüğünü söyledi.

Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,8, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 0,6 yükselirken, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,1 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 1,2 düştü.

Yurt içinde bilgi gündemi sakin

Dün satış yüklü bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,11 bedel kaybederek 9.339,59 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı haziran vadeli kontrat ise dün akşam seansında olağan seans kapanışının yüzde 1 altında 10.372,00 puanda süreç gördü.

Dolar/TL, dün yüzde 0,4 yükselişle 39,4970’ten kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında evvelki kapanışının yüzde 0,1 üzerinde 39,5270’ten süreç görüyor.

Analistler, bugün Fed’in faiz kararı başta olmak üzere ağır data gündeminin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.300 ve 9.200 düzeylerinin dayanak, 9.400 ve 9.500 puanın direnç pozisyonunda olduğunu kaydetti.