İZTO Başkanı Özgener: ‘Ekonomik büyümede, üretim ve ihracattan yeterince destek alınamıyor’

İzmir Ticaret Odası (İZTO) Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener, Nisan ayı meclis toplantısında iktisat gündemine dair birtakım açıklamalarda bulundu.

Özgener, Türkiye’nin hem memleketler arası arenadaki avantajlarını değerlendirip hem Orta Vadeli Program’ı hayata geçirirken, iç ve dış ekonomik şartların büyüme sürecine takviye vermesi gerektiğini söyledi.

“Enflasyon beklentilerinde beklenen güzelleşme olmadı”

Özgener, 2025 yılı birinci çeyrekte enflasyon düşüş ivmesinde ve beklentilerinde beklenen güzelleşmenin olmadığını değerlendirdiklerini kaydetti:

“2025 yılı 2. çeyrekte, ülkemiz iktisadının bir evvelki çeyreğe nazaran yavaşlaması bekleniyor; ancak bu kaideler altında iktisadın yavaşlamasının enflasyonun gerilemesini destekleyici bir güçte olup olmayacağı sorusu değer taşıyor.

Mayıs ayı sonunda açıklanacak ülkemiz 2025 yılı birinci çeyrek büyümesinin 2024 yılı dördüncü çeyrek ile eş bedel olacağını öncü bilgiler bize gösteriyor. Ekonomik büyüme hala yurt içi tüketimden kaynaklanırken, üretim ve ihracattan gereğince dayanak alınamıyor.

2025 yılı birinci çeyrekte enflasyon düşüş ivmesinde ve beklentilerinde beklenen güzelleşmenin olmadığını kıymetlendiriyoruz. Bilhassa tüketim tarafında kredi büyümesi olduğunu ve maliye siyasetleri ile uyumun, hala sıkı para siyasetini istenilen düzeyde destekleyici bir durumda olmadığını söyleyebiliriz.”

“Ekonomik programı yürütmenin maliyeti arttı”

Güven endekslerinin aşağı istikametli gelmesinin de bu durumu teyit ettiğinine işaret eden Özgener, açıklamalarına şöyle devam etti:

“Nisan 2025 prestijiyle ülkemizde hizmet (%4.3), perakende (%2.5) ve inşaat (%4.2) dallarının inanç endekslerinin azaldığını görüyoruz. Devreye giren elektrik artırımıyla birlikte Türk Lirası’nın Dolar ve daha kuvvetli bir biçimde Euro karşısında paha kaybının, enflasyon görünümüne nasıl tesir edeceği sorusu kıymet taşıyor.

Bu program uygulanmaya başladığında, en değerli avantajımız, programın önünde uzun müddetli bir istikrar ortamı olmasıydı. Bununla birlikte son periyotta hem yurt içinde, hem de yurt dışında belirsizlikler arttı ve programın alt yapısını oluşturan parametrelerde değişimler yaşandı.

Zira, ekonomik programı yürütmenin maliyeti gerçek bölüm ve hane halkları açısından artmış durumda. Bu durumda, faiz sıkılaşmasının yanı sıra yatırımcı ve hane halkı inancını kazanmak ve ekonomik maliyeti azaltmak için neler yapılacağı sorusuna yönelik atılması zorunlu adımların belirlenmesinin ehemmiyet taşıdığını düşünüyoruz.”

“Reform ajandası zorunlu”

Özgener OECD’nin, ülke bazlı ekonomik incelemeleri kapsamında hazırladığı son “Türkiye İnceleme Raporu” başlıklı raporuna nazaran, ülkemizin iş gücü hünerlerinin, başka OECD ülkelerinin gerisinde kaldığına da değindi:

“Bu da ülkemizin yüksek maharet gerektiren imalat ve hizmet dallarında verimlilik ve rekabet gücünün hudutlu kalmasına neden oluyor. Bu noktada; daha esnek iş gücü piyasaları ve iş kaybına karşı genişletilmiş toplumsal siyasetler ile birlikte istihdam teşvik siyasetlerinin, stratejik büyüme amaçlarını desteklemesi gerektiğine inanıyoruz.

İçinde bulunduğumuz kurallar da, kronik enflasyon ve verimlilik sorunlarımızı halletmek için ıslahat ajandasını mecburî hale getiriyor. İzmir iş dünyası olarak, ekonomik verimliliğimizi artıracak ıslahat ajandasının gerek mahallî seviyede gerek ulusal ölçekte uygulanmasını desteklemeye devam edeceğimizi buradan bir sefer daha vurgulamak istiyorum.”

“Protestolu senetlerde artış var”

İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener, 2025 yılı prestijiyle sürdürülebilir bir ekonomik düzgünleşme sağlanabilmesi ve krediye erişimin kolaylaştırılması için, öncelikle enflasyonla çabaya devam edilmesi gerektiğini vurguladı:

“Bu vesileyle, iç ticaretten gelen sinyalleri de dikkate almamız gerekiyor. Ticari TL kredi faizlerinde Mart ortasına nazaran 600-800 puan ortası artış kelam konusu.

Protestolu senetler Şubat ayı prestijiyle geçen seneye nazaran yüzde 30 artış gösteriyor. Bu oranın, pandemiden beri en yüksek oran olduğuna dikkatlerinizi çekmek istiyorum.

Mevcut iktisat siyasetlerinde birtakım alanlarda uygunlaştırma sağlanmış olsa da; artan maliyetler, nakit zahmeti ve kısıtlı finansman erişimi nedeniyle şirketlerin zorlandığını, öz sermayesi kısıtlı firmaların, bu şartlar altında daha da sıkıntı günler yaşayabileceğini görüyoruz. İçinde bulunduğumuz periyotta, karşılıksız çek oranlarının mevcut piyasa şartlarında önemli halde arttığı, işletmelerde kapasite düşüşleri başladığı, bu gelişmelerin, üretim ve istihdamın artırılmasını engelleyen temel bir faktör olduğu görülüyor.

Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi datalarına nazaran; İzmir’de 2024 yılı içinde en yüksek karşılıksız çek fiyatı 1,9 milyar Türk Lirası ile Aralık 2024’te gerçekleşti. Bu tarihten Mart 2025’e kadar fiyatta bir düşüş olduğunu görüyoruz. Fakat, 2025 yılı birinci 3 aylık karşılıksız çek fiyatı 3,6 milyar Türk Lirası ile geçen yılın birebir devrine nazaran 1,1 milyar TL daha yüksek seyrediyor.”

“Ticari kredi kartlarında taksitlendirme artırılmalı”

Enflasyonla gayret kapsamında önlemleri desteklemekle birlikte, üretim maksatlı tedarik süreçlerinde kullanılan ticari kart harcamalarının kısıtlanmasının dalların yaşadığı finansal ezaları artırdığına da vurgu yapan Mahmut Özgener, şu açıklamalarda bulundu:

“Finansal şartlar aslında zorken, bankalar tarafından işletmelere ilişkin ticari kredi kartı harcamalarına getirilen süreç kısıtlamaları iş insanlarımızın elini kolunu bağlıyor. Üyelerimizden, kredi kartı limitlerinin fiilen tam olarak kullandırılmadığı, bankaların blokaj uygulamaları yahut süreç bazlı kısıtlamalar getirdiğine ait bildirimler alıyoruz.

Bu çerçevede, işletmelere tahsis edilen ticari kredi kartı limitlerinin fiilen kullanılabilir hale getirilmesi, bu kartlara yönelik harcama kısıtlarının kaldırılması ve sektörel bazda farklılaşan gereksinimlere uygun esnek kullanım şartlarının sağlanması büyük kıymet taşıyor. Bilhassa KOBİ’lerin nakit akışlarını koruyabilmeleri için ticari kredi kartlarında taksitlendirme imkanlarının artırılması gerektiğine inanıyoruz. Gerçek kesimin sağlıklı işleyişi ve ekonomik istikrarın sürdürülebilmesi için krediye erişimin kolaylaştırılması ve finansman araçlarının aktif ve fonksiyonel hale getirilmesinin kritik kıymete sahip olduğunu düşünüyoruz.”

“KDV oranı indirilmeli”

Üyelerinin ticaret hayatlarını kolaylaştırmak maksadıyla, birçok hususta TOBB aracılığıyla ilgili Bakanlıklar ve kurumlar nezdinde teşebbüste bulunduklarını da lisana getiren Özgener, kelamlarını şöyle tamamladı:

“En öncelikli meselelerimizden biri olarak gördüğümüz kayıt dışı iktisadın en aza indirilmesi konusunda Kayıt Dışı İktisatla Gayret Strateji Aksiyon Planına (2026-2028) taraf vermesi açısından 17 Meslek Komitemizden gelen teklifleri 3 Nisan 2025’de TOBB’a ilettik.

Kayıt dışı ticaretin kıymetli bir kısmının, vergiden kaçınarak kar marjlarının artırılması emeliyle gerçekleştirildiği, vergi kayıplarının önlenebilmesi için KDV oranlarının indirilmesi gerektiği, merdiven altı eserlerinin halk sıhhati açısından tehlike yarattığı, bu formda üretilen eserlerin takip edilemediği ve vergilendirilemediği, bu nedenle saha kontrollerinin arttırılması ve yaptırımların caydırıcılığının artırılması üzere daha bir çok makro ekonomik ve sektörel bahisleri bildirdik. Yeni Hareket Planında taleplerimizin yer almasını umuyoruz.”