İzmir Büyükşehir Belediyesi, 10 milyar lira yatırım ile sosyal konut atağına geçti
Özlem Sarsın
Törende konuşma yapan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay, konut hakkının bir insan hakkı olduğunu söyleyerek aylık 1500 TL’den başlayan ödemelerle dar ve orta gelire sahip insanları mesken sahibi yapacaklarını duyurdu.
Son vakitlerde bariz bir biçimde yaşanan konut krizini gidermek için bir adım atmaya karar verdiklerini belirten Tugay, “ Ege Kent Planlama şirketimizi bu hususta görevlendirdik. Geçmişten bugüne konut edindirme odaklı yaklaşımlar konut sahibi olmayı güç bir hale getirdi. Konut kredilerinin yüksek olmasına ek olarak inşaat maliyetlerinde yaşanan artışlar, konut satış fiyatlarının yüksekliği, üretilen konutların sadece muhakkak bir gelir kümesine sahip şahıslara hitap etmesi, konut kira fiyatlarındaki artış üzere farklı sebeplerden ötürü konut krizi derinleşti. Günümüz iktisadında konut bir birikim aracı olarak ön plana çıkarken barınma ikinci plana atılmış durumda. Gayri menkul kesiminin egemenliği altına giren konut bir finansal araca dönüşmüş durumda. Bu durum kâfi konuta erişimin bir insan hakkından fazla bir ayrıcalık haline gelmesi ile sonuçlanırken global ölçekte de konut krizi yaşanmaya başlandı” dedi.
Ödenen kiranın hane gelirinin yüzde 30’unu geçmemesi gerektiğini söz eden Tugay, “ Lakin bugünkü kaidelerde insanların aylık gelirleri ile kirayı ödeyemediğini hepimiz biliyoruz. 2010-2022 yılları ortasında yapılan bir değerlendirmede ülkemizde konut fiyatlarının yüzde 91 artış gösterdiği ölçülmüş ve bu oranla Türkiye dünya ülkeleri ortasında konut fiyatının en çok yükseldiği beşinci ülke olmuştur. 2022’ den bugüne de bunun daha da arttığını görüyoruz. Konut inşaat ruhsatlarında da özel dal hissesinin yüzde 92,3, kamu kesimi hissesinin yüzde 6,3, kooparatiflerin hissesinin ise yüzde 1,4 olduğu görülmektedir. Bu datalar Türkiye’de konut üretiminin büyük ölçüde özel dalın arzına bırakıldığını göstermektedir. Konut hakkının en temel insan hakkı olduğunu düşünüyorsak tüm kamunun lokal idareler de dahil sorumluluk alması gerekiyor. Bu nedenle İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak kendi yerlerimiz ve bütçemizin gücü ile insanlarımıza toplumsal konut yapmayı, onların ödeyebilecekleri kaidelerde konut edindirmeyi misyon bildik. Bu sorumluluğun birinci adımı olarak da Menemen’de 3100 konutu uygun kaidelerde sunma kararını verdik” dedi.
Kaynaklarını Türkiye’ye örnek olacak toplumsal konut projeleri için kullanacaklarını söyleyen Tugay, 3100 konutu 2 yılda bitirmeyi planladıklarını belirterek, “ Finans modeli taban fiyata endeksli olacak. Rastgele bir olağan üstü enflasyon dalgasından korunmak gayesi ile de taksit artış oranında üst hudut olarak yüzde 30’luk bir düzey belirledik. 10 yıl vadeli bir ödeme içinde beşerler hem otururken hem de kira öder üzere mesken sahibi olacak. Konut sahiplerinin 5 yıl boyunca konutlarını satamamalarını da planlıyoruz” dedi.
Kamu kaynaklarının toplumsal konut üretimi için kullanılması gerektiğini de söyleyen Tugay, “ Türkiye’de inançlı bir çatı altında yaşamak kimsenin lütfuna bağlı olmamalıdır. Devletin sağlaması gereken en temel haklardandır. TOKİ üzere kurumlar devletin ödeme kolaylığını sunan toplumsal konutlar üretmek gayesi işle kurulmuştur fakat maalesef lüks konutlar üretildi. Fakir ailelere kira dayanağı sağlanmadı ve sonuçta konut fiyatları ile kiralar denetimsiz biçimde yükseldi ve milyonlarca insan maaşıyla kirayı dahil ödeyemez hale geldi. Kamunun kaynakları halkın barınma muhtaçlığını karşılamak için değil makul bir azınlığın servetini büyütmek için kullanılır hale geldi. Kur muhafazalı sistemde ödenen 48 milyar dolar ile 972 bin toplumsal konut inşaa edebilir, 3 milyondan fazla vatandaşımızı mesken sahibi yapabilirdik. Lakin bu tercih edilmedi konuta bir insan hakkı olarak değil bir yatırım ve rant aracı olarak bakıldı” diye konuştu.
