İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, ABD’nin olası gümrük hamlesini değerlendirdi
İstanbul Sanayi Odası Meclisi’nin şubat ayı olağan toplantısı “Küresel Gelişmeler Işığında 2025 yılında Türkiye İktisadına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” ana gündemi gerçekleştirildi.
Toplantının açılış konuşmasını yapan İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, “ABD’den bir gümrük tarifesi adımının gelmesi, yapısal bir açmaz yaşayan en kıymetli dış pazarımız AB’deki durumu daha da içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir. Bu kritik ticaret partnerimizdeki gelişmeleri çok yakından takip etmek ve gerekli tedbirleri geç kalmadan almak durumundayız.”
“Ezber bilgiyle kavranamayacak bir tablo var”
İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, dünya sisteminde hiç kimsenin beklemediği ve kestirim edemeyeceği bir süratte; insanları çok şaşırtan değerli gelişmeler yaşandığına dikkat çekti.
“İyimserler müzakere ve diyalog yoluyla yeni bir global istikrarın oluşacağına inanırken; karamsarlar üçüncü dünya savaşı riskinin giderek arttığına vurgu yapıyor.
Son 30 yılın istikrarları değil, İkinci Dünya Savaşı sonrası 1945 yılında kurulan istikrarlar yıkılıyor, başta NATO olmak üzere memleketler arası kurumlar sarsılıyor, Avrupa’nın geleceği ve güvenliği tartışılıyor. Bir müddettir tartıştığımız küreselcilikten uzaklaşma ve yeni korumacılık da ABD’de yapılan başkanlık seçimlerinden sonra ülkelerin gündemine damga vurmaya başladı. Bu kıymetli gelişmeler ülkemizi de yakından ilgilendiriyor. Gidişat çok süratli ve sarsıcı. Ezber bilgi, kalıplaşmış bakış açıklarıyla kavranamayacak boyutlarda bir tablo var karşımızda”
“Ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya gerçek ilerliyoruz”
“Küreselleşmenin ana itici güç olduğu bir dünyadan korumacılık ve ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya yanlışsız ilerliyoruz” diyen Bahçıvan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Gelişmiş ülkeler, ‘içeride üretim’ fikrini giderek daha fazla benimsiyor. Bunun direkt bir sonucu olarak da gelişmiş iktisatların siyaset dizaynlarında sanayi siyasetlerinin yine değerli bir yere oturduğunu görüyoruz. Yeni sanayi siyasetlerinin merkezinde dijitalleşme ve yeşil güç dönüşümü yer alıyor. Sektörel olarak ise yapay zeka teknolojileri ile yarı iletkenlerin, elektrikli araçların ve elektrikli araç bataryalarının imalatı öne çıkıyor.”
ABD-Çin ortasındaki ticari savaş
ABD iktisadının bu yıl 30 trilyon doların biraz üzerinde bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini de hatırlatan Bahçıvan “ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşının daha da tırmanması ve Çin’in bu türlü devasa bir pazarda çok yüksek gümrük duvarlarına maruz kalması durumunda, elinde oluşacak kapasite fazlasını dünya pazarlarına fiyat kırarak yaymaya yönelmesinin yaratacağı sonuçları, iş insanları olarak sanırım hayal edebiliyoruz.
Bu da ilerlediğimiz devirde üzerinde hassasiyetle durmamız gereken bir risk başlığı. Rekabetin giderek ağırlaştığı yarı iletkenler, elektrikli araçlar ve yeni jenerasyon eserlerin üretiminde kullanılan ender elementler de yakın gelecekte ülkeler ortasındaki gerginliği artıracak ögeler ortasında.”
“AB, halihazırda yapısal bir açmaz yaşıyor”
ABD’nin gümrük tarifelerinde sıranın AB’ye geleceği tarafında tasaların ağırlaştığını, AB’nin ise halihazırda yapısal bir açmaz yaşadığını da belirten Bahçıvan, şöyle konuştu:
“AB ekonomisindeki sistematik tıkanma, artan gelir eşitsizliği ve önemli boyutlara ulaşan göç sorunu bölgede çok milliyetçilik yanlısı siyasi akımların yükselişini, siyasi istikrarsızlık risklerini de beraberinde getiriyor. ABD’den bir gümrük tarifesi adımının gelmesi de en kıymetli dış pazarımız olan AB’deki durumu daha da içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir. Önümüzdeki devirde bu kritik ticaret partnerimizdeki gelişmeleri hem genel olarak olduğu üzere hem de ülke bazında da çok yakından takip etmek ve gerekli tedbirleri geç kalmadan almak durumundayız.”
“Risk ve belirsizlikler hiç olmadığı kadar yüksek”
Bahçıvan, 2025 yılı prestijiyle makul bir istikrar içinde büyümeye devam eden global iktisada yönelik olarak şunları da söyledi:
“Söz konusu büyümenin dört temel özelliği göze çarpıyor. Birincisi; büyümeyi hizmet kesimleri sürüklüyor, imalat endüstrileri daralma içinde. İkincisi; büyüme tarihi olarak hayli yavaş bir tempoda ilerliyor: Üçüncüsü, büyüme bölgesel olarak da istikrarsız dağılım gösteriyor.
Ve son olarak; risk ve belirsizlikler hiç olmadığı kadar yüksek. Dünyada ‘çoklu kriz’ ortamı her geçen gün form değiştirerek devam ederken, finans oyuncularının risk alma ve riskten kaçınma davranışlarında da enteresan gelişmelere şahit oluyoruz. Velhasıl, büyümenin zayıf, istikrarsız ve kırılgan ilerlediği, ticaret tansiyonlarının enflasyonist riskleri canlı tuttuğu, buna karşılık faizlerin global kriz sonrası yıllara nazaran epeyce yüksek seyrettiği bir iklim kelam konusu. Haliyle risk iştahının da inişli çıkışlı olduğu böylesi bir ortamda, kırılganlıkları yüksek gelişmekte olan ülkeler açısından kaidelerin elverişli olduğunu söylemek bir epey güç. Direkt yabancı yatırım girişlerinde son beş yılın ortalamasında gelişen ülkelerdeki artış, gelişmekte olan ülkelere kıyasla çok daha yüksek.”
