İslam İşbirliği Teşkilatı-Arap Birliği Zirvesi’nin sonuç bildirisi açıklandı
Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da düzenlenen, Arap ve İslam ülkeleri önderlerinin katılım sağladığı İİT-Arap Birliği Fevkalâde Ortak Tepesi sonrası ortak bildiri yayınlandı.
Ortak bildiride şu tabirlere yer verildi:
“Bizler, Suudi Arabistan Hükümdarı Selman bin Abdulaziz Al Suud’un daveti ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın başkanlığında bir araya gelen Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin devlet ve hükümet liderleri olarak, Suudi Arabistan’ın mesken sahipliğinde, Filistin Devleti’nin talebi ve birtakım üye ülkelerin davetiyle ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi’nin istişareleri sonrasında bugün Riyad kentinde toplanmış bulunmaktayız.
Filistin sıkıntısının merkeziliğini ve Filistin halkının vazgeçilemez legal ulusal haklarını elde etmesi için verdiğimiz sarsılmaz dayanağı vurguluyoruz. Bu hakların başında, 4 Haziran 1967 hudutlarına dayalı, başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız ve hükümran bir devlete sahip olma hakkı ile mültecilerin dönüş ve tazminat hakkı gelmektedir. İlgili milletlerarası kararlar, bilhassa 194 sayılı karar çerçevesinde bu hakların inkar edilmesi yahut zayıflatılmasına yönelik her türlü teşebbüse karşı duruyoruz.
İşgal altındaki Doğu Kudüs’ün Filistin Devleti’nin ebedi başşehri olarak tam egemenliğini teyit ediyoruz ve İsrail’in Kudüs’ü Yahudileştirmeyi amaçlayan yahut işgalini kalıcı hale getirmeye yönelik karar ve uygulamalarını, memleketler arası hukuk ve BM kararları uyarınca geçersiz, kararsız ve gayrimeşru olarak kabul ediyoruz. Kudüs-ü Şerif’in Arap ve İslam dünyası için kırmızı çizgi olduğunu vurguluyor, Doğu Kudüs’ün Arap ve İslami kimliğinin korunması ile buradaki kutsal İslami ve Hristiyan yerlerin dokunulmazlığının savunulmasında mutlak bir dayanışma içinde olduğumuzu beyan ediyoruz.”
Zirvenin 38 unsurluk ortak bildirisinin tam metni şöyle:
“1- Kasım 2023’te Riyad’da düzenlenen harika birinci ortak tepede alınan kararlara bağlılığımızı yineliyor, Gazze ve Lübnan’a yönelik acımasız İsrail saldırganlığına karşı durma ve bu hücumun siviller üzerindeki, bilhassa çocuklar, bayanlar, yaşlılar ve silahsız siviller üzerindeki yıkıcı insani tesirlerini sonlandırmak için çalışma kararlılığımızı teyit ediyoruz. Memleketler arası toplumla koordineli olarak, İsrail’in milletlerarası hukuku ve insani hukuku ihlal ederek bölgesel ve milletlerarası barış ve güvenliği tehlikeye atmasına son vermeye yönelik gayretleri sürdüreceğiz. Ayrıyeten Mayıs 2024’te Bahreyn’de düzenlenen 33. Arap Doruğu ve Gambiya’da düzenlenen 15. İslam Doruğu’nda alınan kararları bir kere daha teyit ediyoruz.
2- Bölgede yaşanan gerginliğin tehlikelerine, bunun bölgesel ve milletlerarası sonuçlarına dikkati çekiyor ve Gazze’de bir yılı aşkın müddettir devam eden İsrail saldırganlığının Lübnan’a yayılması, Irak, Suriye ve İran’ın egemenliğinin ihlal edilmesi nedeniyle Birleşmiş Milletlerin etkisiz kalmasından ve memleketler arası meşruiyetin yetersizliğinden kaygı duyduğumuzu belirtiyoruz.
3- Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun, sivillerin korunmasına ait tüm ilgili kararlarının uygulanmasının ve türel ve insani yükümlülüklere ayrıyeten Güvenlik Kurulu kararlarına bağlı kalınmasının kıymetine vurgu yapılmaktadır. Güvenlik Kurulu’nun, Birleşmiş Milletler Kaidesi’nin 7. kısmı uyarınca bağlayıcı bir karar alarak işgalci güç olan İsrail’i, Gazze Şeridi’nde ateşkesi sağlamaya ve tüm bölgelere derhal kâfi insani yardım ulaştırılmasını temin etmeye zorlaması gerektiği söz edilmektedir.
Buna ek olarak, insani yardımların geniş kapsamlı, inançlı ve manisiz bir formda çabucak ulaştırılmasını talep eden 2735 (2024), 2728 (2024), 2720 (2023) ve 2712 (2023) sayılı Güvenlik Kurulu kararlarının uygulanması ve ateşkes davetinde bulunan 2728 sayılı kararın hayata geçirilmelidir. Ayrıyeten, Filistin halkının kendi yazgısını tayin hakkı, ulusal bağımsızlık ve mültecilerin geri dönüş hakkı dahil olmak üzere devredilemez haklarını kullanma hakkını teyit eden kararlara vurgu yapılmaktadır.
Birleşmiş Milletler’in Filistin sorununa dair daima sorumluluğu olduğu ve bu sorunun tüm boyutlarıyla çözülmesi gerektiği hatırlatılmakta; 10 Mayıs 2024 tarihli Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararıyla memleketler arası toplumun geniş takviyesini alan Filistin Devleti’nin tam üyeliğe uygun olduğunun altı çizilmekte ve Güvenlik Konseyi’nden, Filistin Devleti’ne Birleşmiş Milletler’de tam üyelik sağlanması için bir karar alması talep edilmektedir. Ayrıyeten üye devletlere, bu kararın benimsenmesi için gerekli dayanağı sağlamaları tarafında davette bulunulmaktadır.
4- Mısır ve Katar’ın, ABD ile iş birliği içinde Gazze’de derhal ve kalıcı bir ateşkes sağlama, İsrailli ve Filistinli esirlerin hür bırakılması konusundaki eforlarını desteklediğimizi teyit ediyoruz. İsrail hükümetinin müzakerecilerin sağladığı mutabakatlardan geri adım atarak bu gayretlerin başarısız olmasından sorumlu olduğunu vurguluyoruz.
5- Uluslararası Adalet Divanı’nın 19 Temmuz 2024 tarihli istişari görüşündeki İsrail işgalinin sona erdirilmesine, işgalin tesirlerinin kaldırılmasına ve ziyanların tazmin edilmesine yönelik tüm kararlarının uygulanması için memleketler arası topluma davette bulunuyoruz.
6- İsrail işgal güçlerinin mevcut atağın başlangıcından bu yana, Gazze ve işgal altındaki tüm Filistin topraklarında binlerce Filistinli vatandaşı, çocuklar, bayanlar ve yaşlılar dahil, zorla kaybetmesini kınıyoruz. Üye ülkeleri, kaçırılanların akıbetini ortaya çıkarmak ve hür bırakılmalarını sağlamak için her seviyede gayret göstermeye davet ediyoruz.
7- İsrail ordusunun Gazze’de işlediği soykırım kabahati kapsamında ortaya çıkan toplu mezarlar, azap, infaz, zorla kaybetme, yağmalama ve bilhassa Gazze’nin kuzeyinde son haftalarda yaşanan etnik paklık cürümlerini şiddetli formda kınıyoruz. Bu cürümlere dair kanıtların saklanmasını önlemek ve faillerinin yargılanmasını sağlamak hedefiyle Güvenlik Konseyi’nden bağımsız ve muteber bir milletlerarası soruşturma komitesi kurmasını talep ediyoruz.
8- İsrail’in Lübnan’a yönelik süregelen saldırganlığını ve Lübnan’ın egemenliğinin ihlal edilmesini şiddetle kınıyor, ateşkesin derhal sağlanmasını, BM Güvenlik Konseyi’nin 1701 (2006) sayılı kararının tam olarak uygulanmasını talep ediyor ve Lübnan ile bu akına karşı dayanışma içinde olduğunu teyit ediyoruz.
Sivillerin öldürülmesini, yerleşim bölgelerinin sistematik olarak tahrip edilmesini, şahısların zorla yerinden edilmesini ve UNIFIL’e yönelik atakları şiddetle kınıyoruz. Lübnan’ın anayasal kurumlarının ülkenin tamamında egemenlik yetkisini kullanmasını destekliyoruz.
Lübnan’ın birliği ve istikrarının garantörü olarak görülen Lübnan Silahlı Kuvvetleri’ni desteklediğimizi teyit ediyor, Cumhurbaşkanı seçimi ve hükümetin anayasaya uygun olarak süratle oluşturulmasının kıymetini vurguluyoruz.
9- İsrail’in Lübnan’daki BM barış gücü işçisine yönelik kasıtlı ataklarını açıkça kınıyor, bunun BM Şartı’na karşıt olduğunu ve Güvenlik Konseyi’ni İsrail’e bu mevzuda sorumluluk yüklemeye davet ediyoruz.
10- Filistinli vatandaşların kendi topraklarında yahut öteki yerlere zorla göç ettirilmesini ‘savaş cürmü ve memleketler arası hukukun açık bir ihlali’ olarak kabul ediyor ve buna karşı ortak bir duruş sergileyeceğimizi belirtiyoruz.
11- İsrail’in toplu cezalandırma siyasetini kınamak ve Gazze Şeridi’ndeki sivillere yönelik kuşatma ve açlığı bir silah olarak kullanmasına karşı çıkmak; milletlerarası toplumu atağın neden olduğu insani felaketi sona erdirmek için acil pratik adımlar atmaya davet ediyoruz.
Bu kapsamda İsrail’in Gazze Şeridi’nden büsbütün çekilmesi ve Gazze ile ortasındaki tüm hudut kapılarını açması istenmektedir. Ayrıyeten, işgalci güç sıfatıyla taahhütlerine uygun olarak Gazze’ye inançlı, süratli ve şartsız insani erişimi sağlama tarafındaki tüm manileri kaldırması talep edilmektedir. Bu bağlamda, Refah Hudut Kapısı’ndan (güney) ve Salahaddin (Philadelphi) Koridoru’ndan İsrail’in derhal çekilmesi ve Refah Hudut Kapısı’nın idaresi için Filistin Ulusal Yönetimi’nin geri dönmesi daveti yapılmaktadır.
12- Ürdün’ün mesken sahipliğinde, Mısır ve Birleşmiş Milletler ile birlikte 11 Haziran 2024’te düzenlenen Gazze Acil İnsani Müdahale Konferansı’nın sonuçlarının uygulanması için efor gösterilmesi ve Gazze’ye kâfi insani yardımı sağlama eforları çerçevesinde, Kahire’nin mesken sahipliğinde 2 Aralık 2024’te düzenlenecek insani konferans için gerekli dayanağın toplanması için çalışılması gerektiğini vurguluyoruz.
13- Memleketler arası toplumu, İsrail’in milletlerarası hukuka hürmet göstermesini sağlamak için aktif halde harekete geçmeye çağırıyoruz.
14- Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 18 Eylül 2024’te kabul ettiği, İsrail işgalinin yasa dışılığını onaylayan Memleketler arası Adalet Divanı’nın hukuksal görüşünün sonuçlarını içeren 24/10 sayılı kararını memnuniyetle karşılıyoruz.
15- Kudüs kentiyle ilgili olarak memleketler arası meşruiyet kararlarına, yasal ve tarihi statüsüne bağlı kalma konusunda tüm dünya ülkelerini, yasama organlarını, memleketler arası kurumları ve örgütleri Kudüs’ün ayrılmaz bir kesimi olan 1967’de işgal edilen Filistin toprakları üzerindeki kararlara hürmet göstermeye çağırıyoruz.
16- Kudüs kentindeki İslami ve Hristiyan kutsal yerlerini gaye alan İsrail’in saldırgan siyasetlerini ve kentin Arap-İslam ve Hristiyan kimliğini değiştirmeye yönelik adımlarını sert bir biçimde kınıyor, memleketler arası toplumu İsrail’e bu akınlarını durdurması için baskı yapmaya çağırıyoruz.
Mescid-i Aksa’ya yönelik hücumların, ibadet özgürlüğünün engellenmesinin ve İsrailli yerleşimcilerin kutsal yeri ihlal edip içeride tahribatta bulunmalarının sürmesinin tehlikelerine dikkat çekiyor, Mescid-i Aksa’nın yasal ve tarihi statüsünü değiştirme teşebbüslerini kınıyoruz.
144 bin metrekarelik tüm alanıyla Mescid-i Aksa’nın sadece Müslümanlara ilişkin bir ibadet yeri olduğunu ve Kudüs Vakıfları ve Mescid-i Aksa işlerinden sorumlu Ürdün Vakıflar Bakanlığının, Mescid-i Aksa’nın idaresinden tek yetkili kurum olduğunu vurguluyoruz.
17- BM Güvenlik Kurulu’nun, İsrail’i bölgedeki barış ve güvenliği tehdit eden bu yasadışı siyasetleri durdurmaya zorlayacak bir karar almasını talep etmek, Kudüs kentiyle ilgili Birleşmiş Milletler kararlarını uygulamasını istemek ve işgalci güç olan İsrail’in Kudüs’ü kelamda başşehri olarak tanıyan rastgele bir tarafın bu aksiyonunu yasadışı ve sorumsuz bir adım olarak kınamak.
Ayrıca, Kudüs kentinin yasal statüsünü değiştirmeye yönelik rastgele bir adımın yasadışı kabul edilmesi ve milletlerarası hukukun ve ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının önemli bir ihlali olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini vurgulamak; bu adımların derhal iptal edilmesi ve geri çekilmesi için çalışılmalıdır.
Aynı biçimde, Kudüs’ün mevcut yasal ve tarihi statüsünü etkileyen adımlar atan rastgele bir devleti bu yasadışı adımlardan geri adım atmaya çağırmak ve Kudüs halkının topraklarında kalmasının sağlanmasının değerini vurgulamak; bu kapsamda, Fas Hükümdarı VI. Muhammed başkanlığındaki Kudüs Komitesi’nin idari kolu olan Kudüs-ü Şerif Beytülmal’ını desteklemeye davet ediyoruz.
18- İsrail’in Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve ilgili tüm kuruluşlara iştirakini askıya almak için milletlerarası takviye toplama çalışmalarına başlamak; bu karar taslağını Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na sunmaya yönelik hazırlıklara girişmek. Bu tasarı, İsrail’in Birleşmiş Milletler Şartı’nı ihlal etmesi, milletlerarası güvenliği ve barışı tehdit etmesi, Birleşmiş Milletler üyeliğinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve 19 Temmuz 2024 tarihli Memleketler arası Adalet Divanı’nın tavsiye niteliğindeki kararına dayanarak hazırlanacaktır.
19- Tüm ülkelerden İsrail’e silah ve mühimmat ihracatının yahut naklinin yasaklanmasını talep etmek, Türkiye Cumhuriyeti’nin ve 18 ülkeden oluşan ana takımın önerdiği ve İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Birliği’nin yanı sıra 52 ülke tarafından imzalanan teşebbüse katılmaları için ülkeleri teşvik etmek. Silah sevkiyatının durdurulması hedefiyle, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne, BM Genel Konsey Liderine ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e ortak bir bildiri göndermek ve tüm ülkeleri teşebbüse imza atmaya davet etmek.
20- İsrailli sivil ve askeri yetkililer hakkında, Filistin halkına karşı işledikleri mahkeme yetkisi kapsamındaki cürümlerden ötürü, Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin ivedilikle tutuklama buyrukları çıkarması davetinde bulunmak.
21- BM Güvenlik Kurulu ve milletlerarası toplumu, işgal altındaki Batı Şeria’da iki devletli tahlili baltalayan ve bölgede adil ve kapsamlı barışın sağlanması fırsatlarını yok eden İsrail’in yasa dışı tırmanışını durdurmak için gerekli kararları almaya, yaptırımlar dahil olmak üzere harekete geçmeye davet etmek.
Ayrıca bu sömürgeci siyasetlerin kabahat sayılması, işgalci gücün rastgele bir Filistin toprağını genişlemek maksadıyla zorla ilhak etmesini kınamak, bunu Filistin halkının tarihi ve türel haklarına yönelik sistematik bir akın ve BM Koşulu, memleketler arası hukuk unsurları ve ilgili BM kararlarının ihlali olarak pahalandırmak.
22- Filistin topraklarını gasbeden İsraillilerin Filistin vatandaşlarına ve mülklerine karşı sistematik olarak artan, işgalci hükümetin takviyesi ve silahlandırılmasıyla gerçekleştirilen terör aksiyonlarının şiddetle kınanması ve;
Filistin halkına ve mülklerine karşı işlenen cürümler nedeniyle yerleşimcilerin hesap vermesi,
İsrailli yerleşimcilerin ve Yahudi yerleşim hareketlerinin terörist kümeler olarak sınıflandırılması ve ulusal ve memleketler arası terör listelerine alınması, BM ve bilhassa Güvenlik Konseyi’nde İsrail ve yerleşimcilerin işledikleri kabahatlerden ötürü hesap sorulması,
İşgal altındaki Filistin topraklarında yer alan yerleşim eserlerinin ve bu bölgelerde çalışan şirketlerin boykot edilmesi, Haziran 2023’te İnsan Hakları Kurulu tarafından yayımlanan veritabanındaki şirketlerin kara listeye alınması,
İşgal altındaki Filistin topraklarında, Doğu Kudüs dahil, bulunan yerleşimcilerin her türlü girişinin engellenmesi, ikamet yerlerinin denetim edilmesi için Filistin Devleti ile iş birliği içinde özel sistemler geliştirilmesi,
Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı genel sekreterliklerinin, Filistin Devleti ile iş birliği içinde bu kümelerin listesini hazırlaması ve üye ülkelere duyurması istenmektedir.
23- Faal milletlerarası aktörleri, 4 Haziran 1967 hudutlarına dayalı, başşehri Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletini kurma ve işgalin sona erdirilmesini amaçlayan belli adımlar ve zamanlamalara sahip, iki devletli tahlil temelinde ve kabul edilmiş referanslar ile 2002 Arap Barış Teşebbüsü doğrultusunda memleketler arası bir plan başlatmaları davetinde bulunulmaktadır.
24- Bölgede barışı sağlayacak adil ve kapsamlı bir tahlilin, ilgili BM kararları ve 2002 Arap Barış Teşebbüsü doğrultusunda, İsrail’in 4 Haziran 1967 çizgisine kadar olan tüm Arap topraklarını işgalini sonlandırmadan sağlanamayacağını vurgulamak.
25- Filistin Devleti’ni tanıyan ülkelere teşekkür etmek, başka ülkeleri bu adımı atmaya davet etmek ve Suudi Arabistan başkanlığındaki Arap-İslam Bakanlar Komitesi tarafından, Arap ve İslam ülkeleriyle iş birliği içinde ve Avrupa Birliği ve Norveç Krallığı’nın dayanağıyla Eylül 2024’te New York’ta başlatılan ve Riyad’da birinci toplantısını gerçekleştiren “İki Devletli Tahlilin Uygulanması için Milletlerarası Koalisyon”a takviye davetinde bulunmak.
26- Filistin Devleti’nin Birleşmiş Milletlere tam üye olarak katılması için memleketler arası takviyenin artırılması ve bu tarafta devam eden bedelli gayretleri nedeniyle Arap ve İslam örgütlerinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu üyesi olan Cezayir Cumhuriyeti’nin desteklenmesi.
27- İsrail hükümetindeki kimi bakanların çok sağcı ve ırkçı nefret telaffuzlarını kınamak ve memleketler arası toplumdan bu telaffuzlara karşı memleketler arası kanunlar çerçevesinde hesap sorulmasını talep etmek.
28- İşgalci İsrail makamlarının ve temsilcilerinin Birleşmiş Milletler ve Genel Sekreterine yönelik devam eden akınları kınanmakta, ayrıyeten milletlerarası komiteler ile İnsan Hakları Yüksek Komiserlik Ofisi üyelerinin ve özel raportörlerin Filistin Devleti topraklarına girişlerinin yasaklanması ve El Halil’deki (Batı Şeria’nın güneyi) Memleketler arası Süreksiz Mevcudiyet Misyonu’nun çalışmalarının sona erdirilmesi kınanmaktadır.
29- İsrail Parlamentosu’nun (Knesset) UNRWA çalışanlarının dokunulmazlığının kaldırılması ve bu kurumun Filistin topraklarında çalışmasının yasaklanması üzere ırkçı ve yasa dışı kanunları kınamak; bu maddelerin geçersiz ve kararsız olduğunu belirterek İsrail’in memleketler arası hukuka uymasını sağlamak için BM üye ülkelerini yaptırım uygulamaya davet etmek; UNRWA’ya siyasi ve finansal takviye sağlanmasını talep etmek.
30- Filistin halkına ve Filistin Devleti’ne tüm siyasi ve diplomatik takviye ile memleketler arası müdafaanın sağlanması, Filistin ulusal birliğinin gerçekleştirilmesi, Filistin Devleti’nin Gazze Şeridi de dahil olmak üzere işgal altındaki tüm Filistin topraklarında aktif bir halde sorumluluklarını üstlenmesi, Gazze’nin Batı Şeria ve Kudüs ile birleşmesi için çalışmak ve ekonomik yardımlar için milletlerarası toplumu harekete geçmeye çağırmak; İsrail’in el koyduğu Filistin vergi gelirlerinin hür bırakılmasını talep etmek.
31- Filistinliler ortasındaki birlik için Mısır Cumhuriyeti’nin uğraşlarına dayanak olmak ve Filistin hükümetinin sorumluluklarını yerine getirebilmesi için gerekli düzenekleri oluşturmak, Filistin Kurtuluş Örgütü’nün Filistin halkının tek legal temsilcisi olduğunu yine vurgulamak.
32- Lübnan hükümetine acil insani yardım sağlama gayretlerini sürdürmek, Lübnanlı mültecilerin krizle uğraş etmesine dayanak olmak ve dost ülkelerden Lübnan iktisadına dayanak sağlamalarını talep etmek.
33- Suriye Arap Cumhuriyeti topraklarına yönelik artan İsrail saldırganlığının, sivilleri gaye alması, sivil binaları ve altyapıyı yok etmesi ve ülkenin egemenliğini ihlal etmesi de dahil olmak üzere, şiddetle kınanması; bunun, memleketler arası hukuka ve ilgili Birleşmiş Milletler kararlarına yönelik ağır ihlaller ve kabahatler teşkil ettiğinin vurgulanması ve İsrail’in işgal ettiği Suriye’deki Golan topraklarından çekilmesinin gerekliliğinin altının çizilmesi.
34- Birinci Arap-İslam ortak doruğunda alınan karar doğrultusunda Suudi Arabistan başkanlığında kurulan ortak Arap-İslam Bakanlar Komitesine, çalışmalarını sürdürme, eforlarını ağırlaştırma ve hücumları durdurmak için çalışmaları Lübnan’ı da kapsayacak biçimde genişletme vazifesinin verilmesi; ayrıyeten komitenin sistemli raporlar sunması ve bu raporların iki genel sekreterlik tarafından üye ülkelere dağıtılması.
35- Savaşı ve İsrail işgalini sona erdirme gayretlerine milletlerarası dayanak sağlamak için öteki aktörler de sürece dahil edilmeli.
36- Deniz yollarında milletlerarası hukuka uygun biçimde seyir güvenliğinin sağlanması gerekiyor.
37- Filistin davasına dayanak sağlamak amacıyla Riyad’da Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Afrika Birliği’nin üçlü bir muahede imzalamasını memnuniyetle karşılıyor, Afrika Birliği’nin Filistin davasına yönelik dengeli duruşunu takdir ediyoruz.
38- Arap Birliği Genel Sekreteri (Ahmed Ebu Gayt) ve İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterine (Hüseyin Taha) bu kararın uygulanmasını takip etmek ve bu mevzuda başkanlara sistemli raporlar sunmak için uyum sağlamakla görevlendirildi.”
Suudi Arabistan Hükümdarı Selman bin Abdülaziz’in talimatları doğrultusunda 11 Kasım 2023’te Riyad’da düzenlenen İİT-Arap Birliği Ortak Doruğunun devamı niteliğindeki tepeye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Lübnan Başbakanı Necib Mikati ve Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani başta olmak üzere çok sayıda Arap ve Müslüman ülke başkanı katıldı.
İİT-Arap Birliği İnanılmaz Ortak Tepesi’nin birinci toplantısı, İsrail’in Filistin halkına yönelik saldırganlığını ele almak üzere Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da gerçekleştirilmesi öngörülen Arap Birliği Doruğu ile 8. Harika İslam Tepesi’nin tek çatı altında birleştirilmesi sonucunda 11 Kasım 2023’te Riyad’da yapılmıştı.
