İhracat pazarlarında büyüme Ar-Ge ve inovasyon ile gelecek
Hüseyin VATANSEVER
Türkiye’de kapı-pencere kesimi gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki gelişmeleri yakından takip eden ve buna nazaran yatırımlarını şekillendiren faal bir bölüm olarak dikkat çekiyor. İnşaat ve yapı sanayisi ile direkt ilgisi olan bölüm, bu alandaki eğilimleri yakından takip ediyor.
Türkiye’de inşaat ve yapı sanayisi, gerek yurt içindeki faaliyetleri gerekse yurt dışındaki müteahhitlik projelerinde gerçekleşen yapı üretimiyle dinamik bir yapıya sahip. Bununla birlikte yeşil dönüşüm, akıllı binalar ve güç tasarrufunu artırma teşebbüsleri dalı hareketlendiriyor. Çift cam üniteli PVC pencerelerin 1990’lı yılların ortasından itibaren, bilhassa büyük ölçüde ısı kaçağına neden olan eski pencerelerin yerini almaya başlamasıyla kapı ve pencere dalı Türkiye’de yeni bir devri başlattı.
Geride kalan yaklaşık 35 yılda güç randımanını artırmak maksadıyla binalarda çok sayıda pencere değiştirilirken yeni yapılan konutlarda bu eserler daha yaygın tercih edilir oldu. Son yıllarda ısınma güç maliyetlerindeki artış, eski PVC pencerelerin, nitelikli izolasyon sağlayan, estetik, işlevsel ve konforlu kullanım emelli aksesuar sistemleriyle yeni jenerasyon PVC pencerelerle değişimini artırır oldu.
Küresel rekabet nitelikli üretimi teşvik ediyor
Binalardaki güç tasarrufu ve ısı yalıtımını sağlama eğilimi yalnızca Türkiye’yi kapsayan bir eğilim değil, Avrupa ve Türkiye’nin yakın coğrafyasındaki ülkeleri de tesiri altına alıyor. İnşaat dalını ve yapı sanayisini etkileyen bu eğilim yönetmeliklere de yansıyor. Avrupa Parlamentosunun 13 Mart 2024 tarihli oturumunda kabul edilen yasa ile binalarda güç performansı kuralları değişti. Buna nazaran yapıların güç tüketimi takip edilerek sera gazı emisyonları daha yüksek oranlarda ve daha erken vakitte azaltılacak.
Yenilenen yasa bilhassa her üye ülkedeki en makûs performansa sahip binalar için yenileme oranını artırmayı amaçlıyor. Birebir vakitte daha yeterli hava kalitesini, binalar için güç sistemlerinin dijitalleştirilmesini ve sürdürülebilir hareketlilik için alt yapının yaygınlaştırılmasını da destekleyecek. Global boyutta beklentiler ise etraf dostu hammaddelerin kullanıldığı, sürdürülebilirlik maksatlarına katkısı olan daha teknolojik eserlere odaklanıyor. Bununla birlikte son yıllarda ülke iktisadını ve global ekonomiyi olumsuz etkileyen gelişmeler daldaki üretici firmaları etkiledi.
Türkiye’de inşaat kesiminin evvelki yıllara nazaran daha yavaş büyüme kaydetmesi, kesimin istikametini ihracata çevirdi. Bölüm, ihracatta ise Avrupa menşeili firmalar ile karşılaştığı için global rekabette kalite ve nitelikli eserler üretmeye yöneliyor. Bu durumda dalın geleceğinde daha güçlü bir pozisyon elde etmesi ve mevcut pazarlardaki pozisyonunu müdafaası Ar-Ge ve inovasyon yatırımlarına bağlı.
2024’te ihracat düştü orta vadede trend açık
Bununla birlikte Pencere ve Kapı Dalı Derneği’nden edinilen bilgilere nazaran kesim 2024’te 223 bin 850 ton PVC profil ve hazır pencere ihraç etti. İhracatta da bir evvelki yıla nazaran yüzde 3.46 azalma kaydedildi. Özellikle Türkiye’ye komşu ve bölgeye yakın etraf devletlerde yaşanan savaş nedeniyle bölgede yeni alt ve üst yapı muhtaçlığı oluştu. Bu noktada Türkiye’de plastik pencere kesimindeki üretim kapasitesinin yüksek ve lojistik sevkiyatının kısa müddette yapılabiliyor olması, Gereksinimin karşılanması bakımından milletlerarası pazarlarda rekabet eden yerli firmaların elini güçlendiriyor. Münasebetiyle orta vadede dal temsilcileri, ihracat trendinin artarak ivmeleneceği öngörüsünde bulunuyor.
İnşaat dalındaki büyüme dinamik iç pazarın habercisi
Öte yandan, Türkiye İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD), inşaat bölümünün 2025 yılında yüzde 4-5 aralığında büyüyeceği öngörüsünde bulunuyor. Buradan hareketle iç piyasada 2024 yılına nazaran 2025’te daha dinamik bir iç Pazar bekleyen kapı ve pencere bölümünün temsilcileri ihracatta büyürken iç pazarı da kaybetmek istemiyor. İMSAD tarafından her ay hazırlanan Aylık Kesim Raporu›nun sonuçlarına nazaran sarsıntı bölgesi yatırımları ile kentsel dönüşüm faaliyetleri için değerli kaynak ayrıldığına vurgu yapılıyor.
2025’te afetlere karşı 584 milyar TL ödenek
Rapora nazaran, 2025 yılı bütçesinde zelzele bölgesinin uygunlaştırılması ve afetlere karşı dirençliliğin artırılması için 584 milyar TL meblağında ödenek öngörüldü. Ayrıyeten, “Afetlere Dirençli Kentler Projesi” kapsamında kentsel dönüşüm için ayrılan kaynak meblağı 120 milyar TL olurken bu meblağın GSYH’ye oranı ise yüzde 0.9 olarak belirtildi.
Raporda, 2025 yılı kamu yatırımlarında dört alanın öne çıktığına vurgu yapılarak bunların, zelzele yaralarının bir an evvel sarılması ve toplumsal konut üretimi, belli basamağa gelmiş olan sulama yatırımlarının süratle tamamlanması, endüstrinin lojistik maliyetlerini azaltmak için iltisak sınırları üretimlerinin hızlandırılması ve başlamış olan OSB ve küçük sanayi siteleri üretimlerinin süratle tamamlanması olduğu belirtildi. 2025 yılı hükümet bütçe teklifi, kamunun birçok alanda vereceği dayanakları, yapacağı harcamaları ve istisnaları yansıtmakta olduğu belirtilen raporda, bu noktada, 2025 yılında kamunun sabit sermaye yatırım harcamalarının 1.1 trilyon TL olacağına yer verildi.
Öte yandan, kamu alanında 2025 yılında yeni bir projenin başlamayacağına, geçen yıllarda başlayan projelerin ve devam eden yatırımların süreceği tabir edildi. Raporda, 2025 yılında lokal idarelere bütçeden 1.34 trilyon TL kaynak aktarılacağı belirtildi. Bu kapsamda, mahallî idarelere aktarılan kaynaklarda değerli bir artış görüleceğine ve böylelikle mahallî idarelerin 2025 yılı altyapı yatırımlarının artacağına da işaret edildi.
Deprem bölgesinden inşaat bölümüne 2 puanlık katkı
Deprem bölgesi alt ve üst yapı yatırımlarının inşaat dalının büyümesine 2 puan katkı sağlaması bekleniyor. Uygulanan iktisat siyasetlerinin muhtemel tesirleri ve 2025 yılı bütçesinin birlikte kıymetlendirilmesi sonucunda, inşaat dalının 2025 yılında yüzde 4-5 ortasında bir büyüme gösterebileceği öngörülen raporda, zelzele bölgesi alt ve üst yapı yatırımlarının inşaat bölümünün büyümesine 2 puan katkı sağlayacağı beklentisine de vurgu yapıldı. Raporda, kentsel dönüşüm faaliyetlerinin de 1.5-2.0 puan katkı vereceği belirtilerek, sınırlanan başka kamu yatırımlarının katkısının ise 0.5 puan olacağı söz edildi. Bilhassa yılın ikinci yarısında hareketlenmesi beklenen özel dal faaliyetlerinin de inşaat dalına 0.5-1.0 puan katkı vereceği aktarılan raporda, inşaat materyali sanayi üretiminin yüzde 2.7 azaldığı belirtildi.
Düşük kaliteli profil üretimi dalda haksız rekabete yol açıyor
Sektörün karşılaştığı en temel meselelerin başında hammaddelerin üretiminde kullanılan petrokimyasallarda dışa bağımlı olmak yer alıyor. Bu girdilerde fiyatın dövize bağlı olmasından dolayı maliyetler sıklıkla dalgalanıyor ve fiyat istikrarını sağlamak güçleşiyor. Ayrıyeten iç pazarda inşaat kesiminin yavaşlaması ve finansmana erişimde yaşanan zorluklar firmaların varlığını sürdürmesini zorlaştırıyor. Dalda kalite standartlarının gereğince uygulanmıyor olması ve kontrollerin yetersizliği bir öbür değerli sorun. Yalnızca fiyatta rekabetçi olmak ismine daha ucuz fiyatla eser satabilmek emeliyle yalıtıma hiçbir katkı sağlamayan, son derece düşük kaliteli profiller üretilmekte. Bu durum tüketiciye ziyan verdiği üzere bölümde önemli bir haksız rekabete de yol açıyor. Ayrıyeten bölümde yetişmiş iş gücü eksikliği de önemli bir sorun olarak öne çıkıyor. Üretim ve teknik takımlarda nitelikli işçi bulmak her geçen gün zorlaştığı belirtiliyor.
