Hububatta kuraklık riski büyüyor

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye genelinde ocak ayının epeyce kurak geçmesi, hububat çı­kışlarını da olumsuz etkili­yor. Ekim periyodunda yağışla­rın geç düşmesi ve ekimlerin geç yapılmasından ötürü Gü­neydoğu’da kurak alanlarda­ki ekimlerde çıkışların yüzde 20’si gerçekleşmedi. Sulama imkanı olan çiftçiler ise ocak ayında sulama yapmaya baş­ladı.

Çiftçi temsilcileri, önü­müzdeki günlerde yağışların olmaması halinde hububat rekoltesinin önemli manada olumsuz etkileneceğini akta­rıyor. Temsilciler, Güneydo­ğu’da kuraklık riskinin azal­tılması noktasında sulama projelerinin bitirilmesi ve su­lama yatırımlarına sübvansi­yon verilmesini talep ediyor.

Çıkış olmayan yerlerde sakatlık oranı %50’yi bulur

Şu anda çıkış yapan ekin­lerin de yapmayanların da risk altında olduğunu kayde­den Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Baş­kanı ve Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, çıkış yapanlar soğukların gelme­siyle üstten yanma olduğu­nu lakin şayet yağmur yağmaz­sa tekrar filizlenme talihinin olmayacağını söyledi.

Biraz geç ekim yapılan ekinler­de de tohumun toprakta kal­dığını ve münasebetiyle şiştiği­ni belirten İpar, “Tohum şi­şince şayet yağmur düşmezse bu nişastaya dönüşür. Öteki bir tabirle tohum çürür ve sonradan yağmur yağsa da filizlenme bahtı olmuyor. Meteorolojiye nazaran şu an­da önümüzdeki günlere dair rastgele bir yağış yok. Bölge­mizde çıkış yapmayan ekin­lerin oranı yüzde 10 dolayın­da.

Bu yüzde 10’un çıkış yap­mama oranı da yüzde 50’yi bulur. Bugüne kadar şayet çı­kış yapmamışsa yüzde 50 do­layı da bir sakatlık oranı ya­şanır. Yer yer çıkışlar olmaz. Güneydoğu’nun genelinde bir sorun yaşanıyor. Yer yer yağşların yağmasına karşın tatmin edici bir düzeyde de­ğil. Genel manada bir zahmet var. Sulama imkanı olan çit­çiler ise ekinlerini sulamaya başladılar. Yağmur yağma­yınca imkanı olan herkes kı­şın ortasında mecburen su­lama yapıyorlar. Burada da şu ön plana çıkıyor; bugün şayet sulama projelerimiz bitmiş olsaydı, bu kuraklık bu riski­ni azaltmış olacaktık” dedi.

“Yağışlar bu türlü devam ederse rekolte düşer”

Şanlıurfa genelinde su­lanan alanın yüzde 30 civa­rında bulunduğunu ve sula­ma projelerin tamamlanırsa yüzde 60’ı geçeceğine dik­kat çeken İpar, “Tohum çıkış yapmayınca otomatikman çürüme yüz fiyat. Çürüyün­ce de çiftçi bir daha ekmek zorunda kalacaktır. Lakin ekim vakti da geçmek üze­re. Çıkış yapmayan yerler ku­ru alanlar ve kuru alanda su­lu tarım yapma talihi olmaya­cağı için bu dönemi kapatmış olacak. Eser kaldırmadan ziyan etmiş olacak” diye ko­nuştu.

Kuraklığın yalnızca bölgeye has olmadığını, Türkiye’nin genelinde kuraklık yaşan­dığını aktaran İpar, havala­rın bu türlü devam etmesi du­rumunda hububat rekoltesi için de önemli bir sorun yara­tacağını belirtti. Geçen yıl ya­pılan 20,8 milyon ton buğday üretimin 15 -16 milyon ton­lara düşebileceğine vurgu yapan İpar, şöyle devam et­ti: “Küresel iklim krizlerine karşı bizim buna hazırlıklı ol­mamız lazım. Suyu çok ida­reli kullanmamız gerekiyor. Bilhassa damlama sulamaya süratlice geçmemiz lazım. Hem suyu hem de güç fiyatlarını düşürmemiz kıymetli. Çiftçiyi sulama sistemleri kurarken maliyetler altında eziliyor.”

Kurak alanların bir kısmın­da ekinlerin çıkmadığını ve çürüme riskinin bulunduğu­nu kaydeden Kızıltepe Ziraat Odası Başkanı Bedirhan Din­ler, susuz olanlarda çıkış ora­nının yüzde 20 olduğunu bil­dirdi. Dinler, sulu olanların da elektrik şirketinden ötürü sulanamadığını tabir etti.

Hububat ekim bölgelerinde yağış %60 azaldı

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde aralık ayı yağışı 40.0 mm, normali 85.6 mm ve 2023 yılı Aralık ayı yağışı 80.0 mm’dir. Yağışlarda normaline nazaran yüzde 53, 2023 yılı aralık ayı yağışlarına nazaran ise yüzde 50 azalma gerçekleşti. Aralık 2024 Hububat Ve Bakliyatta Yağış, Sıcaklık Ve Gelişim Analizi’ne nazaran Türkiye’de 1 Ekim-31 Aralık 2024 kümülatif (3 aylık) devirde ise 154,6 mm yağış gerçekleşirken, normali 183,5 mm (1991-2020) ve geçen yıl 214,4 mm’dir.

Yağışlarda normaline nazaran yüzde 16, geçen yıl yağışlarına nazaran yüzde 28 azalma gerçekleşti. Yağışlar; Batı ve Orta Karadeniz kıyıları ile Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Muğla, Antalya ve Mersin etraflarında normaline nazaran yüzde 60’ın üzerinde artma, Konya’nın kuzeyi, Hatay, Şanlıurfa, Mardin ve Şırnak etraflarında ise yer yer yüzde 60’ı aşan azalma gösterdi. Yağışların az olduğu yerlerde hububat üretimi öne çıkıyor.

“Sulanmayan yerlerde yağış olmasa kuruyacak”

Ocak ayının kurak geçtiğini kaydeden Gaziantep Ziraat Odaları İl Koordinasyon Başkanı Cuma Yiğit, bölgelerinde ekin çıkışlarının güzel olduğunu ancak sulanmayan yerlerin yağış olmadığı takdirde kuruyabileceğine dikkat çekti. İklimin baya değiştiğini ve kışın bir ay geç başladığını lisana getiren Yiğit, yalnızca ekinlerin değil, fıstıktı, zeytin bu iklime alıştığı hasatta da meşakkatler kendini meşakkatler oluşmaya başladığını iletti. Sulanmayan yerlerde eser hiç olmaz, bu türlü bir ay daha gitse ekinler kurur. Öteki yandan çiftçilerin üretim maliyetlerinde mazotun düşürülmesi için firmaların kesinlikle elektrikli traktör üretmesi lazım. Çiftçiyi en çok yoran mazot girdisidir” dedi.