Hazır giyimde ithalat baskısı ‘Çin’ gibi büyüyor

Nurdoğan A. ERGÜN

Türkiye’nin net ihracatçı ana kesimlerinden biri olan ve hala en çok ih­racat yapan üçüncü dal ko­numunda bulunan hazır giysi ve konfeksiyonda, artan itha­lat tasa yaratıyor. 2023 yılı­nın Eylül ayından itibaren ih­racatta kayıp yaşamaya baş­layan hazır giysi kesiminde, bu yılın birinci 10 ayındaki ihracat kaybı yüzde 4.8 olarak kayıtla­ra geçti.

Aynı periyotta hazır giysi ve konfeksiyon ürünle­ri ithalatında ise yüzde 18.7’lik bir artış dikkat çekti. Yüzde 39 gümrük vergisine karşın itha­latın arttığını açıklayan Türki­ye Giysi Sanayiciler Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Ka­ya, 2022’de 2.6 milyar dolar olan ithalatın 2023’te 3.2 milyar dolara ulaştığını be­lirtti. Kaya, bu sayının 2024’te 3.6 milyar dolar olacağını söy­lerken, eser kümelerine nazaran ithalat artışı yüzde 65-70 ara­sında bayan eserlerinde, yüz­de 30-35 oranında erkek ürün­lerinde olduğu görülüyor.

Ha­zır giysi bölümü içerisinde yer alan ayakkabıda ocak-ağustos devrinde ithalat yüzde 18.2 artarak 1.1 milyar dolara ulaş­tı. Birinci 9 aylık devirde triko it­halatı da yüzde 20.97 oranında artış gösterdi. Bilhassa polyes­ter ve naylon kümesi eserlerde ithalatın hızlandığı iç giysi tarafında ise ithalat oranı yüzde 30’u aştı. Dünya hazır gi­yim ithalatı ise şöyle; 2000 yı­lında 455 milyar dolar, 2022 yılı 585 milyar dolar, 2023 yılı 525 milyar dolar ve 2024 bek­lentisi 500 milyar dolar.

İhracattaki kan kaybı istihdamı vuruyor

Sektörün ‘en ağır’ krizler periyodunda dahi bu kadar zor­luk yaşamadığını söyleyen Kaya, son iki yılda istihdamın yüzde 15.3, üretimin yüzde 17 daraldığına işaret etti. Kapa­site kullanım oranlarının yüz­de 55’e kadar gerilediğini kay­deden Kaya, “Sektörümüz bu daralma sürecinde her alan­da en az yüzde 15 ila 20 ara­sında kayba uğradı.

Kârlarda ve sermayede ise bu kayıplar çok daha yüksek” dedi. 2025 yılında da işyeri ve istihdam kayıplarının devam edeceğini ve bölümün yüzde 5 küçülece­ğini vurgulayan Kaya, sektör­deki kan kaybını durdurmak için finansal takviyeye ve ma­liyet düşürücü programlara gereksinim duyduklarını belirtti. Dokumacılık kesimi ile birlikte ha­zır giysideki istihdam kaybı 300 bin şahıslara dayandı.

Trikoda %60’a çıkan ithalat iflaslar getirecek

Hazır giysi sanayi içerisinde yüksek ihraç ünite fiyatıyla değerli bir katma bedel yara­tan triko bölümünde de ithal eser baskısı artıyor. O denli ki Triko Sanayicileri Derneği (TRİ­SAD) Başkanı Mustafa Balkuv, iç pazardaki müşterilerin si­parişlerini yüzde 60 oranında yurtdışına kaydırdığına dikkat çekti.

Balkuv, “Neredeyse, dün­yanın en kıymetli ülkesi olma­mız ve Avrupa’dan bile kıymetli olmamız, ilaveten çok yüksek faizler nedeniyle de en fazla ithalat, rekabette zorlandığı­mız Uzak Doğu ülkelerinden yapılıyor. İç pazardaki müşteri­lerimiz ek vergilere karşın markalar dahil olmak üzere siparişlerini yüzde 60 oranın­da yurt dışına kaydırdı” dedi.

Orta vadeli programın içinde üretim ve istihdam dayanağı ol­madığını söyleyen Balkuv, “Bu nedenle, makus geçen 2023 ve 2024’ten sonra 2025’in de dö­vizin baskılanmısına devam edileceğinden, ihracatçıları­mız ismine çok sıkıntı bir yıl olaca­ğını, iç piyasa da enflasyonu düşürme siyasetine uygun olarak daha da daraltılacağın­dan zati yüzde 25 küçülen üretim kapasitemizin daha da küçülmeye devam edeceğini, bu doğrultuda, işten çıkarma­ların, konkordato taleplerinin ve iflasların artabileceği bir yıl olabileceğini üzülerek tabir et­mem gerekiyor” dedi.

Yan endüstrici Uzakdoğu’ya karşı ‘koruma’ istiyor

Hazır giysi sanayiinin ana tedarikçisi olan konfeksiyon yan sanayiindeki ithalat ise üreticinin ana sorunu olma­ya devam ediyor. “Sektörü­müz için ithalat düşük kura bağlı olarak uzun müddettir büyük bir sorun teşkil edi­yor” diyen Konfeksiyon Yan Sanayicileri Derneği (KYSD) Başkanı Murat Özpehlivan, şöyle devam etti: “Çin’in ih­racatı sübvanse eden ekono­mi siyasetleri ve ülkemiz­de haksız rekabet oluşturan Uzakdoğu menşeli ürünle­re karşı muhafaza tedbirleri geliştirmedeki yavaşlığımız endüstrici firmalarımıza bü­yük ziyan veriyor. Ülkemiz­de üretimi olmayan eserlere uygulanan vergiler sanayi­cilerimizin girdi kalemlerin­de anlamsız bir ek maliyet oluştururken ürettiğimiz ni­hai eserlerde uygulanması gereken fakat uygulanma­yan müdafaa tedbirleri itha­latta önemli boşluklar doğu­ruyor.”

Yüksek maliyetlerle, düşük döviz kuru ve yüksek faizlerle çaba eden sa­nayicinin ithal eserler karşı­sında sıkıntı durumda kaldığını söz eden Özpehlivan, “Bu hususta süratli hareket etmek zorundayız zira ülke ola­rak muhafaza tedbirlerinde göstereceğimiz en ufak bir gecikme ve zafiyette ucuz, kalitesiz ve haksız rekabet oluşturan Uzakdoğu men­şeli konfeksiyon yan sanayi eserleri piyasaları kaplıyor. Sanayicilerimizi global açı­dan daha rekabetçi kılacak dayanak ve sübvansiyonları süratlice hayata geçirmeliyiz” diye konuştu.

İç giyside ithalat baskısı %30’u buldu

Hazır giysi eserleri içerisin­de ithalatı artan alt sektör­lerden biri de iç giysi oldu. 2024’ün birinci 10 aylık dönemin­de ihracatta yüzde 9.8’lik dü­şüş yaşayan bölümde, ithalat sayıları 100 milyon doları aşmış durumda.

Özellikle naylon ve polyester içerik­li eser kümelerinde önemli bir ithalat artışına dikkat çeken Türkiye İç Giysi Sanayicile­ri Derneği (TİGSAD) Başkanı Eşref Geyik, “Enerji, ham­madde ve personellik maliyetleri­nin ülkemizde yüksek olması sebebiyle bu eserler ithal ge­tiriliyor.

Aynı vakitte yurt­dışındaki üreticilerin yeni eserlere yaptığı Ar-Ge çalış­malarını iç piyasa üreticile­rimiz maliyetlerden ötürü yapamıyor. Münasebetiyle yeni teknoloji eserleri ülkemizde üretmek de mevcut konjonk­türde pek mümkün değil” yo­rumunu yaptı.

Pamuk içerikli eserlerde ithalatın daha sı­nırlı olduğunu aktaran Geyik, en fazla ithalat yapılan ülke­leri ise Çin, Bangladeş, Mısır, Vietnam ve Endonezya ola­rak sıraladı. Geyik, bilhassa son yıllarda birçok yerli üreti­cinin Mısır’a üretim tesisi aça­rak mevcut ihracatını oradan gerçekleştirdiğini hatırlattı.