“Gayrimenkulde ‘yeniden başlat’ düğmesine basma zamanı geldi”

Hamide HANGÜL

Gayrimenkul dalının çatı kuruluşu Gayrimen­kul Yatırımcıları Derne­ği’nin (GYODER) bu yıl 19’un­cusunu düzenlediği GYODER Gayrimenkul Tepesi, kesim tem­silcilerinin iştirakiyle gerçek­leşti. Dorukta konut piyasasının canlandırılmasına yönelik tahlil teklifleri, yeni finansman mo­delleri tartışıldı. Tepe sırasında DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan GYODER Başkanı Neşecan Çeki­ci, konuta erişim ve finansman so­runlarına işaret etti. Cazip, “Sek­tör olarak çığlık atmamız gereken günler yaşıyoruz” dedi.

Barınma sorunu alarm veriyor

Konut piyasasında konut sahipli­ği oranındaki düşüşe işaret eden Alımlı, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Biz bir ortada olmalıyız, önem­li bir periyot. Erişilebilir konut krizi dünyanın birçok ülkesin­de var. Şu anda 1,6 milyar insan bundan muzdarip. Araştırmala­ra nazaran, önümüzdeki 10 yılda bu sayı dünyanın toplamının yüzde 40’ına ulaşacak, yani 3 milyar in­sanı kapsayacak duruma gelecek. Bizde de sinyali çalıyor, alarm zil­leri veriyor. İktisat konuları­mız, pandemiden sonra alışkan­lıkların değişmesi bizi bir şeyler yapmaya zarurî kılıyor. Barın­ma meselesinde artık alarm veriyo­ruz. Konut sahipliği oranı yüzde 70 üzerinde sağlıklıdır, bizde yüz­de 55’lere kadar geriledi. Bunların çözülmesi için de konut satışla­rının tekrar yükselmesi, kiracılık tarafında, barınmada yeni model­lerin üretilmesi gerekiyor” diye konuştu.

Yapay zekâ bizim için de var

Çekici, tepenin açılışında yap­tığı konuşmada ise GYODER’in bu yıl 25’inci kuruluş yıl dönümünü kutladıklarını söyledi. Dalın geleceğini yine şekillendir­mek üzere bir ortada olduklarını lisana getiren Alımlı, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Gayrimenkul sanayisi olarak yine başlat düğmesine basma vaktimiz geldi. Geçmişin tecrü­beleriyle, yanlışlarımızdan dersler çıkararak, değişen dünya koşulla­rına ahenk sağlayarak, geleceği en düzgün halde inşa etmek için birlik­te çalışacağız. Türkiye ekonomi­sinin kalbi, gayrimenkul sektörü­dür. Biz, geleceğin mimarlarıyız. İşte bu nedenle, kendimizi ebediyen hazır, motive ve en kıymetlisi ‘ye­ni’ tutmalıyız. GYODER olarak, barınma siyasetleri, sürdürüle­bilirlik ve finansman usulleri üzere kritik alanlarda tahlil öne­rileri sunan ‘Mavi Kitap’ı yazdık. Tüm paydaşlarımızla bir sefer­berlik çerçevesinde gayrimenkul ve kentsel dönüşüm okuryazarlığı projeleri yürütmeye başladık. Ya­pay zekâ artık bizim için de var” diye konuştu.

Rixos Otelleri ve Tersane İstan­bul Kurucusu ve Yönetim Kurulu Lideri Fettah Tamince ise ko­nuşmasında şunları söyledi: “Bir turizmci olarak İstanbul için, İs­tanbul’un zenginliğine katkı sağ­layacak bir şey yapabilir miyiz hayali bende daima vardı. Haliç’te, bilhassa Tersane bölgesi ile ilgi­li bir proje kelam konusu olunca da bunun aradığım fırsat olduğunu, İstanbul’un zenginliğine zengin­lik katacak ve dünyadaki öteki kentler ile İstanbul’u daha düzgün ya­rıştırabilecek bir artı bedel oldu­ğunu düşündüm. İstanbul potan­siyelinin yüzde 15, yüzde 20’sini yaşıyor. Bu proje ile bu potansi­yelin daha büyütülmesine katkı sağlayabilir miyiz vizyonu beni motive etti.”

GYODOR doruğunda düzenle­nen panelde de finansmana yeni tahlil yolları ele alındı. KONUT­DER Başkanı Ramadan Kumova, yapı tasarruf sandıklarının Tür­kiye’de artık harekete geçmesi ge­rektiğini söyledi. Kumova, “Yapı Tasarruf Sandıkları Avrupa’da uygulanan, insanların çalışırken sistemin içerisine girdikleri, biri­ken paranın vakit içerisinde fi­nansmana dönüştüğü bir sistem. Bununla ilgili çalışıyoruz. Şayet Yapı Tasarruf sandıklarını Türki­ye’de oluşturup, gayrimenkul sek­törü ile birleştirebilirsek, yastık altındaki altının buraya aktarıla­bileceğine inanıyoruz. Birkaç yıl içinde yapı tasarrfuf sandıkları ile ilgili çalışmamız muhakkak bir noktaya gelecek” bilgilerini verdi.

“Finansman modelleri değişmeli”

AYD Başkanı Nuri Şapkacı ise “Enflasyonun artmasıyla finans­man gereksinimi inanılmaz derecede değerlendi. Krediyi yüzde 65’ler­den kullanıyoruz. Bizim artık ge­leneksel finansmandan çıkıp, bi­raz daha yeni modelleri kullan­mamız gerekiyor. Yani 15-16 yeni finansman sistemi var biz çoğu­nu kullanmıyoruz” değerlendir­mesinde bulundu. İstanbul İnşa­atçılar Derneği (İNDER) Başkanı Engin Keçeli de arz talep dengesi­nin bozulduğuna dikkat çekti. Ke­çeli, “Bizim eksiğimiz fizibilite ve sermaye. Beşerler evvel fizibilite ve sermaye altyapılarını hazırla­yıp projelerini o denli geliştiriyorlar. Proje gayrimenkul yatırım fonları konusunda son derece memnunuz. Bölümün kurtuluşu olarak bakı­yoruz. Regülasyonun yanlışsız oluş­turularak süratle başlanması gereki­yor. Alternatif konut üretmeye ih­tiyacımız var” ifadelirini kulandı.

Gönül: Temettü dağıtanlara güzel gözle bakıyoruz

GYODER tepesinin öğlenden sonraki oturumuna katılan Sermaye Piyasası Kurulu Lideri İbrahim Ömer Gönül, borsada şu anda 48 adet gayrimenkul yatırım iştiraki olduğunu söyledi. Gönül, “Bunların 2023 yılında pahaları 350 milyar liraydı, bu yılı 550-600 milyar lira civarında bir kıymetle kapatacağımızı görüyoruz” dedi. Gayrimenkul yatırım iştiraklerinin vergisel avantajlarında değişiklik yaptıklarını ve iştiraklerin artık yüzde 10 kurumlar vergisi ödediklerini belirten Gönül, bununla birlikte temettü dağıtım mecburiliği geldiğini, temettü konusunda yatırımcılardan müspet dönüş aldıklarını anlattı.

aldık Bu yıl GYF’lerin projelere yatırım yapmasının önünü açtıklarını açıklayan Gönül, “Böylece yalnızca bitmiş değil devam eden yahut başlangıç kademesindeki projelere de yatırım yapabiliyorlar. Mevcut GYF’lerden Proje GYF dediğimiz bu fonlara dönüşüm ve yeni Proje GYF suramı için çok sayıda müracaatımız var. GYF’lerin yeni bedeli 104 milyar lira. 2024 sonunda yaklaşık 115 milyar lira üzere bir sayıyla karşımıza çıkacaklarını varsayım ediyorum. Bu da 2025 yılında yaklaşık 150 milyar liranın üzerinde bir fon büyüklüğüne ulaşacaklarını iddia ediyoruz” dedi. Borsada temettü dağıtan şirketlere âlâ gözle baktıklarını kaydeden Gönül, “Temettü aldığınız şirketi yıllarca taşımak yatırımcının güzeline gider” formunda konuştu.

Eğilmez: Türkiye büyük bir kriz idare üstadı

Dorukta bir sunum yapan Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin büyük bir kriz idare üstadı olduğunu vurguladı. Sanayi üretiminde son yıllarda düşüş olduğuna dikkat çeken Eğilmez, şunları söyledi: “Enflasyonu çözmenin yollarından birisi de büyümeyi düşürmek. Tüm bunlara karşın talebin canlı olduğunu görüyoruz. Münasebetiyle arz ve talep ortasında bir uyumsuzluk var diyebiliriz. Konut satışlarında da durum berbat değil. Geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran ikinci elde artış, birinci elde düşüş olduğunu gözlemliyoruz.

Dolayısıyla satışlar yüksekmiş üzere görünüyor. Fakat fiyatlar gerçek olarak bir gerileme içinde” dedi. Beklentiler güzelleşmediği için enflasyonu düşürmenin sıkıntı olduğuna dikkat çeken Dr. Eğilmez, şöyle devam etti: “2001 yılında yaşanan krizde bizim âlâ bir yola girmemizi sağlayan da beklentileri düzeltmek olmuştu. Biz büyümeyle enflasyonu düşürmeyi birebir anda beceremedik. Bütün bunlara karşın Türkiye büyük bir kriz idaresi üstadı. Özel dalımız bu mevzuda epeyce dirençli, atılacak adımların irrasyonel olacağını iddia edebiliyor.”